Kazimierz Wielki - Unia Polski z Litwą
Kazimierz Wielki-panowanie (1333-1370) syn i następca Władysława Łokietki, nastąpiła reforma państwowa. Największe osiągnięcie-uporządkowanie i spisanie prawa. Statut wiślicki-1347 r. 1364-ufundowanie Akademii Krakowskiej. Prawa Kazimierzowe precyzowały przywileje i obowiązki poszczególnych grup ludności. Monarchia stanowa-ma ustrój analogiczny do innych królestw. Władza Kazimierza były początkiem kształtowania się stanów w Polsce. Duchowani tylko tworzyli prawdziwy stan-własne prawo i sądownictwo. Biskupi zasiadali w radzie królewskiej. Rycerstwo-posiadali ziemię na prawie rycerskim tzn dziedziczenie i w zamian za służbę królowi nie tworzyli warstwy społecznej. W Polsce stany obejmujące mieszczan i chłopów nie zdołały się wykształcić. Kolonizacja. Budowa murów miejskich: mieszczanie otrzymywali gwarancję swej autonomii i niezależności. Wpływy zapewniały żupy bocheńskie i wielickie jako przedsiębiorstwo eksplartująe złoża soli // dokonany przez KW (1340-1366) podbuj Rusi Halickiej. Dzięki temu kontrolował znaczny odcinej ważnej drogi handlowej// Handel czarnomorski rozkwitł, wzbogacał polskiego monarchę i poddanych. || Wincenty Kadłubek-nowy termin rzeczpospolita-do odpowiedzialności za państwo poczuwa się pewna grupa. Rozszerzenie grupy aktywnej politycznie.Korona Królestwa Polskiego podkreślał związek z Polską ziem znajdujących się poza zjednoczoną monarchią. Regencja, rządy regencyjne-sprawowane podczas małoletności władcy, jego choroby lub nieobecności w państwie. Śmierć KW 1370 r. Prawo dziedziczenia -siostrzeniec Węgier Ludwik Wielki .Rzadko prezbywał w Polsce. Władzę powierzył matce-Elżbiecie Łokietkówce. Po śmierci Ludwika 1382 i w okresie małoletności jego córki, Jadwigi możni sprawowali rządy regencyjne. Oni podjeli decyzję o małżeństwie Jadwigi z Jagiełłą. 1399-Jadwiga i jej córka zmarły i wygasły prawa dziedziczne Andegawenów do polskiej korony. Władysław II Jagiełło doczekał się synów z Zofią Holszańską. Aby dzieci sprawowały władzę rycerstwo musiało wyrazić na to zgodę. Gdy zmarł w 1434 r. na władcę wybrano jego syna Władysława III. Tron stał się elekcyjny.
PODZIAŁ POLSKI ZA PANOWANIA KW. : Mazowsze, Małopolska, Wielkopolska, Pomorze, Śląsk,// trudna do obrony, brak dostępu do morza, płacenie cał Krzyżakom, aby dostać się do morza, konflikt z Czechami i krzyżakami, porozumienie Kazimierza z Zygmuntem.
UNIA POLSKI Z LITWĄ.1385-możnowładcy małopolscy postanowili wydać Jadwigę za żonę Jagiełły. Do zawiązania przez Polskę związku z litwą skłaniała wspólna wrogość wobec krzyżaków. 1309-zagarnięcie Pomorza Gdańskiego celem polityki polskiej było odzyskanie straconych ziem. Litwa-nakały ich krucjaty organizowane przez zakon. PIERWSZA UNIA Pz L została zawarta w Krewie 1385. Jagiełło zobowiązał się przyjąć chrzest katolicki oraz wcielić swe księstwo do Korony. L miała własną tradycję państwową i dynastię, Przeciwnik polityki Jagiełły był jego brat stryjeczny Witold -przymierz z Krzyżakami i wsparcie ich ataków na L. 1392-pojednanie Jagiełły z Witoldem-oddanie władzy w Wielkim Księstwie. Współpraca. TREŚĆ NOWEJ UNII w 1401 r w Wilnie i Radomiu .Witold otrzymał dożywotni tytuł wielkiego księcia litewskiego. P i L były dwoma odrębnymi organizmami państwowymi, które wiązało pokrewieństwo oraz wzajemna zależność ich władców. KOLEJNA UNIA 1413 w Horodle. Tekst układu potwierdzał odrębność Wielkiego Księstwa, ale jednocześnie Jagiełło, Witold, możni, polscy i bojarzy litewscy będą wybierać wspólnie wybierać władców. Unia P-L ulega osłabieniu. Po smierci Witolda (1430) w Wielkim Księstwie wybucha wojna domowa-była starciem koncepcji polityki zagranicznej-podtrzymywania związków z Polską albo sojusz z Krzyżakami. Zakon po bitwie przestał być wrogiem Litwy. 1440-ksiązę Kazimierz Jagiellończyk . 1444-władza KJ-unia personalna. P i L połączone osobą jednego władcy. unia personalna-związek dwóch lub kilku państw złączonych osobą wspólnego władcy.
