Stosowanie zasad higieny układu oddechowego nie jest trudne

Czynniki zanieczyszczające powietrze, zatrucia CO i nikotyną

W naszym powietrzu, oprócz tlenu, azotu, argonu znajdują się także szkodliwe substancje, które przedostają się do naszej atmosfery z fabryk, kominów naszych domów, ze spalin samochodowych i innych czynników działalności ludzkiej. Te trujące dla nas, ludzi, a także dla całego środowiska gazy w niektórych przypadkach znacznie przewyższają ilością skład naturalny powietrza. Do najbardziej znanych odczynników należą: gazy i pary związków chemicznych, np. tlenki węgla (CO i CO2), siarki (SO2 i SO3) i azotu (NOx), amoniak (NH3), fluor, węglowodory (łańcuchowe i aromatyczne), a także ich chlorowe pochodne, fenole, cząstki stałe nieorganiczne i organiczne (pyły), np. popiół lotny, sadza, pyły z produkcji cementu, pyły metalurgiczne, związki ołowiu, miedzi, chromu, kadmu i innych metali ciężkich. Oprócz wyżej wymienionych substancji istnieją również naturalne źródła zanieczyszczeń atmosfery. Należą do nich min: wulkany (w trakcie erupcji szkodliwe pyły, popioły i gazy przedostają się do powietrza), pożary lasów, sawann i stepów, powierzchnie mórz i oceanów, z których unoszą się duże ilości soli, gleby i skały ulegające erozji, burze piaskowe, tereny zielone, z których pochodzą pyłki roślinne. Szkodliwość tych zanieczyszczeń ma na człowieka ogromny wpływ. Prowadzą one do chorób układu oddechowego, zatruć organizmu, podrażnień, uczuleń, omdleń. Na terenach wysoko uprzemysłowionych ,np. na Śląsku, występuje podwyższone zagrożenie. Emitowane tam trujące gazy i pyły kopalniane są przyczyna pylicy. Zatrucia powodują trujące związki ołowiu, dwusiarczku węgla . Dwutlenek siarki wywołuje u ludzi silne podrażnienie błon śluzowych (kaszel, obrzęk błon śluzowych i skurcze mięśni oskrzelowych). Wysokie stężenie różnych szkodliwych gazów powoduje omdlenia, uczulenia, bóle głowy i uczucie zmęczenia. Najczęstszymi sprawcami naszych chorób i śmierci są dwa związki, nie wymienione wcześniej: CO (tlenek węgla) i nikotyna. Przybliżę najpierw pierwszego „mordercę”. Tlenek węgla to niewidoczna i podstępna trucizna. Jest bezbarwnym i bezwonnym gazem, powstającym wskutek niepełnego spalania węgla czy drewna, przy niedostatecznym dopływie tlenu. Pod względem częstości występowania zatrucie tlenkiem węgla zajmuje trzecie miejsce po zatruciu lekami. Najczęstszym źródłem zatruć bywa niesprawna domowa instalacja gazowa, zbyt wcześnie zamykane lub nieszczelne piece ogrzewcze, z których tlenek węgla wydobywa się w formie czadu, spaliny samochodowe, przemysł (hutnictwo, górnictwo, małe kotłownie, warsztaty). Zatrucie charakteryzuje się niewielką dusznością, zmniejszeniem ostrości widzenia, bólami głowy, kołataniem serca. W miarę upływu czasu pojawiają się: pobudzenie, wymioty, utrata orientacji, postępujące zaburzenia świadomości, zaburzenia oddychania, mimowolne ruchy gałek ocznych, tzw. gałki oczne "pływające", nierówność źrenic, przyspieszenie i zaburzenie rytmu serca, obniżenie ciepłoty ciała, drgawki, śpiączka, niekiedy zmiany skórne. Każdego roku z powodu zatrucia tlenkiem węgla ginie kilkadziesiąt osób. Drugim „zbójcą” jest nikotyna. Człowiek jest jedyna inteligentną istotą na świecie, która świadomie zatruwa się papierosami, narkotykami czy alkoholem. Stopień szkodliwości palenia tytoniu zależy przede wszystkim od wieku palacza, od cech jego organizmu oraz od liczby i jakości wypalanych papierosów. Przez działanie na poszczególne układy składniki tytoniu wywierają szkodliwy wpływ na organizm, powodując nie tylko występowanie chorób, lecz przede wszystkim zmniejszając sprawność funkcjonalną całego organizmu palacza. Nałogowe palenie osłabia czynności narządów zmysłów - wzroku, słuchu, smaku, węchu i czucia. Osłabia potencję, jest często przyczyną nerwic płciowych. U wielu kobiet wywołuje zaburzenia cyklu miesiączkowego, jest przyczyną występowania poronień i bezpłodności, a także przedwczesnych i patologicznych porodów. Nikotyna powoduje niedobór tlenu, znaczne zmniejszenie wytrzymałości mięśni, zwłaszcza na długotrwałe wysiłki, oraz zaburzenia koordynacji ruchowej. Jest szybko wchłaniana do krwi przez błonę śluzową jamy ustnej i górnych dróg oddechowych, uszkadza układ krążenia, układ nerwowy. Wywiera szkodliwy wpływ na układ pokarmowy, zmniejsza łaknienie, zaburza trawienie i wchłanianie substancji pokarmowych, zwłaszcza witamin. Zmniejsza odporność organizmu, który staje się bardziej podatny na choroby. To tylko niektóre straszne skutki palenia. Ten globalny nałóg jest zarówno szkodliwy dla palaczy, jak i dla palaczy biernych(tych którzy wdychają dym papierosowy). Stwierdzono naukowo, że rak płuc, krtani i innych narządów układu oddechowego występuje w 75 % u palaczy(!) . Poza tym osoby uzależnione żyją krócej (ich organizm jest podtruwany tysiącami substancji smolistych i rakotwórczych przy każdym papierosie). Dlaczego więc tyle osób nadal pali, skoro są świadomi zagrożeń?!

