Historia-sciąga
Demokracja parlamentarna-otwiera droge do budowy większości krajow europejskich.Przykladem tego ustroju była IIIRepublika Francuska 1870r.Konstytucja oparta była na zasadzie Moneskiuszowskiego trojpodzialu władzy,parlament miał najwieksza dominacje,izba nizsza-wybory czteropymietnikowe,-senatorow-wybory w kolegiach wyborczych.Parlament kontrolowal prace rzadu,ministrow,dysponowal pieniędzmi publicznymi.Prezydenta wybierano na 7-letnia kadencje prze senat i izbe deputowanych polaczonych z zgromadzeniem narodoym.Ruchy nacjonalistyczne-najsilniejszy przeciwnie rocow socjalistycznych,głosząc ze wspolnota narodowa jest najbardziej naturalnym,najważniejszym związkiem łączącym ludzi.Uwazali iż naturalnymstanem narodu jest jędrność i solidarność,przeciwni byli dzieleniem go na warstwy społeczne.
Spoleczenstwo obywatelskie-ukasztaltowalo się w S.Zjednoczonych i Europie.Czynniki wpływającymi na ten proces były:-wysoki poziom samoorganizacji społecznej.-swoboda dyskrecji publicznej.
Dzialalnosc sufrażystek-od 1848r. zaczely powstawac w S.Zjednoczonych.nastepnie w Wiel.Brytani i innych krajach.Slowo pochodzi z jezyka angielskiego i oznacza prawo glosu.Sufrazystki dążyły o zapewnienie kobieta prawa do uczestnictwa w zyciu politycznym,uczestniczyly w wyborach parlamentarnych.Poczatkowo rozwinęły się jako ciekawość lecz wkrotce zdobyly szersze poparcie.Dozac do realizacji celu trafily do wiezienia.Przed 1914 wkoncu jedynie Nowa zelandia i Finlandia przyznaly im prawo do glosu.!917-rewolucja ludowa i pazdziernikowa.Cechy dyktatury proletariatu:-masowy terror przeciwko obywatelom-masowe prześladowanie ludności,-stracilo Zycie około 10mln chłopów,-przymusowa kolektywizacja,-nacjonalizacja przemysłów i bankow,-system monopartyjny.
CZEKA-narodowa komisja do walki z kontrrewolucji i sabotażem.GPU-Glowny Zarząd Polityczny,NKWD-Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych.30.12.1922-Rosja staje się ZSRR.
Cechy stalinizmu:-kult jednostki Stalina.-centralne kierowanie gospodar.,-przemoc.Przywodcy panstwa radzieckiego:Lenin,Stalin,
Malenkow,Chruszczow,Breżniew,Andragow,Czerniecki,Gorbaczow.Przywodzy Rosji:Jelcyn,Putin.Komunizm-ruch społeczno-polityczny wywodzący się z ideologi marksistowsko-leninowskiej.Formacja społeczno-ekonomiczna,która miala nastąpić po kataklizmie.
Komunizm jako ideologia stanowi system poglądów gorszący program całkowitego zniesienia ucisku i wyzysku społecznego oraz rozbudowania społeczeństwa bezklasowego,którego podstawe stanowilaby państwowe własnośc srodkow produkcji(maszyny ziemia) i sprawiedliwy podzial dobr.Faszyzm-to nazwa masowych ruchow politycznych a także ideologi o skrajnie nacjonalistycznym charakterze,które służyły w przejeciu władzy i stworzeniu panstwa totalitarnego.Faszyzm Niemiecki:DAP-niemiecka postwa robotnicza(1919),NSDAP-narodowo-socjalistyczny niemiecka postawa robotnicza(1920),30.01.1933-Hitler tworzy rzad.
Faszyzm Wloski:wloskie zwoazki bojowe(1919),narodowa partia faszystowska(1921),30.10.1922 Mussolini tworzy rzad,przjmuje wladze.Dekolonizacja:a)proces wyzwolenia się z pod władzy kolonilnej terytoriow zaleznych i niesamodzielnych oraz tworzenie niepodległych panstw.b)stanowila zwycięstwo ruchow narodowo-wyzwolenczych IIIswiata,c)proces dekolonizacji przebiegal dwiema drogami:-walka zbrojan o niepodległość,-pokojowe podchodzenie do niepodległości poprzez dialogi i pojednanie.W konsekwencji dekolonizacja niepodległych panstw nie zerwaly wszystkich wiezi politycznych i instytucjonalnych z byłymi metropolitami,co zaowocowalo organizacyjnym formom współpracy.Dekolonizacja nie rozwiązała zadnych problemow,często nowo powstale panstwa okazaly się być zupełnie nieprzygotowane do samodzielnego bytu społecznego i gospodar.-politycznego.Polacy pod zaborami:1815-1918.I-1772 II-1793-1794 III-1795.// 1797-legiony powstaly we Włoszech,1807-utworzenie księstwa warszawskiego,1815-utworzenie królestwa polskiego.1830/1-powstanie listopadowe(29-30list.),1846-powstanie krakowskie,1848-wiosna Ludow,1863/4-powstanie styczniowe,1914-poczatek Iwojny swiatowej,1918-11.listopad niepodlegolosc w Polsce.
