Parki Narodowe w Polsce

Parki Narodowe w Polsce

Woliński Park Narodowy
Utworzony w dniu 3 marca 1960r.
Powierzchnia Parku wynosi 10 937 ha. Jest pierwszym w Polsce Parkiem morskim. Wokół Parku wyznaczono otulinę o powierzchni 3368,64 ha. Symbolem Parku jest bielik, którego żywy okaz można zobaczyć obok Muzeum Przyrodniczego Parku. Największą atrakcją jest klif nadmorski (góry Gosań i Kawcza).
Wolin charakteryzuje się typowym krajobrazem polodowcowym, z kilkoma płytkimi jeziorami morenowymi, m.in.: Gardno, Domysławskie, Czajcze, Warnowo, Turkusowe. Cofający się lodowiec przestawił wały silnie wzniesionej moreny czołowej (część dyluwialna), przy której od wschodu i zachodu woda i wiatry usypały nizinną część wyspy (aluwialną). Osobliwość geologiczną stanowią również glacjalne porwaki skał kredowych, z wcześniejszych formacji geologicznych. Na uwagę zasługują także liczne głazy narzutowe, charakterystyczne dla krajobrazu polodowcowego. Najciekawszym z nich nadano nazwy: Mieszko I, Lech, Czech i Rus, Wydrzy Głaz.

Park Narodowy Bory Tucholskie
Utworzony 1 lipca 1996r .
Powierzchnia otuliny 10292,24 ha.
79 % powierzchni Parku zajmują lasy (3798,3 ha), 11% wody (530 ha) i 10% pozostałe ekosystemy, w tym: grunty rolne 68,9 ha, bagna, torfowiska i łąki - 392,1 ha.
W godle parku znajdują się sosny z siedzącym na konarze głuszcem na tle jeziora.
Park reprezentuje obszar Borów Tucholskich na Pojezierzu Pomorskim. Urozmaicona rzeźba terenu ukształtowana została w wyniku działalności lodowca, który zalegał na tych terenach w ostatnim zlodowaceniu bałtyckim - stadiale pomorskim. Spotykane tu formy polodowcowe zostały dość szczegółowo opisane w części dotyczącej Borów Tucholskich. O unikatowych walorach przyrodniczo-krajobrazowych Parku decyduje przede wszystkim bogata sieć hydrograficzna. Obszar Parku jest wybitnie pojezierny. Spotkać tu można prawie wszystkie typy genetyczne i limnologiczne jezior: rynnowe, wytopiskowe, lobeliowe, oczka, kotły i kociołki - w sumie 17 jezior większych od 1 ha.
Jednym z najciekawszych zjawisk hydrologicznych w skali Pojezierza jest zlewnia Strugi Siedmiu Jezior. Są to połączone naturalnym ciekiem wodnym jeziora: Mielnica - Skrzynka, Płęsno, Główka, Bełczak, Jeleń, Zielone i Ostrowite. Zlewnia Strugi o powierzchni 3680 ha.

Słowiński Park Narodowy
Utworzony 1 stycznia 1967r. Powierzchnia Parku wynosi 18797 ha, z czego 6355 ha objęto ochroną ścisłą.
Największą powierzchnię Parku objętą ochroną ścisłą, stanowi tzw. Mierzeja (3531 ha) z najbardziej rozległymi w Europie polami ruchomych wydm. Ochroną ścisłą objęto też obszary lęgowe ptaków: Gackie Lęgi, Żurnowskie Lęgi, Gardneńskie Lęgi, Klukowe Lęgi oraz Wyspę Kamienną na jeziorze Gardno o powierzchni 0,6 ha ,a także rozległe obszary borów bagiennych i brzeziny bagiennej (Kluki i Bory Torfowe), największe w Polsce stanowisko maliny moroszki - reliktu polodowcowego (Moroszka), fragment starego lasu olsowego Olszyna, reliktowy las bukowo-dębowy Klukowe Buki oraz jezioro Dołgie Małe.
Park położony jest nad Morzem Bałtyckim na środkowym wybrzeżu (Wybrzeżu Słowińskim), między Łebą a Rowami. Obejmuje przybrzeżne jeziora Łebsko - 7140 ha (trzecie co do wielkości jezioro w Polsce) i Gardno - 2468 ha oraz dwa mniejsze (Dołgie Wielkie - 156 ha i Dołgie Małe - 6,3 ha), silnie zawydmioną Mierzeję Łebską oraz pas wybrzeża morskiego po ujście Łupawy. Nad jeziorem Gardno znajduje się wysoko wzniesiony wał morenowy (Rowokół - 115 m n.p.m.), opadający ku wschodowi stromymi zboczami do rzeki Łupawy..