Zasady ochrony dróg oddechowych i płuc

Istnieje kilka sposobów ochrony układu oddechowego. Niektóre z nich możemy wykorzystywać my, na co dzień i w chwilach zagrożenia zatruciami, inne to wyspecjalizowane przyrządy niezbędne w zakładach chemiczno-biologicznych i fabrykach. Do tych pierwszych należy przede wszystkim racjonalne odżywianie. Jak wszyscy wiemy, pokarmy pochodzenia zwierzęcego (mięso i wszelkie jego przetwory) mogą zawierać bakterie, wirusy, antybiotyki i wiele innych czynników osłabiających system odpornościowy lub bezpośrednio powodujących choroby górnych dróg oddechowych, należy ograniczać ich spożycie a jeść więcej pokarmów pochodzenia roślinnego, szczególnie owoców i warzyw, które posiadają wiele związków skutecznie zwalczających te choroby. Inną radą na zdrowie jest ograniczenie lub całkowita rezygnacja z wszelkich osłabiających odporność używek takich jak: napoje alkoholowe, kawa z kofeiną i bez kofeiny, herbata, czekolada, cola, pepsi-cola itp. Wszystkie wyżej wymienione używki osłabiają system obronny i powodują niedobór witamin i minerałów. Również palenie papierosów jest jednym z czynników powodujących częste zachorowania na zapalenia oskrzeli i bardzo utrudnia wyleczenie się z tej choroby oraz kaszlu. Dlatego warto zerwać z tym śmiercionośnym nałogiem i unikać miejsc w których jest dym tytoniowy. Należy bronić się także przed smogiem ulicznym. Gdy jego stężenie w mieście jest wysokie, trzeba zakryć twarz chusteczką, aby choć część toksycznych związków nie dostała się do naszych dróg oddechowych. Tak samo powinno się postępować z chorymi na choroby przenoszące się droga kropelkową, a zwiększą się nasze szanse na uniknięcie schorzenia. Sposób życia opisany powyżej zapobiegnie nie tylko chorobom układu oddechowego, ale także wzmocni nasz organizm i poprawi samopoczucie. Tak o zdrowie może dbać przeciętny Kowalski. Ale w fabrykach, miejscach skażonych niezbędna jest inne zabezpieczenie. Przed działaniem substancji trujących, promieniotwórczych i biologicznych, twarz i drogi oddechowe powinny chronić specjalne środki ochrony. Do tego celu stworzono szereg masek i filtrów oczyszczających powietrze. Maski dzielimy na dwie grupy: takie, które oczyszczają skażone powietrze i te, które są podłączone poprzez specjalny wężyk czy rurkę do aparatu tlenowego. Istnieje wiele rodzajów takich masek, każda z nich jest przystosowana do innego zagrożenia. Posiadają różne funkcje w zależności od ich przeznaczenia.