Główne przyczyny zbliżenia polsko-litewskiego w 2. połowie XIV wieku: ze strony Litwy, ultimatum krzyżackie w kwestii chrztu; moskiewska akcja "zbierania ziem ruskich" i związane z tym zagrożenie; względy ekonomiczne;ze strony Polski; chęć osłabienia państwa zakonu i dążenie do odzyskania utraconych ziem; dążenie do przerwania niszczących najazdów litewskich na wschodnie ziemie polskie, chęć utrzymania dominującej pozycji na Rusi Halickiej; dbałość o rozszerzanie wpływów Kościoła; obawy związane z kierowaniem krajem przez małoletnią Jadwigę w okresie napiętych stosunków z groźnymi sąsiadami; względy ekonomiczne.
-1374-Ludwig Węgierski zapewnienie korony córkom wydał Przywilej koszycki traktował stan rycerski jako jednolitą całość. Hierarchia społeczna: możni--rycerze piastowali urzędy. Wykształcenie w polsce rodów heraldyckich, -grupowały rodziny rycerskie. Przynależność rycerska-Posiadanie ziemi na prawie rycerskim ale i z urodzenia.Przekształcenie rycerstwa w szlachtę. 1422 wyprawy wojenne przeciw Krzyżakom w obozie pod Czerwińskiem . Monarcha zobowiązał się nie konfiskować majątku rycerskich bez wyroku sądowego. 1430-w Jedlni wydanie dokumentu nikogo nie uwięzimy, chyba że prawem pokonanego. Gwarantował rycerstwu nietykalność 1439-bitwa pod grotnikami. INKORUPCJA-przyłączenie jakiegoś terytorium do państwa. POSPOLITE RUSZENIE-wojsko rekrutujące się z ogółu zdolnych do noszenia broni. WOJSKA NAJEMNE-armia zawodowa, pobierająca za swą służbę wynagrodzenie pieniężne, powoływana w razie potrzeby na określony czas. 1410-bitwa pod Grunwaldem. Wojska polsko litewskie pod dowódstwem WJ zadały klęskę zakonowi. Na polu bitwy ulegli Urlik van Jungingen. Zwyciężyli polacy i litwini pociągneli na malbork. 1411 w toruniu został zawarty pokój który otrzymał status quo. Państwo zakonne zostało słabe. Skarbiec przestał był zasilany dochodami z łupów wojennych. 1440-powołanie Związku Pruskiego . Na czele Jan von Baysen. Dla pruskiego mieszczaństwa związek z Polską stał się coraz atrakcyjniejszy/Ma handlu wiślanym bogaciły się miasta pomorskie. Na zachodzie kupowano polskie zboże. pomorze pod panowaniem królow polskich ułatwiłyby dalszy rozwój gosp. Konflikt mieszkańców Prus z Krzyżakami. Akt rozwiązania ZWIĄZKU PRUSKIEGO. Stany pruskie-posłuszeństwo zakonowi. 1454-Kraków JvB poddał prusy królowi Polski Kazimierzowi Jagiellończykowi-wydał akt inkorporacji ziem pruskich i wypowiedział wojnę krzyżakom.1454-pokonanie polskiego pospolitego ruszenia rycerskiego w bitwie pod chojnicami.Krzyżacy odzyskują Prusy oprócz Gdańska, Torunia i Elbląga. Związek Pruski ??? to organizacja powstała 14 marca 1440 r. w Kwidzynie jako konfederacja szlachty i miast pruskich skierowana przeciw Krzyżakom. Mimo represji krzyżackich i wyroku cesarza niemieckiego, który nakazywał rozwiązanie Związku Pruskiego, 4 lutego 1454 wybuchło powstanie przeciw Krzyżakom, w tym samym roku torunianie i gdańszczanie niszczą zamek krzyżacki. Jan Bażyński w imieniu Związku Pruskiego zwrócił się do króla Kazimierza Jagiellończyka o przyłączenie Prus do Polski. Akt inkorporacji wystawiony 6 marca 1454 r. oznaczał równocześnie początek wojny trzynastoletniej finansowanej głównie przez miasta Prus.