Biebrzański Park Narodowy
Utworzony 25 września 1993 r.
Powierzchnia Parku wynosi 59223,00 ha.
W granicach Parku znalazł się dawny rezerwat Czerwone Bagno o powierzchni 11.298 ha. Wokół Parku utworzono otulinę o powierzchni 66824,00 ha.
Projekt utworzenia parku narodowego w dolinie Biebrzy został opracowany w 1968 roku przez prof. Adama Pałczyńskiego.
Biebrzański Park Narodowy leży w północno-wschodniej części Polski. Obejmuje znaczną część Kotliny Biebrzańskiej, rozpościerającej się na długości ponad 100 km i szerokości 10-15 km w części południowej, 30-40 km w części środkowej i 1-3 km w części północnej. Znaczna część parku to największy i najbardziej naturalny w Polsce oraz w Europie kompleks torfowisk niskich, przejściowych i wysokich. W granicach Parku znalazły się jedynie niewielkie wsie Gugny, Budy, Sośnia, Budne i Olszowa Droga. Zatorfioną dolinę Biebrzy otaczają wysoczyzny morenowe. W jej obrębie wyróżniono 3 części określone jako baseny: północny - obejmujący dolinę na wschód od Sztabina, środkowy - od Sztabina do Osowca i południowy - do ujścia Biebrzy do Narwi. Baseny rozdzielają przewężenia szerokości ok. 1 km. Basen Północny, zwany też Basenem Górnej Biebrzy, obejmuje 40-kilometrowy odcinek doliny szerokości 1,5 - 3,0 km, wypełniony torfem miąższości 3-6 m. Torfowiska zajmują tu ok. 20 000 ha. Basen Środkowy ma kształt zbliżony do trapezu o wymiarach 20x40 km. Większą część powierzchni tego basenu zajmuje taras zalewowy. Jest on pokryty torfem miąższości 1-3 m. Jedynie w strefie przykorytowej Biebrzy niewielkie powierzchnie zajmują iły, muły i piaski. Basen Południowy, zwany też Basenem Dolnej Biebrzy, ma kształt rynny o długości 30 km i szerokości 12-15 km. Również i tu największą powierzchnię zajmuje taras zalewowy. W jego obrębie torfowiska zajmują powierzchnie 21 000 ha, a od strony koryta rzeki występuje strefa mułowa szerokości 1-2 km. Od Osowca do kolonii Nowa Wieś po wschodniej stronie basenu ciągnie się na długość 20 km taras wydmowy, wznoszący się 2-3 m nad poziom torfowisk. Oddziela on strefę dolinową Biebrzy od zatorfionej rynny przylegającej do wysoczyzny ograniczającej Basen Dolnej Biebrzy od wschodu.

Wigierski Park Narodowy
Utworzony 1 stycznia 1989r. Powierzchnia 15.113,49 ha, z czego ochroną ścisłą objęto 1343 ha.
Wokół Parku wyznaczono strefę ochronną o powierzchni - 11283,81 ha
Obejmuje faliste i pagórkowate tereny w środkowej części Pojezierza Wschodniosuwalskiego, przechodzące na południu w obszary Równiny Augustowskiej. Charakteryzuje się typowym krajobrazem polodowcowym, ukształtowanym przez lodowiec w czasie ostatniego zlodowacenia. Na północy z licznymi wzgórzami moreny czołowej, ozami i kemami na południu z fragmentem przyległego sandru (naniesionego przez wody wypływające spod czoła topniejącego lodowca).
W jego granicach znalazły się 42 jeziora (Wigry, Pienty, Mulaczysko, Krusznik, tworzące tzw. Zespół Jezior Wigierskich) i 6 rzek, stanowiące najcenniejsze elementy przyrody Parku. Jeziora i rzeki zajmują łącznie 2932 ha powierzchnia Parku.
Przez środek Parku przepływa rzeka Czarna Hańcza, płynąca szeroką zatorfioną doliną, tworzącą liczne zakola. Rzeka przecina jezioro Wigry i łączy się z Kanałem Augustowskim. Roślinność Parku reprezentuje strefę północno-wschodniej Europy.
Większa część Parku jest zalesiona. Dominują tu bory sosnowe oraz sosnowo - świerkowe. Ponadto występują tu: bory i lasy mieszane leszczynowo - świerkowe, grądy, podmokłe olsy i liczne torfowiska.

Jezioro Wigry - powierzchnia 2186,7 ha, długość 17,5 km, szerokość 3,4 km, maksymalna głębokość 73 m - średnia 15,8 m, długość linii brzegowej 72,2 km. Przepływa przez nie rzeka Czarna Hańcza, wpada doń Struga Kamionka. Ma 18 wysp o łącznej powierzchni 70 ha, w tym: Ostrów, Ordów, Kamień, Mysia, Krowa. Liczne półwyspy: (Wysoki Wągiel, Rosochaty Róg, Klasztorny) i zatoki.

Drawieński Park Narodowy
Utworzony 1 maja 1990r. Powierzchnia 11018,52 ha, z czego 368 ha objęto ochroną ścisłą.
Wokół Parku wyznaczono otulinę o powierzchni 35590,00 ha.
Park reprezentuje przyrodę północno-zachodniej Polski i obejmuje fragment Puszczy Drawskiej w widłach rzek Drawy i Płocicznej oraz centralną część Równiny Drawskiej. Ochroną objęto zachowane w stanie naturalnym fragmenty borów sosnowych Puszczy Drawskiej oraz głównie na zachodzie lasy bukowe i grabowe z domieszką dębu. Średni wiek lasów 120 lat, z licznymi okazami pomnikowych (450 letnich dębów) i (330 letnich) buków. Lasy zajmują 78% powierzchni Parku. Ukształtowanie terenu równinne lub lekko pagórkowate. Podłoże przeważnie piaszczyste, tworzące sandrową Równinę Drawską, usypaną podczas ostatniego zlodowacenia przez wody, wypływające spod czoła lądolodu. Dużą wartością przyrodniczą i krajobrazową cechuje się Dolina Drawy z jej dopływami, m.in. Płociczną, a także liczne śródleśne jeziora, mszary i torfowiska. Drawa ze względu na bystrość nurtu zaliczana jest do rzek górskich

Wielkopolski Park Narodowy
Utworzony 16 kwietnia 1957 r. Powierzchnia Parku wynosi 7619,82 ha, z czego 221 ha (17%) objęto ochroną ścisłą.
Wokół Parku wyznaczono otulinę o powierzchni 15003,00 ha.

