Spółdzielnia - pojęcie, zakładanie i likwidacja
podstawowym aktem prawnym regulującym ustrój spółdzielni jest ustawa Prawa społdzielczego z 1982 r. (DzU nr 80, poz. 210 z pozniejszymi zmianami). W mysl ustawy spoldzielnia jest dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby oosb, o zmiennym skladzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, ktore w interesie swojch czlonkow prowadzi wspolną działalnosc gospodarczą. Spoldzielnia moze prowadzic działalnosc spoleczną i oswiatowo-kulturalną na rzecz swojch członkow i ich środowiska.
Przedstawiona definicja uwypukla zasadnicze cechy spoldzielni, wyrozniajace ją sposrod innych zrzeszeń.
Cechami tymi są:
1) dobrowolnosc
oznaczająca, ze zarowno wystepowanie jak i wstepowanie do spoldzielni wynikac moze jedynie z przekonania o slusznosci takiego kroku
2) nieograniczona liczba czlonkow
oznaczajaca ze spoldzielnia jest zrzeszeniem otwartym dla wszystkich, ktorzy odpowiadają kryteriom okreslonym w statucie
3) zmiennosc funduszu udziałowego
jest wynikiem zmiennosci skladu osobowego i nieograniczonej liczby czlonkow, przy czym fundusz udziałowy tworzony z wnoszonych wkladow ulega zmianom odpowiadającym zmianom osobowym
4)Prowadzenie działalnosci gospodarczej, społecznej i oświatoto-kulturalnej
oznaczajace ze spoldzielnia moze prowadzic nie tylko dzialalnosc ekonomiczną, lecz ma na celu rowniez rozwoj intelektualny swych czlonkow.
Poza wymienionymi, za cechę spoldzielni nalezy takze uznać jej samorządnosc, oznaczającą, że społdzielnia sama podejmuje decyzje w zakresie swej działalnosci oraz ze w zarządzaniu nią uczestniczą szerokie rzesze członków.
Każda społdzielnia jest osobą prawną. Majątek spółdzielni jest prywatną własnością jej członków.
Bezspośrednią podstawą działalnosci spoldzielni jest statut. Musi on okreslic nazwę i siedzibę spoldzielni, przedmiot jje działalnosci, wysokosc wpisowego oraz wyspokosc i ilosc udziałów, ktore czlonek zobowiazany jest zadeklarować, prawa i obowiazki czlonkow, zasady i tryb przyjmowania, wystepowania, wykreslania i wykluczania czlonkow, zasady zwolywania walnych zgromadzen oraz wyboru i odwolywania czlonkow organow spoldzielni, zasady podziału dochodu ogolnego oraz pokrywanie strat spoldzielni. Statut moze zawierac inne jeszcze postanowienia, o ile przy jego uchwalaniu uznane to zostanie za celowe.
zakladnie spoldzielni
zalozenie spoldzielni poprzedzone jest zwykle wieloma konsultacjami oraz czynnosciami przygotowawczymi, ktorym zadaniem jest okreslenie celu i zakresu działania przyszlej spoldzielni. Grupa osob, zwanych zalozycielami uchwalic musi statut spoldzielni, o wskazanej wyzej treści. Ustawa okresla minimalną liczbe założycieli: 10 - jest zalozycielami są osoby fizyczne, 3 - jesli zalozycielami są osoby prawne, 5 - gdy zakladana jest spoldzielnia produkcji rolnej. Takie same wymagania stawia ustawa co do liczby czlonkow juz istneiajcej spoldzielni.
Po uchwaleniu statutu zalozyciele powinni wybrac ograny spoldzielni (radę, zarząd). Ostatnim etapem zakladania spoldzielni jest rejestracja. rejestry spoldzielni prowadzą sądy. Z momentem wpisu do rejestru spoldzielnia nabywa osobowośc prawną.
Tryb likwidacji spoldzielni
spoldzielnia moze zakonczyc swe istnienie w drodze poladczenia z inną spoldzielnią, w drodze likwidacji oraz na skutek upadłości.
Likwidacja spoldzielni polega na zakonczeniu przez spoldzilenię dzialalnosci, upłynnieniu jej majątku, zaspokojeniu wierzycieli, zwrocie udziałów i pzrekazaniu pozostałego majątku na cele wskazane przez walne zgromadzenie. Likwidacje przeproadza likwidator, ktorym moze byc czlonek ostatniego zarzadu lub osoba wybrana przez walne zgromadzeie. Po zakonczeniu procedury likwidacji nastepuje wykreslenie spoldzieli z rejestru. Likwidacja spoldzieli zalezy w zasadzie od woli jej czlonkow , wyrazonej w formie dwoch kolejnych uchwał walnych zgromadzen, zapadlych kwalifikowaną wiekszoscia głosow. Ponadto spoldzielnia musi przejsc w stan likwidacji, jesli uplynał okres na ktory ja utworzono, wskutek zmniejszenia liczby czlonkow ponizej liczby wskazanej w ustawie lub statucie, a takze gdy podejmie taką uchwałę zwiazek rewizyjny, w ktorym spoldzielnia jest zrzeszona. Ogłoszenie upadłosci spoldzieli nastepuje w razie jej niewypłacalności. Postepowanie upadłosciowe jest nieco zblizone do postępowania likwidacujnego.