Łańcuch dostaw w branży piwowarskiej na przykładzie firmy XYZ

4. Łańcuch dostaw w branży piwowarskiej na przykładzie firmy XYZ

4.1. Charakterystyka branży piwowarskiej w Polsce
Rynek piwowarski w Polsce zalicza się do najszybciej rozwijających gałęzi gospodarczych. Powodem tego jest w głównej mierze wzrost spożycia piwa, zmiany preferencyjne konsumentów. Decyzje konsumentów stopniowo zaczynają przechodzić na alkohole słabsze. Kolejnym z czynników wpływających na rozwój omawianej branży jest rozwój technologiczny, który w tym przypadku oceniany jest jako najwyższy na świecie. W Polsce sukcesywnie obserwuje się wzrost i rozwój browarów restauracyjnych, kontraktowych i rzemieślniczych. Spadkowi ulegają natomiast browary przemysłowe.
Trzema największymi producentami piwa w Polsce są:
• Carlsberg Polska,
• Grupa Żywiec,
• Kompania Piwowarska.

Wskazane grupy zrzeszone są w Związku Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego – Browary Polskie. Pozostali producenci piwa są zrzeszeni w Stowarzyszeniu Regionalnych Browarów Polskich – Polskie Piwo. Zarówno jedna jak i druga organizacja działa w celu reprezentowania interesów członków do niej przynależnych w stosunku do administracji państwowej i samorządowej (Strojny, 2009).

Produkcja piwa w Polsce sukcesywnie rośnie (tab. 1)

Tabela 1. Produkcja piwa w Polsce w latach 2012-2017
Rok Ilość (tys. hektolitrów)
2014 40 075,3
2015 40 890,0
2016 41 369,2
Źródło: Rocznik Statystyczny Przemysłu GUS 2015, Rocznik Statystyczny Przemysłu GUS 2016, Rocznik Statystyczny Przemysłu GUS 2017.


Z powyższej tabeli wynika, że poziom produkcji piwa na przełomie lat 2014-2016 stopniowo rósł.


W przypadku wartości sprzedanej produkcji piwa dane przedstawiają się następująco (tab. 2).

Tabela 2. Wartość produkcji sprzedanej 2014-2016
Rok Wartość tys. zł.
2014 12 017 809,1
2015 11 216 672,6
2016 11 113 624,6
Źródło: Źródło: Rocznik Statystyczny Przemysłu GUS 2015, Rocznik Statystyczny Przemysłu GUS 2016, Rocznik Statystyczny Przemysłu GUS 2017.


Z przedstawionej tabeli wynika, że w porównaniu do rosnącej produkcji piwa, jej wartość sprzedaży w latach 2014-2016 stopniowo spadała.

4.2. Logistyka w branży piwowarskiej

Logistykę uważa się obecnie za centralny element umożliwiający przedsiębiorstwom zyskanie nie tylko pozycji konkurencyjnej, ale również przewagi na rynku. Organizacja transportu powinna zapewniać dostarczanie produktów w niskich kosztach z jednocześnie wysoką efektywnością. Z drugiej strony wszelkie działania powinny być wykonywane według norm jakościowych jak i zawartych z klientami kontraktów. W działalności logistycznej należy uwzględnić również akty prawne i przepisy prawa handlowego a te dotyczą takich zagadnień jak czasy pracy kierowców, prawo przewozowe, jakość i sieć drogowa, tonaże ładunkowe, podatki drogowe i wiele innych. Zadanie logistyki sprowadza się tym samym do tego, że przedsiębiorstwa powinny nieustannie poszukiwać nowych rozwiązań, tak by nadążyć za zmieniającym się otoczeniem i postępować w zgodzie z obowiązującymi aspektami prawnymi.

W przypadku branży browarniczej zwraca się uwagę na jak najszybszą rotację piwa. W tym przypadku wiele miejsca poświęca się logistyce opakowań zwrotnych, tak by były one sprawnie odbierane z miejsc dostaw, w dalszej kolejności posortowane i z powrotem zwrócone do, by ponownie je wykorzystać. Im szybsze są procesy rotacyjne, tym lepsza jest jakość piwa co odczuwają jego konsumenci (Krawczyk, 2001). Sprawność procesów logistycznych w branży piwowarskiej świadczy o elastyczności i szybkim reagowaniu na zachodzące zmiany gospodarcze, a więc szybkie skoki wolumenów.