Park reprezentuje przyrodę regionu Pojezierza Wielkopolskiego. Położony na Nizinie Wielkopolskiej, 15 km na południe od Poznania. Zajmuje faliste i pagórkowate tereny na Pojezierzu Poznańskim, na lewym brzegu Warty.
Charakteryzuje się typowym krajobrazem polodowcowym, ukształtowanym w okresie 70.000 - 10.000 lat temu - wzgórza morenowe (najwyższe wzniesienie Osowa Góra dochodzi do 132 m n.p.m.), drumliny (małe, eliptyczne pagórki) i ozy (podobne do nasypów kolejowych - powstałe w szczelinach lodowca). Znajduje się tu część najdłuższego w Polsce ozu Bukowo-Mosińskiego o długości 374 km oraz wydmy i rynny (wyżłobione przez lodowiec Gruzdy), Lemy (owalne w zarysie pagórki), liczne głazy narzutowe. Z 12 jeziorami polodowcowymi, m.in.: Budzyńskie, Góreckie (z 2 wyspami), Skrzynka, Kociołek.

Kampinoski Park Narodowy
Utworzony na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 stycznia 1959r. (Dz. U. Nr 17, poz. 91 z późn. zm.) do 1 stycznia 1999 r. w województwach warszawskim i piotrkowskim - obecnie województwie mazowieckim.
Powierzchnia 38544,33 ha, z czego 4303 ha objęto ochroną ścisłą.
Wokół Parku wyznaczono otulinę o powierzchni 37756,49 ha.
W godle Parku znajduje się łoś.
Park reprezentuje przyrodę regionu Nizin Środkowopolskich. Obejmuje fragment pradoliny Wisły w Kotlinie Warszawskiej na Nizinie Mazowieckiej.
Stanowi go Puszcza Kampinoska w bezpośrednim sąsiedztwie Warszawy. Taras kampinoski zbudowany z piasków i żwirów rzecznych, na których procesy eoliczne wytworzyły charakterystyczne, doskonale wykształcone i piękne krajobrazowo wydmy. Osiągają one 30 m wysokości i prezentują różne formy morfologiczne: łuki, parabole, wały, grzędy i zespoły wydmowe, przypominające niekiedy mini łańcuchy górskie. 12,5 tysięcy lat temu wydmy zostały utrwalone roślinnością i stanowią na obszarze prawie 20 tysięcy ha - obiekt przyrodniczy w skali europejskiej. Pasy bagienne zajmują tereny dawnych nurtów Prawisły. W wywianych z piasku miejscach wytworzyły się pokłady torfu. Kontrast krajobrazów wydm i bagien jest najbardziej charakterystycznym elementem pejzażu Kampinoskiego Parku Narodowego.

Białowieski Park Narodowy
Utworzony 21 listopada 1947r.
Jest to najstarszy Park Narodowy w Polsce i jeden z pierwszych w Europie.
Powierzchnia Parku wynosi 10501,95 ha, z czego pod ochroną ścisłą jest 4747 ha.
Wokół Parku utworzono otulinę o powierzchni 3224,26 ha.
Obejmuje część Puszczy Białowieskiej, stanowiącej największy w Europie prabór niżowy, zachowany w stanie naturalnym. Cała Puszcza zajmuje powierzchnię 125 tys. ha, z czego w Polsce znajduje się 58 tys. ha.
Teren Parku to płaski obszar, pozbawiony wyraźnych wzniesień, o niewielkim zróżnicowaniu rzeźby. Brak jest punktów widokowych. W Parku dominują utwory pochodzenia polodowcowego, przede wszystkim różne postacie piasków, gliny i iłów. Uzupełniają je torfy torfowisk niskich i przejściowych zlokalizowanych nad rzekami oraz torfowiska wysokie. Największą powierzchnię Parku zajmują lasy dębowo - lipowo - grabowe typu grądu. Wzdłuż rzek i okresowych cieków wodnych znajdują się przystrumykowe łęgi olszowo - jesionowe. W bezodpływowych nieckach terenowych ze stagnującą wodą, ukształtowały się bagienne lasy olszowe. Uboższe gleby zajmują różne postacie borów mieszanych z udziałem świerka. Niewielkie obszary dawnych torfowisk wysokich zajmują bory bagienne.W Parku utworzono zamknięty ośrodek hodowli żubra oraz zagrody pokazowe z żubrem, żubroniem, jeleniem, dzikiem, konikiem polskim oraz wilkiem.
Z uwagi na unikatowe walory przyrodnicze Białowieski Park Narodowy został przez UNESCO uznany w 1977r. za światowy rezerwat biosfery. Umieszczony został także na liście Światowego Dziedzictwa Ludzkości.

