Tomasz Judym jako romantyk realizmu, chybiony pozytywista i dzisiejszy Hamlet.
Jedną z powieści Stefana Zeromskiego są "Ludzie bezdomni". Głównym bohaterem jest dr Tomasz Judym, pochodzi z biednej rodziny robotniczej. Wykształcenie zdobył dzięki ciotce , która wzięła go na wychowanie po śmierci jego matki i opłaciła mu naukę. Żeromski w swoich Dziennikach nazwal Judyma "romantykiem realizmu, chybionym pozytywista i dzisiejszym Hamletem". Od razu po przeczytaniu tego stwierdzenia widać, że te określenia sa całkiem przeciwstawne. Bohater jest jednostką mającą swoje idee i postawy,ale nieumiejącą pogodzić ich z epoką, w której żyje. Cechuje go bunt egzystencjalny, wystepuje przeciwko trudnym warunkom życia najuboższych. Nie może być szczęśliwy, kiedy wokół panuje tyle zła i nieszczęścia. Podejmuje więc samotną walkę, poświęcając się jej całkowicie. Jego działania przynoszą niewielkie rezultaty, ponieważ nie znajduje zrozumienia u wiekszosci spoleczenstwa.
Jako romantyk w swoim dzialaniu kieruje sie uczuciem, nie umie realnie patrzec na rzeczywistosc. Pragnie sam dokonac rzeczy niemozliwej, a mianowicie chce naprawic swiat, poprawic sytuacje najubozszych warstw. Przyjmuje postawę prometeizmu, czyli bierze odpowiedzialnosc za losy innych ludzi. Realizm to odtwarzanie w utworze literackim rzeczywistosci w sposób zgodny z obserwacja, czyli tak jak naprawde jest postrzegana przez czlowieka, bez zadnych upiekszen. Opisy różnych miejsc w Warszawie i wsi bez ogródek pokazują nędzę tych miejsc. Judym zas jako romantyk, nie zwazajac na rzeczywistosc i swoje mozliwosci, pragnie zmienic ten stan rzeczy. Istnieje jeszcze realizm krytyczny , który negatywnie ocenia kapitalizm. Nie stwarzał możliwości działania dla takich ludzi jak Judym, który nie umiał pokonywać przeszkód stwarzanych przez ten ustrój.
Judyma można nazwać pozytywistą, ponieważ w swoim dzialaniu kieruje sie on idealami i zasadami gloszonymi przez pozytywistów. Dotyczy to przede wszystkim pracy u podstaw odnoszacej sie do podniesienia higieny i warunków zycia ludnosci biednej, ale takze do likwidacji przyczyn szerzenia sie chorób i ubozenia ludnosci. Mlody lekarz bez reszty poswieca sie tym celom, jest spolecznikiem i altruista, a za swoje dzialania nie oczekuje praktycznie zaplaty. Cokolwiek robi, czyni to dla innych, jego szczescie i dobro sa niewazne. Odrzuca nawet milosc Joanny i spokojne zycie jakie daje malzenstwo, gdyz uwaza, ze to przeszkadzaloby mu w niesieniu pomocy potrzebujacym. Przyjmujac milosc Podborskiej latwo stalby sie dorobkiewiczem. Zeromski uzywa przymiotnika chybiony, gdyz dzialalnosc jego bohatera jest spózniona w czasie. Choc pozytywizm jeszcze trwa, to zaczynaja juz dominowac hasla Mlodej Polski i dekadentyzmu. Inteligencja znudzona jest juz haslami niesienia pomocy najbiedniejszym, kazdy dba o wlasne interesy i jest zajety tylko soba. Nie ma juz miejsca na szczytne hasla.
Ta postawa jest naturalna reakcja na poprzednia epoke. Judym jest praktycznie osamotniony w swoim dzialaniu i nie moze juz znalezc zrozumienia wsród innych. Na przykład w odczycie na temat "Kilka uwag w sprawie higieny" zwraca się do lekarzy warszawskich z propozycjami współpracy. Program, który przedstawił mógłby zdobyć przychylność starszych kolegów, gdyby Judym nie sformułował go w formie żądań. Nie jest dobrym dyplomatą, nie umie iść na kompromisy, zjednywać ludzi dla swych racji. Nie potrafił zadowolić się małą , ale przynoszącą efekty działalnością , chciał od razu zmienić cały świat. Chociaż pracuje wytrwale jak każdy pozytywista to jego działania prawie zawsze kończą się klęską. Odchodząc z Cisów zmarnował to co tam zrobił, bo przecież nikt po nim nie poprowadzi szpitala i nie będzie leczył chłopów.
Naszego bohatera można także utożsamić z Hamletem, ponieważ istnieje wiele analogii w ich postepowaniu. Obydwie postacie to bohaterowie tragiczni, którzy poswiecaja swoje zycie dla wyzszego celu. Laczy ich takze nieszczesliwa milosc do kobiety, a wybierajac wartosci wyzsze, zamykaja sobie droge do milosci, traca ukochane osoby. Obu bohaterów cechuje bunt wobec aktualnej sytuacji i rozterki zwiazane z rozmyslaniem nad sensem istnienia, a takze wyobcowanie i niezrozumienie wsród innych. Cechy charakteru i sposób działania mają bardzo podobne, chociaż dzieli ich kilka wieków. Hamlet jako cel działania obrał dokonanie zemsty na mordercy ojca, a Tomasz może nawet nieświadomie walczy z biedą i zacofaniem środowiska, z którego pochodził. Obydwaj uważają, że swoje zamierzenia mogą spełnić tylko w pojedynkę, odrzucając szczęście osobiste i miłość kobiety. Słynne powiedzenie Hamleta "Ofelio idź do klasztoru" można porównać z wypowiedzią Judyma "Nie mogę mieć ani ojca, ani matki, ani żony,ani jednej rzeczy, którą bym przycisnął do serca z miłością, dopóki z oblicza ziemi nie znikną te podłe zmory.Muszę wyrzec się szczęścia.". Może Żeromski zmodyfikował postać Hamleta i umieścił go u schyłku XIX-ego wieku?
Uważam, że Żeromski nazywając Tomasza Judyma "romantykiem realizmu,chybionym pozytywistą i dzisiejszym Hamletem" w kilku trafnych słowach scharakteryzował bohatera, którego sam stworzył. Bo któz lepiej zna swego bohatera jak nie sam twórca? Ocenianie Judyma nie jest łatwe. Jego postać to mieszanina pięknych intencji i zamiarów z samotnym, nieudolnym, nieefektywnym działaniem.