Za połowę sukcesu w analizowanym zagadnieniu uznaje się warzenie piwa doskonałego. W dalszej kolejności wyprodukowane piwo należy jak najszybciej przewieźć do odbiorcy, ale trzeba przy tym zachować właściwe warunki przewozowe i przechowalnicze. Logistyka staje się tym samym pionem odpowiedzialnym za wizerunek, ale i jakość oferowanych przez przedsiębiorstwa browarnicze produktów. Jakość wykonywanych w piwowarstwie dostaw wpływa na postrzeganie ze strony konsumenta, co przyczynia się do podejmowanie konkretnych decyzji zakupowych. Czas w jakim trunek przebywa w łańcuchu dostaw powinien być jak najkrótszy (Lysons, 2004). Powodem tego jest wysoki stopień wrażliwości piwa, ale jednocześnie trzeba temu zapewnić jak najniższy stopień wstrząsów podczas transportu i tak samo wahania temperatury. Te czynniki wywierają znaczący wpływ na jakość produktów browarniczych. W przypadku pomieszczeń magazynowych, w których przechowuje się piwo powinny zostać zapewnione szczelność, zaciemnienie, uwolnienie od zapachów obcych, ale też wilgotność oscylującą w granicach około 75%. Czynnikiem, które w największej mierze wpływa na jakość piwa jest temperatura i to liczy się w okresie letnim, kiedy również popyt na takie wyroby jest zdecydowanie większy. Aby zachować jakość napojów chmielowych temperatura podczas magazynowania powinna wynosić od 2 do 16 stopni C. Za granice tolerancji w tym przypadku uznaje się wartości 0-2 stopnie C i 16-25 stopni C. Niedopuszczalnym staje się więc wystawianie piwa na oddziaływanie bezpośrednie promieni słonecznych, lub też przechowywanie go w warunkach, gdzie może przymarznąć. Na jakość piwa źle wpływają również zmiany tzw. szoki temperaturowe (Bendkowski, 2005).

Konsument pijąc więc piwo o pełnym smaku, prawidłowej barwie, zapachu jak i przejrzystości powinien wiedzieć, że stanowi to nie tylko zasługę piwowara, ale też tych osób, które zadbały o właściwy sposób dostawy tego produktu do sklepu, pizzerii czy też innej restauracji.

4.3. Zarządzanie łańcuchem dostaw w firmie X
4.1.1. Charakterystyka firmy

Firma X powstała w roku 1985. W roku 1991 w spółce została uruchomiona pierwsza linia produkcyjna służąca do rozlewu piwa puszkowego i butelkowego. Przez pierwsze lata prowadzonej działalności zadania skupiały się tylko i wyłącznie na konfekcjonowaniu piwa. Dopiero w roku 1992 zaczęto produkować własne piwo Premium, które do dziś jednym z wiodących produktów. Działalność przedsiębiorstwa prowadzona jest w Ciechanowie. Postępujący rozwój jak i wdrażanie nowoczesnych technologii przyczyniły się do zajęcia pozycji prekursora w produkcji piw mocnych o zawartości alkoholu 15%. Od samego początku działalności firma jest spółką niezależną krajową, co oznacza, że nie została do tej pry wykupiona przez koncern zagraniczny.

Przyjęcie strategii rozwoju oraz innowacyjnego modelu biznesowego przyczyniło się do dynamicznego rozwoju firmy. W roku 2012 otwarto nowoczesne centrum magazynowe i logistyczne, a do firmy dołączył browar Sierpc. W chwili obecnej firma rocznie produkuje około 2 milionów hektolitrów piwa. Od roku 2014 w ofercie firmy znalazły się również napoje bezalkoholowe, kwasy chlebowe i cydry. Planem przedsiębiorstwa jest stały rozwój i dostosowanie produktów do potrzeb odbiorców. W ten sposób w ofercie można znaleźć nie tylko piwa tradycyjne, ale również smakowe np. miodowe, gruszkowe, pigwowe i wiele innych. Potwierdza to wdrażanie coraz to nowocześniejszych technologii. Od roku 2015 firma rozpoczęła produkcję własnych opakowań, w związku z czym uruchomiono linię produkcyjną dla butelek PET ze specjalną ultra-cienką powłoką, która zapewnia zachowanie barier gazowych piwa. Takie butelki produkowane z zachowaniem określonych wymogów zabezpieczają piwo przed utratą CO2 oraz utlenieniem. Umożliwia to zachowanie dłuższego terminu spożycia i świeżości.

Firma na bieżąco bada własną działalność, co wpływa na jej rozwój strategiczny, ale i strukturalny. Efektem stało się wdrożenie systemu zarządzania jakością ISO oraz systemu zarządzania procesami produkcyjnymi, magazynowymi, transportowymi i marketingowymi.

