Broń palna w prawie karnym

BROŃ PALNA



POJECIE BRONI PALNEJ

Pojęcie broni palnej od momentu podjęcia prób zdefiniowania go przez ustawodawcę na użytek różnych dziedzin prawa budzi kontrowersje zarówno w orzecznictwie, jak i doktrynie. Trudno jest trafnie zredagować i stosować przepisy, w których broń palna lub inne niebezpieczne narzędzia występują jako elementy ustawowych znamion czynów zabronionych, określając sposób działania sprawcy i przedmiot czynności wykonawczej. Na przeszkodzie stoi również brak definicji broni palnej w części ogólnej Kodeksu karnego oraz współistnienie orzeczeń zawierających sprzeczne stanowiska w odniesieniu do rozumienia pojęcia broni palnej użytego w prawie karnym, m.in. w art. art. 263 k.k., 280 2 k.k., 148 2 pkt 4, k.k., 159 i 223 k.k.

Ilekroć w ustawie o broni i amunicji jest mowa o broni, należy przez to rozumieć:
broń bojową, myśliwską, sportową, gazową, alarmową i sygnałową. Nie stanowią broni palnej elektryczne paralizatory, a także broń biała i broń cięciwowa, tj. kusze i łuki.
Ustawa ta uważa za broń lub amunicję gotowe lub obrobione istotne części broni lub amunicji (art. 1 ust. 3). Za istotne części broni palnej uznano: szkielet, lufę, zamek i komorę zamkową, zaś za istotne części amunicji: scalone naboje bojowe i naboje ślepe do broni oraz pociski tych naboi wypełnione materiałami wybuchowymi lub chemicznymi środkami obezwładniającymi (w ten sposób 4 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z 29 października 1990 r. - Dz.U. Nr 76, poz. 452 ze zm.).
AMUNICJA
Istotnymi częściami amunicji są: pociski wypełnione materiałami wybuchowymi, chemicznymi środkami obezwładniającymi lub zapalającymi albo innymi substancjami, których działanie zagraża życiu lub zdrowiu, spłonki inicjujące spalanie materiału miotającego i materiał miotający w postaci prochu strzelniczego.
BROŃ SZCZEGÓLNIE NIEBEZPIECZNA
1. Bronią szczególnie niebezpieczną jest:
1) automatyczna broń palna, to jest broń palna przeładowująca się samoczynnie po każdym oddanym strzale, przystosowana przez wytwórcę do odstrzelenia za jednym uruchomieniem spustu więcej niż jednego naboju, niezależnie od dokonanych następnie zmian konstrukcyjnych lub przeróbek,
2) broń palna wytworzona lub przerobiona w sposób pozwalający na zatajenie jej przeznaczenia lub ułatwiający jej skryte używanie, a także broń palna imitująca innego rodzaju przedmioty,
3) broń palna wyposażona w tłumik huku lub przystosowana do strzelania z użyciem tłumika huku,
4) broń palna wyposażona w laserowe lub noktowizyjne urządzenia służące do zwiększenia dokładności celowania,
5) broń palna, której nie można wykryć przy pomocy urządzeń przeznaczonych do kontroli osób i bagażu.
POZWOLENIE NA POSIADANIE BRONI
Zgodnie z dyspozycja art. 11 Ustawy o broni i amunicji, pozwolenia na broń nie wymaga się w przypadku:
posiadania broni palnej wytworzonej przed rokiem 1850 lub repliki tej broni
gromadzenia broni w zbiorach muzealnych na podstawie odrębnych przepisów
dysponowania bronią przez przedsiębiorców dokonujących obrotu bronią i amunicją na podstawie koncesji lub świadczących usługi rusznikarskie, o ile związane jest to bezpośrednio z prowadzeniem działalności gospodarczej
dysponowania bronią przekazaną w celu pozbawienia lub potwierdzenia pozbawienia cech użytkowych (od 01.01.2004 r.)
używania broni w celach sportowych, szkoleniowych lub rekreacyjnych na strzelnicy działającej na podstawie zezwolenia właściwego organu
posiadania broni alarmowej o kalibrze do 6mm
posiadania ręcznych miotaczy gazu obezwładniającego
posiadania przedmiotów przeznaczonych do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej o średniej wartości prądu w obwodzie nie przekraczającym 10mA
używania broni palnej sygnałowej i alarmowej do celów wzywania pomocy, ratowniczych, poszukiwawczych oraz przez osoby uprawnione do sygnalizacji zawodnikom rozpoczęcia konkurencji sportowej w trakcie zawodów sportowych, jeżeli wymaga ona takiej sygnalizacji
posiadania broni palnej pozbawionej cech użytkowych
posiadania broni pneumatycznej
Pozwolenie na bron może być wydane w szczególności, w następujących celach:
ochrony osobistej lub ochrony bezpieczeństwa innych osób oraz mienia
łowieckich
sportowych
kolekcjonerskich
pamiątkowych
szkoleniowych.