Narwiański Park Narodowy
Utworzony 14 lipca 1996r.
Powierzchnia - 7350,00 ha.
Wokół Parku utworzono otulinę o powierzchni 15408,00 ha.
Głównym celem utworzenia Narwiańskiego Parku Narodowego jest ochrona ekosystemów podmokłych i wodnych.
Park obejmuje obszar bagiennej Doliny Górnej Narwi od Suraża do Rzędzian. Dolinę wypełniają torfy o miąższości ok. 1 m, zalegające na płytkich mułach lub iłach oraz bezpośrednio na piaskach. Walory przyrodnicze Parku to przede wszystkim unikatowy system doliny rzeki Narwi z bogatymi zespołami roślinnymi i faunistycznymi. Objęty ochroną odcinek dolny Narwi bywa nazywany Polską Amazonką. Dolina Narwi składa się z szeregu rozszerzonych basenów, przypominających przełomy rzeczne. Powierzchnia basenów wynosi od 13 do 30 m kw., odcinki zwężone są krótkie, od 1 do 1,5 m szerokie.
Rzeźba terenu Parku ukształtowała się podczas zlodowacenia środkowopolskiego. Lodowiec zanikał powierzchniowo, nadbudowując wysoczyzny moreną, w obniżeniach pozostawiając bryły martwego lodu. Wytopienie się największych brył dało początek dzisiejszej Dolinie Narwi. O wytopiskowej genezie doliny świadczy także obecność na jej zboczach form pochodzenia glacjalnego: kemów, nisz i dolinek wytopiskowych. Największymi walorami doliny Narwi na obszarze Narwiańskiego Parku Narodowego: duży stopień naturalności, osobliwość układów hydrologiczno-siedliskowych, bogactwo flory i fauny. Niemal całą dolinę wypełnił ekosystem bagienny z całą siecią rozgałęzionych koryt rzecznych, z mozaikowym układem rozlewisk, siedlisk bagiennych i lądowych.

Park Narodowy Gór Stołowych
Utworzony 16 września 1993 r.
Powierzchnia Parku wynosi - 6340,37 ha.
Wokół Parku wyznaczono otulinę o powierzchni 10515 ha.
Park reprezentuje region Gór Stołowych w Kotlinie Kłodzkiej i obejmuje południowo - wschodnią część Gór Stołowych. Zasadniczymi drzewostanami są lasy świerkowe. W części bezleśnej dominują wyniesienia skalne Gór Stołowych.
Góry Stołowe stanowią jedyny w Polsce przykład gór płytowych, zbudowanych z górnokredowych piaskowców ciosowych, poprzegradzanych ławicami margli z wkładkami wapieni i piaskowców wapnistych lub glaukonitowych. W obrębie piaskowca ciosowego powstał system korytarzy tworzący labirynty skalne, szczególnie znane i atrakcyjne w obrębie Błędnych Skał.
Budowa geologiczna oraz zachodzące procesy geomorfologiczne i erozyjne doprowadziły do powstania bardzo interesujących i pięknych krajobrazowo ostańców ( Błędne Skały - 850 m n.p.m., Skalniak - 915 m n.p.m., Narożnik - 895 m n. p. m., Szczytniak - 589 m n.p.m., Szczeliniec - 919 m n.p.m., Mnich - 522 m n.p.m., Skalne Grzyby, Rudkowe Skały).

Karkonoski Park Narodowy
Utworzony 16 stycznia 1959r.
Powierzchnia 5578,56 ha, z czego 1710 ha objęto ochroną ścisłą.
Wokół Parku wyznaczono otulinę o powierzchni 11.265,00 ha.
Zespoły leśne zajmują powierzchnię 3766 ha. Reszta to tereny powyżej górnej granicy lasu.
Park obejmuje najwyższe, graniczne partie Karkonoszy, od Mumlawskiego Wierchu na zachodzie do przełęczy Okraj na wschodzie oraz dwie enklawy: okolice wodospadu Szklarki i górę Chojnik. Po stronie czeskiehttp://www.bpnl/l/http://www.bpn.com.pl/l/obszarem chronionym. Obszary Karkonoskiego Parku Narodowego są najwyższą partią Sudetów z głównymi szczytami Śnieżką (1602 m n.p.m.), Wielkim Szyszakiem (1508 m n.p.m.) i Szczernicą (1361 m n.p.m.).
Na jego obszarze występują charakterystyczne formy rzeźby: skałki ostańcowe, (Słonecznik, Końskie Łby, Pielgrzymy, Paciorki, Trzy Świnki), skalne (Śnieżne Kotły, Kotły z Małym i Wielkim Stawem), gołoborza oraz płaskie zrównania z torfowiskami. Znaczne spadki terenu i uskoki skalne sprzyjają powstawaniu wodospadów. Do największych należą Wodospady Łomniczki (300-metrowy ciąg kaskad potoku Łomniczka), Wodospoad Szklarski (13 m wysokości) i największy w polskich Karkonoszach - Wodospad Kamieńczyka (27 m wysokości).W 1992r. Park wraz z częścią czeską uznany został przez UNESCO za Światowy Rezerwat Biosfery Karkonoszy - łączna powierzchnia 60.000 ha.