4.1.2. Analiza otoczenia systemu logistycznego firmy
Działalność prowadzona przez przedsiębiorstwo uwarunkowana jest szeregiem różnorodnych czynników, które razem wzięte tworzą sposób istnienia i działania, a więc pewnego rodzaju kształt funkcjonowania. Czynniki te mogą być różnorodnie identyfikowane. Do najważniejszych zalicza się:
• tendencje panujące na rynku docelowym tj. piwowarskim,
• cechy oferowanych klientom wyrobów,
• czynniki wpływające na ukształtowanie pozycji przedsiębiorstwa na rynku gospodarczym,
• działania podejmowane przez firmy konkurencyjne działające w branży,
• tendencje konsumentów,
• elementy wpływające na rozwój przedsiębiorstwa,
• stopień innowacyjności przedsiębiorstwa.
Na działalność logistyczną, a więc i dystrybuuję wpływa sam sposób istnienia i funkcjonowania przedsiębiorstwa. Dokładnej analizie poddawane są takie elementy jak jakość, cena, aktualnie obowiązujące przepisy prawne, rodzaje realizowanych dostaw, struktura asortymentowa. Otoczenie wpływające na działalność badanego podmiotu przyjmuje postać bliską i dalszą. W otoczeniu bliskim brane są pod uwagę strumienie przepływu informacji, ludzi, finansowe oraz materiałowe. Jeśli pod uwagę weźmiemy czynniki dalsze to analizie poddawane będą aspekty technologiczne, techniczne, kulturowe, społeczne, polityczne, prawne i ekonomiczne.

Przedsiębiorstwo w prowadzonej działalności zwraca uwagę na swój potencjał ofertowy, tak by sprostać wymaganiom i potrzebom konsumentów. Na podstawie preferencji klientów opracowuje się strategie działania i takie samo postępowanie dotyczy firm konkurencyjnych. Największymi konkurentami przedsiębiorstwa na rynku są:
• Kampania Piwowarska,
• Grupa Żywiec,
• Carslsberg Polska.

Realizowana w firmie strategia rozwoju zakłada ekspansję na rynki zagraniczne europejskie. W planach zawarta jest ewaluacja odnosząca się do zmian w systemach dystrybucji, co jest nieodłącznie związane z rosnącymi i zmieniającymi się wymaganiami konsumentów. Stały wzrost przedsiębiorstwa możliwy jest dzięki skupieniu się na jakości, budowie i wykorzystaniu silnej marki. Tak jak już wcześniej wskazano motywem dalszego postępowania stają się innowacje, a w tym zawarte są plany eksportowe jak i zmiany organizacyjne. Państwami eksportu piwa są Niemcy, Wielka Brytania, USA. Takie kroki są odpowiedzią na wpływ otoczenia, a w głównej mirze wysoki stopień konkurencyjności w analizowanej branży piwowarskiej.

4.1.3. Kanały dystrybucji w firmie


Od roku 2013 w analizowanym przedsiębiorstwie zaczęto wdrażać zmiany systemowe obejmujące procesy produkcyjne, marketingowe, sprzedażowe oraz dystrybucyjne. Procesy dystrybucyjne są realizowane w formie bezpośredniej do odbiorców dużych. Firma prowadzi te działanie dwukanałowo tj. dla odbiorców prowadzących działalność gastronomiczną i wówczas piwo jest dostarczane do pubów, klubów nocnych, pijalni piwa, dyskotek, restauracji, kawiarni oraz punktów prowadzących sprzedaż sezonową. Drugi kanał dystrybucji stanowi sprzedaż detaliczna – w takim przypadku produkty trafiają do dużych sieci marketowych, sklepów spożywczych, sklepów z alkoholami.

Klienci przedsiębiorstwa zostali skalsyfikowani według normy ważności. Na tej podstawie wyróżnia się kontrahentów standardowych i kluczowych.
W procesach dystrybucji uczestniczą:
• dział zamówień zajmujący się przyjmowaniem zleceń,
• dział magazynowy,
• dział finansowy – kontrolujący wpłaty i poziom zadłużenia kontrahentów,
• dział planowania wysyłek,
• dział transportu,
• dział sprzedaży.

Procesom i zarządzaniu dystrybucją przypisuje się szczególne miejsce, ponieważ sprzedaż jest wykonywana tylko w postaci hurtowej, a odbiorcami w zdecydowanej większości są wieloletni klienci. Warto również podkreślić, że to dystrybucja w głównej mierze odpowiada za udziały w rynku jak i lojalność klientów, dlatego też działania w tym zakresie powinny odbywać się na linii i poziomie obsługi klienta.