Pozwolenia na broń nie wydaje się osobom (art. 15 ust. 1 Ustawy o broni i amunicji):
nie mającym ukończonych 21 lat; (na wniosek szkoły, organizacji sportowej, Polskiego Związku Łowieckiego, stowarzyszenia obronnego pozwolenie na broń może być wydane osobie mającej ukończone 18 lat, jednakże tylko na broń służącą do celów sportowych lub łowieckich);
z zaburzeniami psychicznymi, o których mowa w ustawie z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego lub o znacznie ograniczonej sprawności psychofizycznej;
wykazującym istotne zaburzenia funkcjonowania psychologicznego;
uzależnionym od alkoholu lub od substancji psychoaktywnych;
nie posiadającym miejsca stałego pobytu na terytorium RP;
co do których istnieje uzasadniona obawa, że mogą użyć broni w celach sprzecznych z interesem bezpieczeństwa lub porządku publicznego, w szczególności skazanym prawomocnym orzeczeniem sądu za przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub mieniu albo wobec których toczy się postępowanie karne o popełnienie takich przestępstw.
POSIADANIE BRONI BEZ ZEZWOLENIA
Posiadanie broni palnej bez wymaganego prawem zezwolenia jest karalne. Stosownie do przepisu art. 263 2 kk, sprawca tego rodzaju występku podlega karze od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia wolności. Karane jest nie tylko nielegalne posiadanie broni palnej wykonanej fabrycznie, ale także tzw. broni samodziałowej, czyli wykonanej metodami chałupniczymi. W takim wypadku dla przypisania sprawcy odpowiedzialności konieczne jest ustalenie, że zakwestionowane urządzenie spełnia wskazane wcześniej cechy broni palnej. Niejednokrotnie można to ustalić dopiero na podstawie odpowiedniej ekspertyzy specjalistycznej.Nielegalne posiadanie broni obejmuje nie tylko posiadanie samoistne ale i posiadanie zależne, m.in. przechowywanie broni z upoważnienia innej osoby, a nawet jej krótkotrwałe noszenie.Posiadaniem jest każde władanie bronią palną lub amunicją bez względu na to, czy sprawca ma zamiar zatrzymać wymienione przedmioty przez dłuższy czy też przez krótszy okres. Z tego też względu każde, nawet krótkotrwałe, władanie bronią palną lub amunicją bez wymaganego zezwolenia jest posiadaniem tych przedmiotów i wyczerpuje znamiona przestępstwa.Przestępstwo przewidziane w art. 263 k.k. we wskazanej wyżej postaci jest przestępstwem trwałym, polegającym na utrzymywaniu określonego stanu bezprawnego, który zaczyna się z chwilą wejścia w "posiadanie" broni palnej lub amunicji bez wymaganego zezwolenia, a kończy się w wyniku przekazania tych rzeczy organom ścigania albo innej osobie do całkowitej dyspozycji bądź nieodwracalnego zniszczenia lub porzucenia..
PRZERABIANIE
Zabronione jest dokonywanie przeróbek broni zmieniających jej rodzaj, kaliber lub przeznaczenie, a w szczególności przerabianie broni przystosowanej wyłącznie do amunicji wypełnionej chemicznymi środkami obezwładniającymi lub do amunicji ślepej, dostosowujące ją do wystrzelenia pocisku z lufy albo z elementu zastępującego lufę w wyniku działania sprężonych gazów powstających na skutek spalania materiału miotającego. Przeróbki broni, uważa się za wyrób broni a w takim wypadku broń gazową należy uznać za broń palną, skoro używa się do niej ładunku wybuchowego zdolnego do spowodowania uszkodzeń ciała, jak również i z tej przyczyny, że broń ta stosunkowo łatwo może być przerobiona na tzw. broń ostrą
POZBAWIANIE CECH UŻYTKOWYCH