Choroby układu oddechowego

Podatność układu oddechowego na choroby jest u różnych osób odmienna i zależy od wielu czynników. Są wśród nich defekty (mutacje) genetyczne, przenoszone rodzinnie, jednak ważniejszą rolę sprzyjającą powstawaniu i rozwojowi schorzeń układu oddechowego, szczególnie przewlekłych, odgrywają czynniki środowiskowe, czyli to, co wdychamy. „ Najsławniejsze ” choroby układu oddechowego to:
ASTMA: to występujące nagle ataki duszności. Podczas nich dochodzi do zwężenia dróg oddechowych, które są spowodowane skurczem mięśni oskrzeli i obrzmieniem ich ścian oraz zwiększonym wydzielaniem gęstego śluzu, co utrudnia w znacznym stopniu przepływ powietrza. Atak astmy rozpoczyna się najczęściej pogłębionym i przyspieszonym oddechem, często kaszlem i wyraźnym świstem podczas oddychania. Pacjent ma wrażenie ucisku w piersiach i w płucach. Przy silnych dusznościach twarz staje się czerwono - niebieska. Każdy astmatyk powinien znajdować się pod opieką lekarską. Najczęstszą przyczyną astmy jest uczulenie na dające się określić alergeny, niekiedy jednak przyczyna choroby jest trudna do ustalenia.
ALERGIA: to nadmierna, nieprawidłowa reakcja organizmu na specyficzny związek (alergen), na który dany organizm się uczulił. Przyczyny powstawania alergii nie są do końca wyjaśnione, biorą w nim udział czynniki dziedziczne i środowiskowe (np. sposób karmienia we wczesnym dzieciństwie, narażenie na związki toksyczne). Uczulenie polega na nieprawidłowej odpowiedzi układu odpornościowego (immunologicznego), na różne bodźce. Pierwszy kontakt z alergenem zwykle nie powoduje odpowiedzi alergicznej, np. ataku astmy, następuje ona dopiero po ponownym kontakcie z czynnikiem uczulającym. Alergie można leczyć środkami bez recepty, ale nie we wszystkich przypadkach przynoszą one zamierzony cel i czasami konieczne są antybiotyki.
BÓL GARDŁA: charakteryzuje go drapanie i pieczenie gardła, szczególnie podczas przełykania. Często ból gardła i przełyku towarzyszy innym objawom przeziębienia, na przykład gorączce, katarowi, kaszlowi lub chrypce. Wraz z bólem gardła mogą ulec powiększeniu węzły chłonne, wystąpić trudności z oddychaniem oraz utrata smaku w jamie ustnej. Zapalenie śluzówki gardła najczęściej wywołują wirusy, bakterie zaś są często przyczyną zapalenia migdałków. Jest to częsta choroba w dzisiejszych czasach, nietrudno ją wyleczyć (zazwyczaj pomagają tabletki bez recepty).
CHRAPANIE: jest to powszechny stan, który dotyka częściej mężczyzn niż kobiety. Chrapiemy, gdy nasze drogi oddechowe są częściowo zablokowane (np. z powodu przeziębienia, kataru alergicznego, powiększenia migdałków). Stan ten jest zwykle nieszkodliwy, chociaż może być objawem bezdechu
sennego (czasowego zatrzymania oddechu w czasie snu).
GRUŹLICA: jest chorobą wywołaną przez prątek gruźlicy. Bakteria ta może przetrwać w organizmie w stanie „uśpienia” wiele lat. Zakażenie prątkiem następuje najczęściej drogą wziewną: wdychamy do dróg oddechowych rozproszone w powietrzu małe kropelki wydzieliny chorego, w której są prątki. Jej główne objawy to: utrzymujący się ponad 3 tygodnie kaszel, stany podgorączkowe, bóle klatki piersiowej, spadek ciężaru ciała. Gruźlica płuc wcześnie wykryta i prawidłowo leczona jest całkowicie i trwale uleczalna.
GRYPA: jest chorobą wirusową, atakującą w okresie od listopada od kwietnia. Wywołują ją wirusy grypy A i B. Choroba zwykle zaczyna się dosyć gwałtownie. Nawet w ciągu godziny może wystąpić gorączka, mogąca sięgać nawet 40C, z towarzyszącymi bólami mięśniowymi i kostnymi, znacznym osłabieniem, poczuciem ogólnego rozbicia i silnym bólem głowy. Objawy infekcji dróg oddechowych, takie jak katar, kaszel, ból gardła, czy zapalenie spojówek są mniej nasilone niż w przeziębieniu. Mogą się one dołączyć dopiero w drugim lub trzecim dniu choroby. Ostre objawy chorobowe trwają zwykle 2-5 dni, ale osłabienie organizmu po grypie może trwać nawet przez kilka tygodni. W leczeniu grypy niezbędne są antybiotyki.
KATAR: to zapalenie śluzówki nosa jest wywołane przez wirusy. Przenoszą się one od człowieka do człowieka głownie na drodze kropelkowej. Ostry katar jest jedną z najczęstszych chorób. Ocenia się, że podczas miesięcy zimowych w Europie trzy czwarte wszystkich ludzi ma katar. Katar może także
towarzyszyć alergii.
