Biologia

omów Uwarunkowania zdrowia

Odpowiedź

locnville

UWARUNKOWANIA ZDROWIA Promocja zdrowia w początkowym okresie skupiała się głównie na „samym zdrowiu”, tzn. na jego pozyskiwaniu, odzyskiwaniu, utrzymywaniu i wartościowaniu. Działania te doprowadziły szybko do wniosku, że trzeba sięgać głębiej, do źródeł, a więc do warunków w jakich zdrowie się pozyskuje, utrzymuje lub traci. Dzisiaj jest to zasadnicza problematyka jaką zajmuje się promocja zdrowia realizując swoje zadania w zakresie edukacji zdrowotnej, zapobieganiu chorobom i lokalnej polityce zdrowotnej. Do podstawowych uwarunkowań zdrowia (determinants of health) ŚOZ zalicza: (1) korzystanie z praw i swobód obywatelskich, (2) zatrudnienie (3) warunki pracy, (4) warunki mieszkaniowe, (5) kondycja psychofizyczna stosowna do płci i wieku, (6) wykształcenie, (7) zaopatrzenie w żywność(8) i odpowiedni stan odżywienia, (9) poczucie bezpieczeństwa, (10) możliwość(11) oszczędzania, (12) komunikację i łączność(13) z innymi ludźmi, (14) możliwość(15) wypoczynku, regeneracji sił i rozrywki oraz (12) dostępność odpowiedniej odzieży. W ostatnim dziesięcioleciu wiedza na temat uwarunkowań zdrowia rozwinęła sie dość gwałtownie. Wyraźnie rozszerzyło się zrozumienie znaczenia zasobów społeczno-ekonomicznych dla zdrowia i w związku z tym powstała konieczność zwracania większej uwagi na rolę zasobów społecznych i kulturowych np. kapitału społecznego, sieci społecznych, integracji i spójności społecznej oraz korzystania z psychologicznych osiągnięć w zakresie radzenia sobie z zachodzącymi zmianami. Niestety, działania naukowe są nadal zwrócone raczej ku chorobie, a mniej uwagi zwraca się na tworzenie potencjału zdrowotnego. W Europie, wśród twórców polityki społecznej istnieje jeszcze znaczący deficyt świadomości na temat wpływu polityk różnych dziedzin życia społeczno-gospodarczego na zdrowie. Niemniej, Unia Europejska podjęła już szereg inicjatyw polityczno –społecznych. Na podstawie badań amerykańskich (z lat 80.) do klasycznych uwarunkowań zdrowia jednostki zalicza się cztery czynniki: styl życia, warunki środowiskowe, warunki genetyczne i korzystanie ze świadczeń opieki zdrowotnej, których wpływ na zdrowie oceniono odpowiednio w granicach 50-52%; 18-20%; 15-20%; i 10-15%. Natomiast biorąc pod uwagę uwarunkowania zdrowia społeczeństwa jako całości na pierwsze miejsce wysuwa się sytuacja demograficzna, na drugim miejscu jest styl życia obywateli, na trzecim – warunki środowiskowe, a na czwartym sprawność systemu opieki zdrowotnej. Aktualnie we Francji do podstawowych uwarunkowań zdrowia zarówno jednostek jak i ogółu społeczeństwa (przede wszystkim lokalnego) zalicza się: czynniki demograficzne (liczba urodzeń, wiek badanej populacji, miejsce zamieszkania: miasto, wieś); warunki fizyczne (klimat, warunki mieszkaniowe, transport); czynniki biologiczne (zmiany genetyczne, dziedziczenie skłonności); warunki społeczno-gospodarcze (zatrudnienie, styl życia, dochody, organizacja życia społecznego); warunki polityczne (decentralizacja, uwrażliwienie radnych na problemy zdrowotne, wybory priorytetów); system opieki zdrowotnej (infrastruktura, personel, dostępność, korzystanie z opieki zdrowotnej, przepisy); warunki kulturowe (tradycje, organizacja rodziny, wykształcenie, rozrywki). Bardziej uogólnione podejście do uszeregowania znaczenia czynników warunkujących poprawę i utrzymanie zdrowia prezentują Amerykanie w programie Healthy People 2010.