Pojęcie broni palnej pozbawionej cech użytkowych ustawa utożsamia z pozbawieniem cech użytkowych wszystkich istotnych części broni palnej (szkieletu, lufy, baskili, zamka, komory zamkowej, bębna nabojowego) w taki sposób, że w wyniku działania sprężonych gazów, powstających na skutek spalania materiału miotającego, broń taka nie będzie już zdolna do wystrzelenia pocisku lub substancji z lufy albo elementu ją zastępującego oraz nie będzie zdolna do wywołania efektu wizualnego lub akustycznego (nie będzie bronią alarmową lub sygnałową ), a zatem przestanie być bronią palną w rozumieniu art. 7 ustawy. Jednak musi być spełniony warunek wyrażający się w tym, aby przywrócenie broni palnej cech użytkowych bez podjęcia czynności specjalistycznych nie było możliwe.
Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie podkreślił, że "(...) dopóki broń posiada szkielet, lufę, zamek i komorę nabojową - jest bronią i chcąc ją posiadać należy uzyskać stosowne pozwolenie. Natomiast jeżeli broń faktycznie będzie pozbawiona jednej z wymienionych części, utraci cechy broni i wówczas na posiadanie takiego przedmiotu nie jest wymagane zezwolenie" [1]. W innym orzeczeniu Sąd Apelacyjny w Warszawie stwierdził, że skoro straszak nie posiada cechy zdolności do rażenia pociskiem z odpowiedniej odległości to nie może być uznawany za broń palną, w rozumieniu przepisów ustawy o broni i amunicji Sąd Najwyższy [3] wyraził pogląd, że wystawiony jako eksponat w muzeum egzemplarz pistoletu wojskowego P-64, przechowywany w oszklonej gablocie, jakkolwiek technicznie niesprawny na skutek zaklinowania lufy i obcięcia iglicy, może być w dość łatwy sposób przez usunięcie tych uszkodzeń doprowadzony do stanu używalności, przez co może stanowić broń palną oraz broń wojskową
UDOSTĘPNANIE
"Udostępnienie" może nastąpić w każdej formie, zarówno przez działanie, jak i zaniechanie. Należy pod tym pojęciem rozumieć umożliwienie wejścia osobie nieuprawnionej w dowolnej formie w posiadanie broni lub amunicji, poza bezpośrednim jej przekazaniem lub przesłaniem tej osobie (np. zezwolenie na zabranie jej z magazynu, powierzenie kluczy do szafy z bronią lub amunicją, pozostawienie w miejscu ogólnie dostępnym, pozostawienie w szafie pancernej, ale nie zamkniętej, wręczenie pozwolenia umożliwiającego odebranie broni lub amunicji)."Przekazaniem" będzie wręczenie lub przesłanie broni lub amunicji osobie nieuprawnionej przez samego sprawcę lub z jego upoważnienia przez inną osobę (np. przesłanie przez członka rodziny lub kuriera).Przestępstwo to można popełnić tylko umyślnie. O ile udostępnienie może nastąpić z zamiarem bezpośrednim lub ewentualnym, o tyle przekazanie - z zamiarem bezpośrednim.
ZBIEGII PRZEPISÓW
Właściwy zbieg przepisów ustawy zachodzi wtedy, gdy jeden czyn wyczerpuje znamiona określone w dwóch albo więcej przepisach ustawy. Sporządzenie i posiadanie pistoletu oraz zabicie człowieka przez oddanie strzału z tego pistoletu, to działania stanowiące dwa czyny w rozumieniu faktycznym i prawnym
Jeżeli sprawca nielegalnie wyrabia broń palną lub amunicję, a następnie ją nielegalnie zatrzymuje dla siebie, odpowiada za dwa przestępstwa pozostające w zbiegu realnym (art. 85).
Zabór przez sprawcę broni palnej lub amunicji i następnie ich przechowywanie bez zezwolenia stanowi dwa przestępstwa pozostające w zbiegu realnym
Żołnierz, który samowolnie opuszcza posterunek wartowniczy i samowolnie oddala się ze swojej jednostki wojskowej zabierając ze sobą broń palną lub amunicję wydaną mu w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych wartownika, przez posiadanie jej w czasie pozostawania poza jednostką wojskową nie wyczerpuje znamion czynu określonego w art. 263k.k., gdyż nie jest to wypadek posiadania tej broni lub amunicji bez zezwolenia.