NOWOTWORY: przed nimi nie ma ucieczki, atakują prawie wszystkie możliwe narządy i tkanki człowieka. Także części układu oddechowego. Bardzo trudno je wyleczyć, choć szybko wykryte czasami można usunąć w 100%. Jednym z nowotworów tego układu jest rak jamy ustnej. Atakuje zazwyczaj język( w większości przypadków),dno jamy ustnej, podniebienie lub policzki. Wygląd raka może być bardzo różny. Ujawnia się głównie powstawaniem narośli, zaczerwień i guzków w obrębie jamy ustnej. Tak jak wszystkie inne przypadki tej choroby trzeba go leczyć, gdyż może powodować przeżuty i śmierć. Innym miejscem w którym występuje ta przykra choroba jest gardło i krtań, przełyk i tchawica. Charakteryzuje ją zachrypnięty głos, bez bólów. Później utrudnione przełykanie i oddychanie, czasami bóle, krwotoki, silne wyczerpanie organizmu. Ciężka do wyleczenia , powoduje trudności w przełykaniu. Najczęściej jednak nowotwór atakuje płuca. Jego przyczyną jest wdychanie dymu papierosowego, długie nie leczone zapalenie oskrzeli lub wdychanie szkodliwych dla zdrowia substancji(azbest, ołów, chrom, nikiel, uran). Charakteryzuje go kaszel utrzymujący się powyżej 1 miesiąca, nawracające zakażenia dolnych dróg oddechowych, duszność, ból w klatce piersiowej, krew w plwocinie. Na płucach powstają jasne plamy widoczne przy badaniach profilaktycznych. Dlatego powinniśmy badając się jak najczęściej aby uniknąć tej w dużej mierze śmiertelnej choroby.
PRZEZIĘBIENIE: to inaczej infekcja górnych dróg oddechowych, jest zakażeniem wirusowym, obejmującym swoim zasięgiem śluzówki nosa i gardła. Wirusy wywołują odpowiedź organizmu, polegającą na obrzęku śluzówki i powstaniu wodnistego kataru. Chorobie towarzyszy niewielka gorączka, ból gardła oraz kaszel. Jest łatwa do wyleczenia, czasami nie trzeba nawet lekarstw- wystarczają domowe sposoby.
PYLICA: jedna z częstszych chorób zawodowych (szczególnie u górników i mieszkańców dużych miast przemysłowych), spowodowana przewlekłym wdychaniem pyłów. Skutkiem jest rozwój tkanki łącznej włóknistej w miąższu płuc), co prowadzi do niewydolności oddechowej, rozwoju nadciśnienia płucnego i niewydolności krążenia w prawej komorze. Objawem są częste stany zapalne oskrzeli, duszność, kaszel z odpluwaniem plwociny (zabarwionej np. na czarno w przypadku pylicy węglowej), rozedma płuc. Pylice powodują w niektórych przypadkach gruźlicę, a pylica azbestowa-raka płuc.
SARS: choroba odkryta niedawno, nie wiadomo skąd pochodzi. Pierwsze żniwo zagarnęła na Dalekim Wschodzie, w Chinach i krajach sąsiednich. Prowadzi do nietypowego zapalenia płuc, którego współczesna medycyna nie potrafi leczyć. Choroba ta wywołała epidemie w Azji i Kanadzie, zbiera coraz większe żniwo. Jest roznoszona drogą kropelkową więc łatwo się nią zarazić. W niektórych przypadkach to choroba śmiertelna(!).Od czasu jej odkrycia(ok. 7 kwietnia br.) zginęło na nią już blisko 600 osób! Sars spędza sen z powiek wielu ludziom, także nam, Polakom. Na szczęście nie odkryto jeszcze w naszym kraju przypadku tej choroby, to i tak istnieje podobieństwo, że wkrótce do niego dojdzie(choroba jest już u naszych zachodnich sąsiadów). Sars to epidemia XXI wieku i miejmy nadzieję że medycyna da sobie z nią radę.
ZAPALENIE KRTANI: następuje po przebyciu albo w czasie trwania infekcji dróg oddechowych, takich jak przeziębienie, zapalenie oskrzeli lub zapalenie płuc. Gdy dojdzie do zakażenia krtani, wówczas rozwija się w niej stan zapalny i obrzęk, co powoduje chrypkę lub utratę głosu. W ciężkich przypadkach zapalenie krtani może powodować przeszkody w przepływie powietrza.
ZAPALENIE MIGDAŁKÓW: dochodzi do nich, gdy zostają zakażone bakteriami lub wirusami. U niektórych dzieci choroba ma charakter nawracający. Choroba ta występuje często w dzieciństwie, natomiast rzadko u dorosłych. Objawia się bólem migdałków i ich napuchnięciem.
ZAPALENIE PŁUC: poważna, mogąca doprowadzić do śmierci choroba. Charakteryzuje ją wysoka gorączka, poty, dreszcze, zmęczenie, osłabienie, kaszel, niekiedy z odkrztuszaniem wydzieliny (podbarwionej krwią, zielonej lub żółtej), przyspieszenie oddechu, trudności i ból przy oddychaniu, duszności, ból głowy, zmęczenie, niekiedy sinica warg. Zapalenie płuc leczy się zazwyczaj silnymi antybiotykami, gdy infekcja jest poważna chorzy umieszczani są w szpitalu.
ZAPALENIE ZATOK: to choroba występująca najczęściej w związku z przeziębieniem i grypą. Objawami tej choroby są : zmęczenie, rozbicie, gorączka, żółtawy katar i przede wszystkim ból głowy, który odbiera się jako wrażenie nacisku w okolicy czoła i policzków. Ból nasila się przy opukiwaniu twarzy, pochylaniu się, podnoszeniu przedmiotów oraz podczas kaszlu. Typowe są także bóle zębów i szczęk. Wrażliwość węchu i smaku jest czasami ograniczona. W ostrym zapaleniu zatok dolegliwości z reguły są wyraźniejsze niż w przewlekłym.