Gorczański Park Narodowy
Utworzony 1 stycznia 1981r
Powierzchnia Parku wynosi 7.019,07 ha, z czego 2789 ha objęto ochroną ścisłą. Lesistość Parku wynosi 95%.
Wokół Parku wyznaczono otulinę o powierzchni 16646,61 ha.
W godle Parku znajduje się salamandra.
Park obejmuje centralną część pasma Gorców: masywy Turbacza, Gorca, Kudłonia, dolinę Kamienicy.
W krajobrazie Gorców, zbudowanych z utworów fliszu karpackiego, dominują łagodne formy rzeźby, typowe dla Beskidów Zachodnich. Wzniesienia oraz grzbiety górskie są w szczytowych partiach zaokrąglone lub spłaszczone. Stoki łagodnie opadają ku dolinom, gdzie rzeźba przybiera odmiennego charakteru. Częste są stromizny, osuwiska, skaliste koryta potoków i progi skalne. Znajduje się tu kilka grot skalnych i jaskiń, utworzonych głównie na skutek przesunięć skał. Największa z nich to Zbójecka Jama przy polanie Jaworzyna Kamienicka.

Babiogórski Park Narodowy
Utworzony 30 października 1954r.
Powierzchnia - 3391,55 ha. Wokół Parku wyznaczono otulinę o powierzchni 8437,00 ha.
W godle Parku znajduje się roślina - Okrzyn Jeleni (endemit). Działania na rzecz ochrony Babiej Góry sięgają połowy XIX w., kiedy to góra była masowo odwiedzana początkowo przez badaczy naukowych, a potem turystów. U schyłku ubiegłego wieku propagandę walorów przyrodniczych, krajobrazowych i turystycznych rozpoczął prof. Hugo Zapałowicz. Pierwszym orędownikiem ochrony przyrody w paśmie babiogórskim był krajoznawca Kazimierz Sosnowski. Głównym jednak inicjatorem utworzenia parku narodowego był geograf, turysta i miłośnik przyrody - kierownik schroniska polskiego na Markowych Szczawinach - Władysław Miodowicz. W marcu 1933r. uchwałą Polskiej Akademii Umiejętności, przy wsparciu grona wybitnych uczonych, jak: Walery Goetel, Stanisław Sokołowski i Władysław Szafer, powołano Park Narodowy na Babiej Górze o powierzchni 1061 ha, jednak bez żadnych sankcji ochronnych. Zatem dalej lasy Babiej Góry traktowano jako obiekt eksploatacyjny. Dochody z wyrębów długo jeszcze były głównym źródłem utrzymania Akademii Umiejętności, gdzie znaczna część członków PAU nie rozumiała doniosłej wagi ochrony przyrody. Dopiero projekt Państwowej Rady Ochrony Przyrody przedłożony przez Ministerstwo Leśnictwa Radzie Ministrów w 1949r. uzyskał ostatecznie w 1954r. aprobatę rządu. Park Narodowy obejmuje północną i częściowo południową część masywu Babiej Góry (najwyższego pasma w obrębie Beskidu Wysokiego w Karpatach Zachodnich), od przełęczy Jałowieckiej (1017 m n.p.m.) do Przełęczy Krowianki (976 m n.p.m.), na długości ok. 10 km. Stoki Babiej Góry opadają skośnie spiętrzonymi warstwami piaskowca - stromo ku północy i łagodnie ku południowi. Najwyższy szczyt Babiej Góry - Diablak (1725 m n.p.m.) pokryty jest rumowiskiem głazów. Grzbietem Babiej Góry przebiega główny europejski dział wodny pomiędzy zlewniami Bałtyku i Morza Czarnego. Wody północnych stoków spływają Skawicą, Skawą i Wisłą do Bałtyku, zaś po orawskiej stronie Orawą, Wagiem i Dunajem do Morza Czarnego. W 1978r. Park został włączony przez UNESCO do międzynarodowej sieci rezerwatów biosfery z uwagi na wyjątkowe walory przyrodnicze.

Tatrzański Park Narodowy
Utworzony 1 stycznia 1955r.
Powierzchnia Parku wynosi 21164 ha, z czego 11514 ha objęto ochroną ścisłą.
Tatrzański Park Narodowy położony jest na południowym krańcu Polski w Karpatach Zachodnich i obejmuje najwyższą część Tatr Polskich. Charakteryzuje się krajobrazem wysokogórskim. Rzeźba Tatr jest rezultatem długotrwałej działalności różnych czynników w wielu epokach historii ziemi, począwszy od okresu węglowego (karbonu) przez perm, trias, jurę, kredę, trzeciorzęd, aż po epokę lodową, która nadała ostateczne oblicze tej części naszego kraju. W epoce lodowej Tatry były aż trzykrotnie zlodowacone, przy czym formy wytworzone i pozostawione przez poszczególne zlodowacenia są widoczne w różnym natężeniu w poszczególnych częściach Tatr w postaci licznych form polodowcowych; kotły lodowcowe zajęte często przez jeziora, żłoby lodowcowe, doliny zawieszone, rygle skalne, wały moren czołowych i bocznych, wygłady lodowcowe.
Park posiada bogate i dobrze urządzone Muzeum Przyrodnicze oraz pracownię naukową. Tatrzański Park Narodowy graniczy z parkiem narodowym Słowacji (TANAP) wspólnie z którym stanowi Międzynarodowy Rezerwat Biosfery utworzony w 1992r. przez UNESCO.

