Dzieje Andrzeja Radka

Andrzej Radek był chłopcem pochodzącym z chłopskiej rodziny, zamieszkałej w Pajęczynie Dolnym. Już od najmłodszych lat musiał sam o siebie dbać, gdyż rodzice nie mieli dla niego czasu.
Chłopak- na polecenie szlachetnie urodzonego rodzeństwa- każdego dnia psocił się ich guwernerowi Kawce, naśladując jego kasłanie. Jednak pewnego dnia został on złapany przez mężczyznę i zaprowadzony do jego mieszkania. Kawka jednakże go nie ukarał, lecz podał książkę z obrazkami zwierząt. Chcąc, nie chcąc, chłopiec zainteresował się przedstawionymi na ilustracjach zwierzętami, a także odkryl swój pociąg do nauki. Każdego dnia odwiedzał guwernera i pobierał od niego lekcje, nie spostrzegł nawet, kiedy nauczył się czytać oraz pisać. Kawka żył skromnie, odkładając każdego rubla, dzięki czemu mógł po pewnym czasie posłać Andrzeja do pierwszej klasy Progimnazjum w Pyrzogłowicach, opłacając mu z góry lokum na skromnej stancji.
Andrzej radził sobie wysmienicie w szkole. Gdy przeszedł do klasy trzeciej, rozpoczął udzielanie korepetycji wstępniakom i pierwszakom. Mimo takiego obciążenia wciąż dawał sobie radę, a ludzie wróżyli mu, że zostanie księdzem. Jednak nie dla niego było to zajęcie, gdyż wciąż odczuwal głód nauki i pragnął się ciągle uczyć.
Kończąc klase czwartą, Jędrzej udał się na swoje pierwsze wakacje w domu, po czterech latach swej nieobecności. Chłopiec wstydził się swych rodziców oraz miejsca, skąd pochodzi. Wstydził się tego wszystkiego i uważał, by nikt z przejeżdżających nie rozpoznał go. Podczas powrotu do szkoły, zdecydowal, ze tam jest jego miejsca i tam zamierza pozostać.
Piątoklasista pieszo udał się do Klerykowa. Jego droga była długa i męcząca. Po incydencie z chłopem, napotkal na swej drodze szlachica, który dowiózł go na miejsce. Mężczyzna zaprowadził go do państwa Płoniewiczów, którzy pilnie potrzebowali korepetyra z języka łacińskiego dla swego synka, który właśnie miał udać sie do pierwszej klasy. Rodzina ta zapewniła mu miejsce zamieszkania, jedzenie i wszelkie inne niezbędne wygody w zamian za udzielanie nauk chłopcu.
Od pierwszego dnia Andrzej zajął się nauczaniem Władka. Byla to nauka trudna i powolna, gdyż chłopiec miał z nia problemy i jego pamięć nie spisywała się tak, jak powinna. Dzień w dzień od pory poobiadowej aż po póxny wieczór młodzieniec starał się wbić do głowy Płoniewiczowi wszystko, co mial zadane i mimo trudności, jakie mu to sprawiało, zwykle udawalo mu się chociaż trochę go czegoś nauczyć. Jędrzej po pewnym czasie wypracował sobie system nauczania dziecka, dzięki czemu dawało to lepsze rezultaty. Za każdym razem doskonalił swoją sztukę nauczania.
W klasie był chłopcem odrzuconym, był posmiewiskiem dla innych. Każdego dnia borykal się z ich szyderstw, ale z twardą miną znosił to, ignorował ich. Pewnego dnia nie wytrzymał naporu szyderstw Tymkiewicza, toteż po rozpoczęciu pauzy napadł na niego i dotkliwie pobil. Całe zdarzenie widział dyżurny i już chwilę po tym zjawił się dyrektor. Po wysłuchaniu tego, co mają do powiedzenia świadkowie, zadecydował, iż wydali Andrzeja ze szkoły, a Tymkiewicza, po powrocie do zdrowia, umieści na cztery godziny w kozie. Cały świat zawalił się dla młodzieńca. Czuł w sobie ból i pustkę, siedząc poza murami szkoły, pozwolił sobie na ronienie łez. Wtem pojawił się nieznany mu dotychczas uczen klasy szóstej- Marcin Borowicz. Chłopak poszedł załatwić mu powrot do gimnazjum. Juz chwilę później został ponownie zawołanu i- ku jego zdziwieniu- ponownie przyjęty do klasy. Był to jego wielki powód do radości.