Diagnostyka chorób dróg oddechowych i płuc: badanie objętości płuc, badanie RTG.


Diagnostyka chorób dróg oddechowych polega na fachowych badaniach lekarskich. W przypadku jednych schorzeń wystarcza zwykła wizyta pediatryczna, ale niektóre wymagają specjalistycznych badań u różnych lekarzy. W przypadku alergii, objawy są widoczne gołym okiem. Charakteryzuje ją bolesny obrzęk skóry, nasilona opuchlizna po ukąszeniu skóry, świąd. W celu uzyskania pewności i odnalezienia skutecznych leków wykonuje się testy skórne, które polegają na wprowadzeniu do skóry lub nałożeniu na nią alergenów w bardzo niskim stężeniu. Pojawienie się w miejscu kontaktu alergenu ze skórą zaczerwienionego krążka wskazuje na uczulenie na dany alergen. Napad kichania, wycieku z nosa, łzawienia i swędzenia spojówek w słoneczny dzień - to bez wątpienia katar sienny. Nocny napad kaszlu, duszności, świszczącego oddechu u młodej osoby to niemal pewna astma. Zaczerwienienie skóry, świąd i bąble po zjedzeniu truskawek czy orzeszków ziemnych - to nic innego jak tylko alergia pokarmowa. Przeziębienie lub początki grypy można rozpoznać po stanach podgorączkowych, kichaniu i kaszlu. Rozpoznanie innych chorób nie jest już takie łatwe. Aby wykryć nowotwór niezbędne jest specjalistyczne badanie. Prześwietlenie rentgenowskie to jedna z dwóch podstawowych metod badania, polegająca na wykonywaniu zdjęć za pomocą promieniowania X(rentgenowskiego).Rentgen to wykonanie zdjęcia fotograficznego dzięki promieniom X wybranej części ciała. Ze względu na ich szkodliwość zabieg ten nie powinien być wykonywany zbyt często, góra 2-3 razy w roku. Niepokojące zmiany na płucach są wykrywalne w trakcie tego badania w 99%. Innym równie ważnym badaniem jest badanie objętości, płuc. Polega na dmuchaniu powietrza w specjalny aparat. Określa on pojemność płuc i na tej podstawie łatwo określić ich wydolność. Warto wspomnieć, że u palaczy występuje zmniejszenie pojemności płuc spowodowane zniszczeniem pęcherzyków płucnych.

