Pedagogika kultury
1. Powstanie pedagogiki kultury – powstała ona w XIX wieku w środowisku humanistów niemieckich /Wilhelm Dilthey 1833-1911, Wilhelm Humbolt 1767-1835, Edward Springer 1883-1963, Henrich Rickert 1863-1936/. Nawiązali oni do filozofii E. Hegia /1770-1831/. Był on idealistą. Uważał, że duch ludzki jest pierwszy – fenomenologią ducha. Najpierw duch, a potem materia. Filozofowie nawiązali do jego poglądów. Uważali, że nie należy człowieka traktować jak naturę. Wystąpili przeciw naturalizmowi, oraz poglądowi, że cały świat można poznać za pomocą rozumu.
2. Główne założenia:
a. Poza życiem biologicznym człowieka istnieje duch ludzki, który jest charakterystyczny tylko dla życia człowieka.
b. Należy tworzyć wiedzę o człowieku /jego potrzeby/.”Przyrodę można wyjaśniać, zaś kulturę trzeba rozumieć”. Poznawanie kultury jest procesem osobistym i indywidualnym.
3. Najważniejsze pojęcia:
a. Kultura i uniwersum kultury – użyta w starożytności. Rozszerzyła się na wszystkie dziedziny. Jest ulepszaniem, doskonaleniem. Język, religia, prawo, sztuka. Kultura jest nośnikiem wartości /jakie człowiek uznaje/. Ma charakter aksjologiczny, poszukujący ciągle wartości. Jest obiektywna i wartościowa. Pewne formy kultury sięgają do najgłębszych pokładów psychicznych człowieka. Każdy z nas ma sfery emocji.
b. Ekspresja – ma dwie ważne cechy: wyraża człowieka i w momencie wypowiedzi, czyni obiektywnymi nie wyrażone stany.
c. Paidea – wyrażona myśl.
d. Istnieje stała wymiana uniwersum kultury a jednostką, która korzysta z kultury, ale wkłada w nią coś nowego.
4. Stosunek pedagogiki kultury do wartości.
a. Wartości są obiektywne, a nie zależne od środowiska, okresu historycznego człowieka.
b. Zasadnicze wartości – prawda, dobro, piękno. Wszystko stanowi jedność. Współczesna kultura zaproponowała na miejsce tej jedności hedonizm i redukcjonizm moralny.
c. Uznawanie wartości tradycji /współczesność już nie potrzebuje tradycji/. Istnieją pewne dziedziny wiedzy, które powinny być znane człowiekowi współczesnemu, tzw. KANON. ANOMIA – małe dziecko nie ma żadnych wartości. Heteronomia – młody człowiek jeszcze nie uznaje wartości, ale słyszy o nich. Jest świadomy, ale jeszcze ich nie uznaje. AUTONOMIA – dorosły człowiek mający własne wartości.
d. Należy przekazywać wiedze o wartościach. Największą wartością jest wartość moralna.
e. Przyjmowanie wartości.
5. Wartości kultury a jednostka – jednostka nie przyjmuje wartości kultury w sposób mechaniczny, a jedynie rozumowo, poprzez własne doświadczenie. Zależy to od wrażliwości, potrzeb psychicznych, poziomu wiedzy danej jednostki. A także drogi życiowej. Ten proces jest niezwykle ważny, ponieważ następuje rozwój. Osobisty proces kultury nazywany „kulturą w człowieku”. Ważny jak BILDUNG /wykształcenie/
6. Recepcja i rozwój pedagogiki kultury w Polsce – miał miejsce w czasie międzywojnia..
a. Jednym z pedagogów polskich był Bogdan Suchodolski /1903-1993/ redaktor „Kultura i wychowanie”. Napisał „Wielkość sztuki a odrodzenie kultury” i „Uspołecznienie kultury”. Podkreśla stosunek przejmowania tradycji o wolność tworzenia nowych, siła działania. Nie ma różnicy między przyjmowaniem a tworzeniem kultury. Wyraził to co dla pedagogiki kultury było ważne i istotne. Był współtwórcą tajnego nauczania /w czasie wojny/. Po wojnie napisał podręczniki „wychowanie dla przyszłości” – największe powodzenie tej ksiązki. Pod koniec życia napisał „Wychowanie mimo wszystko”. Ostatnia jego ksiązka „Edukacja permanentna. Rozdroża i nadzieje”. Pedagogika kultury ukazuje, że rozwój człowieka następuje przez całe życie. Dorobek Suchodolskiego jest ostro krytykowany.
b. Innym uczonym, który przeniósł pedagogikę kultury do Polski był Sergiusz Essen. Rosjanin, osiadł w Polsce, traktowany jako Polak. W wielu swoich dziełach upowszechnia rozwój pedagogiki.
c. Bogdan Nawroczyński – „Życie duchowe”.
d. Stanisław Osowski /socjolog/ - interesował się kulturą. Napisał „O osobliwościach nauk humanistycznych”. Podkreśla, że nauki humanistyczne nie mogą być traktowane tak jak przyrodnicze. „U podstaw estetyki” pisze o wychowawczych pojęciach nauki. Rozważa w jaki sposób kultura działa na człowieka.
e. Stefan Szuman /psycholog/. Badał pamięć dzieci – psychologia rozwojową i rysunkową twórczość dzieci; problematyka przeżycia estetycznego. Napisał „Wstęp zasadniczy do zagadnień wychowania estetycznego”. Po wojnie wydał „O sztuce i wychowaniu estetycznym”. Inspirowana pedagogika kultury. Można w niej znaleźć przeżycie estetyczne i jak ono może rozwijać się przez wychowanie lub upowszechnianie i uprzystępnianie sztuki, dyletanta /pochwała/. Uważa, że twórcami samorodnymi są dzieci.
f. Irena Wojnar – uczennica Suchodolskiego.
7. Współczesna przydatność pedagogiki kultury – kierunek powstał na przełomie wieku. Współczesna pedagogika kultury:
a. Pomaga bronić wartości, które w dobie współczesnej są bardzo zrelatywizowane, tzn. pedagogika broni wartość zrelatywizowanych, wrażliwości moralnych. Pedagodzy twierdzą, że tak jak kiedyś się zrodziła /ta moralność/, tak kiedyś może umrzeć.
b. Broni sfery człowieczeństwa, która nie do końca da się wytłumaczyć.
c. Pomaga zrozumieć zjawisko „wychowania międzykulturowego”. Tolerancja innych kultur, cywilizacji, poprzez zjawisko globalizacji.
d. Broni jednostki – wolności i prawa do rozwoju.