Pieniński Park Narodowy
Utworzony 1 stycznia 1955 r.
Jako jednostka Lasów Państwowych pod nazwą: Park Narodowy w Pieninach powstał już w 1932 r. Powierzchnia po stronie polskiej wynosi 2246,16 ha, z czego 777 ha objęto ochroną ścisłą. 2110 ha od 1967 r. jest parkiem narodowym po stronie słowackiej.
Wokół Parku wyznaczono otulinę o powierzchni 2682,00 ha.
Park reprezentuje mezoregion Pienin. Obejmuje środkową część pasma Pienin (Pieniny Czorsztyńskie, Masyw Trzech Koron i Pieninki), z najwyższym szczytem Trzy Korony - 982 m n.p.m. oraz liczne enklawy, w tym rezerwaty Zamek Czorsztyn i Zielone Skałki.
Pieniny tworzą twarde wapienie osadzone w bardzo miękkich utworach zbudowanych z łupków, margli i piaskowców. Ma to wpływ na znaczne zróżnicowanie form krajobrazu - liczne skałki oraz głębokie jary i wąwozy (Sobczański, Gorczański).
Malowniczo rysuje się przełom Dunajca, nad którym wznoszą się skałki dochodzące do 300 m wysokości.
Spływy tratwami flisackimi Dunajcem zaliczane są do największych atrakcji turystycznych. Niemal cały Park znajduje się w strefie dolnoreglowych lasów jodłowo-bukowych Na zboczach północnych panuje buczyna karpacka z jodłą i bukiem, odznaczająca się szczególnie kwietnym runem wiosennym z żywcem gruczołowatym i żywokostem sercowatym. W wilgotnych, zasłanych wapiennym rumoszem miejscach, spotkać można płaty lasu jaworowego z języcznikiem zwyczajnym i miesięcznicą trwałą. Strome zbocza południowe zajęte są przez specyficzne dla Pienin ciepłolubne buczyny i jedliny. Występują tu m.in. wiechlina styryjska oraz turzyca biała (w Polsce nie występuje w zasadzie poza Pieninami). Na uwagę zasługują także reliktowe laski sosnowe, będące najbardziej kserotermicznym ekosystemem leśnym w Parku. Niskie, przedziwnie powykręcane stare sosny porastające szczyty skał to symbol pienińskiej przyrody.
Spotyka się tu obok naturalnych ekosystemów leśnych ekosystemy naskalne i piargowe, a także związane z działalnością człowieka ekosystemy łąkowe i pastwiska. Ekosystemy łąkowe należą do najbogatszych w Polsce. Na 1 metrze kwadratowym można doliczyć się 30 - 40 gatunków roślin kwiatowych, a na 100 m kwadratowych - 70.

Magurski Park Narodowy
Magurski Park Narodowy, utworzony w 1995 r., jest jednym z 23 parków narodowych na terenie Polski. Park leży na granicy województw małopolskiego i podkarpackiego w samym sercu Beskidu Niskiego. Swoim zasięgiem obejmuje górne dorzecze Wisłoki oraz pasmo Magury Wątkowskiej.
Utworzony w roku 1995 rozporządzeniem Rady Ministrów miał obszar 199,62 km?. W wyniku problemów z właścicielami gruntów został zmniejszony do obecnych 194,39 km?.
MPN chroni przede wszystkim unikalny w skali Karpat obszar przejściowy między Karpatami Zachodnimi i Karpatami Wschodnimi. Na jego terenie wyróżnić można dwa piętra roślinne: pogórza i regla dolnego. Piętro pogórza, zajmujące około 43% powierzchni parku i sięgające 530 m n.p.m., to głównie drzewostany sztuczne z przewagą sosny. Znajdują się tu też liczne łąki i pastwiska, a także torfowiska. Piętro regla dolnego, zajmujące około 57% powierzchni parku i sięgające od 530 m n.p.m. wzwyż (najwyższy szczyt w parku to Wątkowa 846 m n.p.m.), to głównie naturalne lasy bukowe (udział lasów sztucznych jest tu zdecydowanie mniejszy) z domieszką jedlin i rzadko występujących w Karpatach jaworzyn. W parku występuje prawie 800 gatunków roślin i prawie 200 gatunków zwierząt (nie licząc owadów).
Ssaki reprezentowane są w parku m.in. przez niedźwiedzia, łosia, wilka, rysia, żbika i bobra.
Z ptaków koniecznie zauważyć trzeba występowanie myszołowa, którego zagęszczenie w MPN jest jednym z najwyższych w Polsce. Inne gatunki to m.in. orlik krzykliwy i krogulec.

Park Narodowy Ujście Warty
Utworzenie z dniem 1 stycznia 2001r.
Powierzchnia Parku wynosi 7673,55 ha i składają się na nią następujące obszary:
? Kostrzyński Zbiornik Retencyjny, w tym Rezerwat Przyrody Słońsk 4517,48 ha
? Polder Północny 3160,79 ha.
Głównym celem ochrony projektowanego Parku jest zachowanie cennego biotopu lęgowego wielu rzadkich gatunków ptaków wodnych i błotnych oraz żerowisk, pierzowisk i miejsc odpoczynku ptaków przelotnych.
Obszar Ujcia Warty to jeden z najważniejszych terenów lęgowych ptaków wodnych i błotnych w Polsce stwierdzono tu lęgi ponad 140 gatunków ptaków - są to między innymi: 4 gatunki perkozów, 7-8 gatunków kaczek, 5 gatunków chrucieli, 9-10 gatunków ptaków siewkowych. Dla wielu z nich rezerwat Słońsk to jedno z ważniejszych miejsc lęgowych w Polsce. Aż 26 gatunków ptaków gniazdujących w rezerwacie należy do zagrożonych wyginięciem w wietle międzynarodowej klasyfikacji BirdLife International, jak np.: wodniczka, derkacz, rycyk, żuraw, bąk, bączek, czy też występująca tutaj doć pospolicie rybitwa czarna.
Rezerwat Słońsk odgrywa ważną rolę dla ptaków również poza sezonem rozrodczym. Bardzo licznie pierzą się na tym terenie kaczki krzyżówki, cyraneczki, a także gęsi gęgawy i łabędzie nieme, łyski. W okresie migracji jesiennej rezerwat Słońsk to miejsce koncentracji ptaków wodnych i błotnych głównie gęsi zbożowej i białoczelnej - liczba nocujących tu gęsi dochodzi do 200 tys. osobników. W okresie zimowym rejon ujcia Warty to największe zimowisko w Polsce łabędzia krzykliwego do 2500 osobników, a także ważne zimowisko bielika do 50 osobników.