Zadaniem przedsiębiorstwa XYZ jest dalsze koncentrowanie się na opisanych wyżej kanałach dystrybucji, ale ze znaczącym udziałem dla dystrybucji bezpośredniej. Rozwiązaniem stałoby się określenie grupy pośredników niezależnych, czyli odbiorców docelowych, którzy zapewnialiby stałą wielkość sprzedaży, co w późniejszym czasie mogłoby być rozszerzone o kanał pod hurtu, jako sposobu uzupełnienia dotychczasowej sprzedaży. Należałoby również położyć większy nacisk na sposoby dotarcia do nowych klientów, tak by rozdrobnić obszar zasięgu sprzedaży. Poszukiwanie nowych odbiorców, z uwzględnieniem minimalizacji kosztów w takiego rodzaju działalności pozwoliłoby na rozprzestrzenienie dostępności przedsiębiorstwa na rynku gospodarczym. Hurtownicy stanowią obecnie dla przedsiębiorstwa zabezpieczenie dla jego płynności, w efekcie minimalizuje się koszty magazynowania oraz przechowywania zapasów, ponieważ to ta grupa odbiorców pozwala utrzymać właściwe stany magazynowe, ale też opracować dystrybucję towarów dla mniejszych klientów. Kolejnym z wyzwań przedsiębiorstwa jest stworzenie procedur w zakresie wymogów stawianych dystrybutorom, ale też jakości obsługi klienta.

4.2. Przykład zarządzania łańcuchem dostaw w firmie - case study

W badanej organizacji podczas produkcji piwa wykorzystuje się surowce podstawowe tj. wodę, jęczmień tj. słód jęczmienny, chmiel oraz drożdże. Składnikami dodatkowymi, które są wykorzystywane do produkcji piwa są kukurydza, ryż, owies, pszenica oraz syropy. Całość procesu produkcyjnego obejmuje następujące etapy:
• produkcja słodu,
• produkcja brzeczki,
• fermentacja brzeczki,
• dojrzewanie piwa,
• leżakowanie piwa,
• filtrację piwa,
• rozlew piwa.

W procesie łańcucha dostaw firma współpracuje z szeregiem dostawców, w którymi posiada podpisane umowy. Takie działanie jest konieczne mając na uwadze nie tylko długofalowość współpracy, ale w głównej mierze jakość dostarczanych produktów. Na każdym etapie przyjęcia towaru na magazyn dokonuje się oceny jego jakości i zapakowania. W tym zakresie w przedsiębiorstwie wprowadzono księgę jakości i politykę jakości. Na tej podstawie w każdym z działów obowiązuje zestaw procedur, których należy przestrzegać i według nich postępować w całości realizowanych procesów. Mając na uwadze liczbę dostawców firma współpracuje z ponad 30 firmami. Nie może bowiem dojść do sytuacji, aby na magazynie zabrakło jakichkolwiek produktów służących do produkcji piwa. Jak już wskazano we wcześniejszej części pracy opakowania w firmie są produkowane samodzielnie. W tym zakresie firma współpracuje z 12 dostawcami półproduktów i produktów. Od roku 2015 badane przedsiębiorstwo rozpoczęło produkcję własnych opakowań, w związku z czym uruchomiono linię produkcyjną dla butelek PET ze specjalną ultra-cienką powłoką, która zapewnia zachowanie barier gazowych piwa. Takie butelki produkowane z zachowaniem określonych wymogów zabezpieczają piwo przed utratą CO2 oraz utlenieniem. Umożliwia to zachowanie dłuższego terminu spożycia i świeżości.

Jeśli weźmiemy pod uwagę dostawców wody wskażemy liczbą 6 przedsiębiorców, którzy dostarczają wodę do przedsiębiorstwa. Woda musi spełniać w tym zakresie wymagania jakościowe określane przez Zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej dla wody zdatnej do picia (Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi).

Proces przekazu informacji w przedsiębiorstwie odbywa się za pomocą wdrożonego systemu komunikacji. Odgrywa to bardzo ważną rolę i znaczenie, ponieważ ułatwia usprawnienie przekazu dokumentów, wglądu do różnego rodzaju danych, przekazywania informacji istotnych mając na uwadze realizowane procesy produkcyjne i dystrybucyjne. Komunikacja odbywa się za pomocą telefonów stacjonarnych, komórkowych, e-maili, Internetu oraz intranetu.

W przedsiębiorstwie funkcjonuje logistyka zwrotna, co związane jest z powtórnym użytkowaniem butelek zwrotnych piwa. Takie butelki zwracane przez klientów mogą być ponownie użyte aż 6 razy.

Opisany łańcuch dostaw przedstawia poniższy rys. 5.

Rys. 5. Łańcuch dostaw
Źródło: Opracowanie własne.