Konstytucja królestwa polskiego zostala uchwalona 1815r.Postanowienia:-unia personalna z Rosja,-Rada Senatu dzielila się na zgromadzenie ogolne i Rada administracyjna zlozona z ministrow.-Sejm dwuizbowy wybierani na 2 lata kadencje w oparciu o cenzus wieku i majatku.-30tys. Armia,-krolestwo podzielono na 8 wojewodzctw.Wielkie Krolestwo Poznańskie:pod wladza krola polskiego,który reprezentowal namiestnik ksiaze Antoni Rodziwil ale faktyczn wladza należała się do Naczelnego prezydenta prowincji.1831 W.K.P posiada autonomie a po tym roku rozpoczęły siedzialania zmierzające do ścisłego poznania KP z Prusami.Rzeczpospolita krakowska wedlug konstytucji w 1818r postanowienia:-zgromadzenie reprezentantow,-Senat rządzący,-prawa wyborcze oparte na cenzus majatkowy i wykszalcenia.W 1917 w Warszawie Powstala Rada Regionalna jako najwyzsza wladza tymczasowa.,w jej sklad wchodzili:ksiaze Zdzisław Lubomski,hrabia Jozef Ostrowski i arcybiskup Aleks Kakowski.!11 listopd 1918 Rada Regionalna przekazala wladze J.Pilsudzkiemu.Osrodki władzy na ziemiach polskich:-naczelna rada ludowa w poznaniu,-rada narodowa ksestwa cieszyńskiego,-polska komisja likwidacyjna w Krakowie,-tymczasowa komisja rzadzaca we Lwowie,-rada delegatow robotniczych w Lublinie i Darowej Górniczej,-tworzeni rządów.
Sanacja-uzdrowienie moralne kraju oraz wzmocnienie władzy wykonawczej.Uzdrowienie zycia politycznego gospodarczego Polski.12.05.1926-poczatek zbrojnego zamachu stanu.Nastapila dymisja rzadu Wincentego Witosa i prezydenta S.Wojciechowskiego.Marszalek sejmu Maciej Rataj powierzyl teke premiera K.Bartlowi,prezydentem zostal Ignacy Mościcki.2.08.1926 zostala uchwalona Nowela sierpniowa która dawala wieksze uprawnienia prezydentowi.23.04.1935-zostal uchwalona konstytucja kwietniowa:-prezydent wybierany był na 7letnia kadencje,-prezydent mogl:mianowac szefa rzadu,zwołać,odwołać Sejm i Senet,był zwierzchnikiem sil zbrojnych,-rzad uniezależniony od parlamentu,-rozszerzonao uprawnienia Senatu,Marszalek senatu otrzymywal funkcje związane z zastępstwem prezydenta,-1/3 senatorow mianowal prezydent.
PPP-polskie panstwo podziemne,SW-struktura wojskowa,SZ-sluzba zwycięstwa,ZWZzwiazek walki zbrojnej(13,11,1939),AK-armia krajowa(14,02,1942),PKPPolityczny Kontakt POrozumieniawczy(02,1940),KRP-krajowa reprezentacja polityczna(10,08,1943),RJN-rada jedności narodowej(1944),DR-deklaracja rzadu,PKB-polityczny korpus bezpieczenstwaPPR-polska partia robotnicza,KRN-krajowa rada narodowa,CL-Czardia Ludowa,AL-armia ludowa,ZPP-zwiazek patriotow polskich.17.09.1980 utworyono Nacyelnz Samoryad Zwiazek Zawodowy(NSZZ)-Solidarnosc na czel którego stanol Lech Walesa.13.12.1981 wprowadzono w Polsce stan wojenny.Utworzono Wojskowa Rade Ocalenia Narodowego(WRON) z gen.W.Jaruzelskim na czel.Od 6.02 do 5.04 1989 trwaly obrady okrągłego stolu.4.06.1989 przeprowadzono wybory kontraktowe sejmu i wolne do senatu.19.07.1989 Zgromadzenie Narodowe wybrano na prezydenta Polski W.Jaruzelskiego,premierem zostal T.Mazowiecki.19.12.1990 prezydentem zostaje Lech Walesa wybrany w wyborach powszechnych.