Świętokrzyski Park Narodowy
Utworzony w 1950 r.
Powierzchnia Parku: 7626,45 ha
Powierzchnia otuliny: 20 786,07 ha
Osobliwościami parku są tzw. gołoborza, czyli rumowiska skał piaskowcowo-kwarcowych powstałe w warunkach klimatu zlodowaceń, fragmenty Puszczy Jodłowej oraz kompleks leśny ?Chełmowa Góra" będący rezerwatem endemicznego modrzewia polskiego. Symbolem parku jest jeleń.
Park obejmuje głównie pasmo Gór Świętokrzyskich, z najwyższym szczytem - Łysicą.

Swoiste warunki glebowe i klimatyczne wpłynęły na obecny charakter roślinności parku. Na przeważającej części, zwłaszcza w partiach szczytowych, występują lasy jodłowe, niżej jodłowo-bukowe z domieszką jaworu, klonu i innych gatunków. Do rzadkich należą: cis, brzoza czarna, olsza czarna, wiąz szypułkowy i górski. Z roślin zielnych występują tu także: śnieżyczka przebiśnieg, pełnik europejski, storczyki - podkolan biały i kruszczyk szerokolistny, goryczka wąskolistna, rosiczka okrągłolistna, wawrzynek wilczełyko i inne. Stwierdzono tu 700 gatunków roślin naczyniowych.
Wśród zwierząt na uwagę zasługują ssaki objęte ochroną gatunkową, m.in.: popielica, orzesznica, gronostaj, łasica łaska, kuna domowa i kilka gatunków nietoperzy. Z ciekawych ptaków należy wymienić: dzięcioła czarnego, orlika krzykliwego, cietrzewca, jarząbka. Występują tu także: traszka górska, rzekotka drzewna, jaszczurka żyworodna, padalec zwyczajny, żmija zygzakowata, zaskroniec zwyczajny, pożyteczne owady - biegacze, mrówki.

Roztoczański Park Narodowy
Powstał w 1974 r. Obecnie obejmuje powierzchnię 8481,76 ha, z czego 92% zajmują lasy. Ochroną ścisłą jest objętych ponad 880 ha (ok. 10%) lasów Parku. Otoczony jest strefą ochronną, która wynosi 38 000 ha.
Roztocze leży w obszarze dzielącym stare utwory geologiczne platformy wschodnioeuropejskiej od młodszych utworów Europy Zachodniej. Miało to ogromne znaczenie w formowaniu się kontynentu europejskiego. Roztocze jest wciąż aktywne geologicznie, podnosi się około 2 mm na rok.
Roztocze Środkowe ma urozmaiconą rzeźbę terenu. Łańcuchy wapiennych wzgórz o wysokości do 350 m n.p.m. porośnięte wspaniałymi lasami z enklawami pól uprawnych przeplatają się z dolinami wysłanymi piaskami polodowcowymi.
Zróżnicowanie geologiczne, bogata rzeźba terenu, czynniki hydrograficzne, klimatyczne
i glebowe spowodowały, że na stosunkowo małej powierzchni występuje tu aż 47 zespołów roślinnych (19 leśnych i 28 nieleśnych): Najcenniejsze z nich to bór jodłowy i buczyna karpacka - charakterystyczne dla regla dolnego Karpat.
Lasy Parku charakteryzuje duża dynamika rozwoju i dobra zdrowotność`. Przejawia się to łatwością odnowień naturalnych oraz długowiecznością i znacznymi rozmiarami drzew, z których wiele osiąga pomnikowe wymiary.
Gatunkami panującymi w Parku są: sosna, jodła i buk. Z pozostałych około 30 rodzimych gatunków drzew najliczniej występują: dąb, olsza, lipa, brzoza, świerk, modrzew, grab, jawor, jesion i klon. Wiele z nich (np. jodła i buk) osiąga tu granice zwartego występowania.

Poleski Park Narodowy
Utworzony w 1990 r.
Powierzchnia 97,62 km?

