Mikroskop optyczny

Podstawowe elementy mikroskopu optycznego
1 — okular,
2 — uchwyt rewolwerowy obiektywów,
3 — obiektyw,
4 — śruba makrometryczna,
5 — śruba mikrometryczna,
6 — stolik przedmiotowy,
7 — zwierciadło oświetlające,
8 — przesłona (blenda) i kondensor.

Mikroskop optyczny to urządzenie do silnego powiększania obrazu, wykorzystujące do generowania tego obrazu światło przechodzące przez specjalny układ optyczny składający się zazwyczaj z zestawu kilku-kilkunastu soczewek optycznych.

Mikroskop optyczny może wykorzystywać zwykłe światło dzienne, dostarczane do układu optycznego przez specjalne lusterko, lub wykorzystywać sztuczne światło, którego źródło znajduje się zazwyczaj pod analizowaną próbką. Mikroskopy ze sztucznym źródłem światła bywają nazywane mikroskopami świetlnymi, większość profesjonalnych mikroskopów optycznych posiada jednak współcześnie możliwość pracy z użyciem światła naturalnego i sztucznego. Światło może padać na oglądany obiekt z góry - mówi się wtedy o odbiciowym mikroskopie optycznym. Światło może też padać na badany obiekt z dołu i przechodzić przez niego, co wymaga jednak aby obiekt był półprzezroczysty.

Mikroskopy optyczne są stosowane do obserwacji małych obiektów w wielu naukach. W biologii są stosowane np.: do obserwacji drobnoustrojów i budowy tkanek. W chemii i fizyce są stosowane do obserwacji np.: przemian krystalicznych. W geologii są stosowane do obserwacji budowy skał.

Mikroskopy optyczne mogą korzystać, ze zwykłego, niespolaryzowanego światła, lub korzystać ze światła spolaryzowanego. W tym drugim przypadku mówi się o polaryzacyjnym mikroskopie optycznym. Posługiwanie się światłem spolaryzowanym umożliwia obserwację wzrostu i zanikania kryształów i ciekłych kryształów.

Wykorzystanie mikroskopów optycznych doprowadziło do powstania mikrobiologii i przyniosło ogromny podstęp w zwalczaniu chorób zakaźnych (Na zdjęciu obraz mikroskopowy pałeczek dżumy oznaczonych fluorescencyjnymi przeciwciałami)

Niektóre mikroskopy optyczne korzystają też ze światła monochromatycznego. Są one często stosowane do obserwacji obiektów w zakresie poza-widzialnym (np.: w podczerwieni lub ultrafiolecie).

W tradycyjnych mikroskopach optycznych obserwuje się obiekty przez specjalny okular, do którego przykłada się bezpośrednio oko. W wielu współczesnych mikroskopach optycznych stosuje się obserwację obrazów za pomocą specjalnych kamer i monitorów. Można też podłączać je za pomocą kamer i aparatów cyfrowych do komputerów.

Fizyczną granicą maksymalnego powiększenia obrazu w mikroskopie optycznym jest precyzja wykonania soczewek. Najlepsze mikroskopy optyczne, działające na spolaryzowane światło ultrafioletowe osiągają maksymalne powiększenie do ok. 3500x. Mikroskopy działające na zwykłe światło osiągają maksymalne powiększenia rzędu 1500x.