Profilaktyka niektórych chorób układu oddechowego

Profilaktyka niektórych chorób jest już częściowo zawarta w poprzednim rozdziale( Zasady ochrony dróg oddechowych i płuc). Aby uchronić się przed kaszlem, atakiem astmy czy alergią należy unikać dymu tytoniowego, zanieczyszczonego zarazkami i chemikaliami powietrza, kontaktów z alergenami(najczęściej pyłki kwiatów, kurz, sierść zwierzęca i inne) i osobami chorymi(temat dokładnie opisany w powyżej wspomnianym rozdziale). Trzeba co najmniej raz w roku chodzić na badania profilaktyczne, aby sprawdzić czy wszystko z naszym organizmem jest w porządku. Należy brać na poważnie każdą z chorób, gdyż te, nie leczone mogą wywołać niebezpieczne komplikacje( np. nie wyleczona w zupełności grypa może doprowadzić nawet do zapalenia płuc lub oskrzeli). Warto również pamiętać, że zajęcia sportowe zwiększają pojemność życiową płuc. Powinniśmy się starać zachować prawidłową wagę i walczyć z otyłością, gdyż nadwaga obciąża płuca. Kolejnym zabiegiem profilaktycznym są szczepienia przeciwko różnym chorobom. Szczepienia ochronne wywołują odporność czynną (w płynach i tkankach ustroju powstają pod wpływem ich działania immunoglobuliny) trwającą od kilku miesięcy do kilku lat. Dzieli się je na podstawowe i powtórne. Podstawowe wykonuje się w pierwszym roku życia dziecka. Należą do nich szczepienia przeciw gruźlicy oraz błonicy, krztuścowi (kokluszowi) i tężcowi , chorobie Heinego i Medina, odrze oraz w pewnych szczególnych wypadkach przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B. Szczepienia powtórne odbywają się w następnych latach do 18 roku życia. Stosuje się też szczepienia przeciw wirusom grypy, nagminnego zapalenia przyusznic (świnki), przeciw wściekliźnie. W Polsce najczęściej wykonuje się szczepienia przeciwko grypie, w okresie od września do lutego( wtedy występuje największe ryzyko zachorowania).

Konsekwencje niedotlenienia organizmu

Niedotlenienie to ogólne określenie niedoboru lub braku tlenu we krwi lub w tkankach, wynikającego z dysproporcji między zapotrzebowaniem a zaopatrzeniem w tlen. Termin używany najczęściej w odniesieniu do niedotlenienia tkanek. Wyróżniamy kilka rodzajów niedotlenienia: anoksyczne - wywołane niedostatecznym utlenieniem hemoglobiny w płucach , za niskiej zawartości tlenu w mieszaninie gazów wdechowych, nadmiaru podtlenku azotu podczas znieczulenia ogólnego; anemiczne - wywołane przez zmniejszenie zdolności krwi do przenoszenia tlenu z powodu niedostatecznej ilości hemoglobiny we krwi (niedokrwistość) lub utraty przez hemoglobinę zdolności do przenoszenia tlenu; zastoinowe - wywołane zmniejszeniem szybkości przepływu krwi w naczyniach, co ogranicza podaż tlenu w tkankach. Występuje w niewydolności krążenia, wstrząsie, utrudnionym odpływie żylnym (obniżenie ciśnienia tętniczego krwi, rozszerzenie lub obkurczenie naczyń, ucisk naczyń); histotoksyczne - wywołane upośledzeniem zdolności tkanek do pobierania tlenu z krwi z powodu unieczynnienia enzymów oddechowych, np.: w zatruciu cyjankami, tlenkiem węgla. Niedobór tlenu może być spowodowany obciążeniem w pracy, domu, sporcie, stresem oraz napięciem będącym następstwem wysiłku psychofizycznego, paleniem tytoniu, piciem alkoholu, kawy, a także skutkiem ubocznym zażywanych leków .Ten groźny stan wywołuje min. przyspieszenie tętna i podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi. Postępujące niedotlenienie zagraża śmiercią( ! ).

Powyższy referat uświadamia nam, że to, czy chcemy być zdrowi, czy też nie zależy wyłącznie od nas samych. Możemy przeciwdziałać zagrożeniom środowiska i powietrza, także od nas samych zależy czy będziemy się truli dymem nikotynowym. Watro stosować się do wszystkich powyżej zawartych rad. Może wtedy nasze życie będzie lepsze?!