Chociaż park leży na zachodnich krańcach Polesia, daje dość kompletne wyobrażenie o bagiennej przyrodzie. Spacerując po nim, można obejrzeć mozaikę wszystkich typowych bagiennych ekosystemów i zespołów roślinnych. Jest on jednak raczej kameralny - aby obejrzeć bezkresne przestrzenie poleskich mokradeł trzeba się chyba wybrać na Ukrainę lub Białoruś.
Zbiorowiska roślinne parku kształtowały się od końca epoki lodowcowej, czyli przez ostatnie 11 tysięcy lat. Zachowały się tu obszary, które nigdy nie zaznały ingerencji człowieka. Dzięki temu, można tu prześledzić proces zarastania jezior i kształtowania się wokół nich torfowisk - w PPN występują wszystkie ich stadia i to właśnie one są najcenniejszym elementem szaty roślinnej parku, w takiej postaci w nie występują w żadnym innym rejonie Polski. Bagna i moczary PPN są środowiskami florystycznymi o ogromnym zróżnicowaniu, można dostać zawrotu głowy czytając w przewodniku wyliczankę występujących tu roślin, grzybów i porostów. Każda z tych grup reprezentowana jest przez setki gatunków, niektórych bardzo rzadkich i trudnych do znalezienia gdzie indziej. Przykładowo, w PPN można obejrzeć najdalej na południowy zachód wysunięte w Europie stanowiska roślinne o pełnych cechach tundry i laso-tundry. Bardzo bogaty jest także świat zwierzęcy parku we wszystkich jego odmianach, od prymitywnych bezkręgowców po liczne gatunki ziemnowodnych ptaków i ssaków. Szczególną atrakcją miejscowej fauny są żółwie błotne - najbardziej obok węży Eskulapa zagrożony wyginięciem gatunek naszych gadów.
Żeby w pełni docenić atrakcje parku, warto jeszcze przed wyruszeniem na zwiedzanie zapoznać się z treścią przewodników. Pomoże to też amatorom foto-safari - wycieczka do PPN jest świetną okazją do zrobienia dobrych zdjęć krajobrazów, roślin i zwierząt.

Ojcowski Park Narodowy

Utworzony w 1956 roku. Zajmuje powierzchnię 2145,62 ha, z czego 1529 ha zajmują lasy. Wokół Parku utworzono otulinę o powierzchni 6777 ha.
Jedyny na terenie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej i jednocześnie powierzchniowo najmniejszy w Polsce Park Narodowy. Mimo tego zaliczany do najpiękniejszych krajobrazowo i najcenniejszych przyrodniczo w kraju. Został utworzony 14 stycznia 1956 /jako szósty w Polsce park narodowy/ w celu ochrony naturalnego krajobrazu doliny Prądnika. Oprócz zwartego terenu Ojcowski Park Narodowy posiada również od 1969 r. enklawę. Stanowi ją rezerwat brzozy ojcowskiej niedaleko Hamerni i Giebułtowa. Plantację brzozy ojcowskiej w tym miejscu odkrył w 1805 r. Willibald Besser. Później do OPN przyłączono również dwie enklawy położone we wsi Smardzowice na wschód od właściwego Parku. Łącznie cały Ojcowski PN posiada powierzchnię 2.145,62ha ( powierzchnia otuliny 6.777 ha), z czego 12% powierzchni jest objęte ścisłą ochroną a 66% częściową. Pozostałe 23 % chroni niepowtarzalny krajobraz. Ojcowski PN jest członkiem Federacji EUROPARC i został zaszeregowany jako V kategoria IUNC.

Bieszczadzki Park Narodowy
Utworzony w 1973 r.
Bieszczadzki Park Narodowy o powierzchni 29202 ha jest ostoją dzikiej przyrody jedynej polskiej części Karpat Wschodnich.

Jest jednym z nielicznych w Europie obszarów górskich, o dobrze zachowanej rodzimej florze i faunie. Lasy zajmujące około 80% powierzchni, odznaczają się wysokim stopniem naturalności, a w przypadku kilku kompleksów leśnych stan zachowania pozwala mówić o ich pierwotnym charakterze. Różnorodność biocenotyczna i gatunkowa jest bardzo wysoka. Na dużych przestrzeniach występują naturalne zespoły leśne i nieleśne, którym towarzyszą liczne zbiorowiska roślinne o charakterze półnaturalnym porastające tereny dawnych wsi (tzw. kraina dolin). Naturalność i swoistość szaty roślinnej i fauny BdPN wynika nie tylko z dobrego zachowania przyrody w przeszłości, lecz jest także efektem spontanicznej renaturalizacji. Procesy sukcesyjne przebiegające nieprzerwanie od pół wieku w krainie dolin oraz oraz na połoninach i w lasach, podkreślają unikatowy charakter tego terenu, gdyż w podobnej skali czasowej i przestrzennej nie występują w innych obszarach górskich Europy Środkowej.

Flora naczyniowa obejmuje około 760 gatunków, z których 29 to gatunki wschodniokarpackie. Wśród gatunków endemicznych dla Karpat Wschodnich w Bieszczadzkim Parku Narodowym występują pszeniec biały, lepnica karpacka, przywrotnik turkulski. Oprócz gatunków wschodniokarpackich do najcenniejszych roślin spotykanych w parku należą rośliny wysokogórskie (około 70 gatunków). Są to m.in.: zawilec narcyzowy, widłak alpejski, prosiennicznik jednogłówkowy. 66 gatunków występujących na terenie BdPN to rośliny prawnie chronione, przy czym 58 objętych jest ochroną ścisłą. Udział gatunków synantropijnych jest stosunkowo niski (około 10%), co świadczy o wysokim stopniu naturalności flory. Równie ciekawa i bogata jest grupa tradycyjnie zaliczana do roślin niższych; występuje tu około 300 gatunków porostów, ponad 200 gatunków mchów oraz liczne gatunki grzybów. Do najciekawszych należy grzyb boczniak wetliński, który występuje jedynie na terenie Bieszczadów (endemit bieszczadzki).