(Ryc. obok) W Australii z punktu widzenia czynników ryzyka zdrowotnego uwarunkowania zdrowia podzielono na cztery następujące grupy: I . Czynniki ryzyka zależne od warunków społeczno – środowiskowych: ubóstwo; niski status społeczny; stresogenna praca; zanieczyszczone środowisko pracy; środowisko efektu cieplarnianego; dyskryminacja (np. rasowa, związana z płcią lub/i wiekiem); znaczne zróżnicowanie hierarchiczne (dochody, ogólna zasobność, autorytet, status społeczny itp.); indywidualizm przy wysokiej kompetencyjności i zasługach indywidualnych II . Czynniki ryzyka zależne od warunków psycho – społecznych: izolację społeczną; rak wsparcia społecznego; niewielkie powiązania społeczne; wysoki stopień samo-obwiniania się; niski poziom percepcji samo-wystarczalności; utrata poczucia znaczenia i celowości działania; III. Czynniki ryzyka wynikające z zachowań osobniczych: palenie tytoniu; nieprawidłowe odżywianie; brak aktywności fizycznej; nadużywanie leków / alkoholu / zażywanie narkotyków; IV. Patofizjologiczne czynniki ryzyka: nadciśnienie tętnicze; wysoki poziom cholesterolu we krwi; uwalnianie hormonów stresogennych (np. adrenaliny); podwyższony poziom krzepliwości krwi (np. wskutek podwyższonego poziomu fibrynogenu). Planując działania zmierzające do poprawy stanu zdrowia niezbędne jest więc uzyskiwanie danych na temat uwarunkowań zdrowia, których spełnienie wpływa na zachowania zdrowotne a w końcowym wyniku – na stan zdrowia - tak jednostki jak i społeczeństwa. Stanowi to punkt wyjściowy do działań w kierunku ich zmiany na zachowania sprzyjające utrzymaniu i rozwijaniu zdrowia. Dane na temat spełniania warunków umożliwiających utrzymanie i rozwój zdrowia muszą obejmować następujące dziedziny: demografię; opiekę zdrowotną; zatrudnienie i warunki pracy; warunki bytu ludności; ochronę środowiska; żywność i żywienie; edukację i naukę; kulturę fizyczną i wypoczynek. Celem określenia mierników szczegółowych uwarunkowań zdrowia konieczne jest ustalenie następujących zakresów informacyjnych dotyczących: dochodu (rozmiaru, dynamiki); płac i dochodów realnych (z uwzględnieniem jednostek, rodzin, społeczności lokalnych); rodzin i gospodarstw domowych (ogółem zgodnie ze standardami demograficznymi); konsumpcji żywności o szczególnym znaczeniu dla zdrowia (tzn. wzmacniającej i szkodliwej dla zdrowia); edukacji, kultury fizycznej i wypoczynku (z uwzględnieniem danych na temat poziomów edukacji i ośrodków edukacji, kultury i wypoczynku); środowiskowych zagrożeń zdrowia (z uwzględnieniem informacji na temat zaopatrzenia i zanieczyszczeń wody oraz danych dotyczących powietrza i gleby, a także dotyczących lokalnego uprzemysłowienia, stosowania środków ochrony roślin i nawozów); korzystania ze świadczeń zdrowotnych (z uwzględnieniem płci, wieku i rodzaju świadczeń oraz rodzaju chorób i niepełnosprawności); korzystania ze świadczeń pomocy społecznej (z określeniem płci, wieku i rodzaju świadczeń oraz stopnia ubóstwa, bezrobocia); wydatków na opiekę zdrowotną i społeczną (z uwzględnieniem wydatków budżetowych, samorządowych, sponsorów, pracodawców, gospodarstw domowych); patologii społecznej (z uwzględnieniem jednostek, rodzin, grup zawodowych i społecznych); zatrudnienie i warunki pracy (z uwzględnieniem dojazdów, wypadków, chorób zawodowych); W skali europejskiej i światowej Światowa Organizacja Zdrowia identyfikując cztery filary, na których działalność na rzecz zdrowia musi być oparta, wymienia: zaangażowanie polityczne i społeczne oraz zdecydowane ukierunkowanie na zdrowie dla wszystkich jako główne zadanie społeczne w nadchodzących dekadach; uczestnictwo społeczności lokalnej polegające na aktywnym zaangażowaniu ludzi i mobilizacji sił społecznych na rzecz zdrowia; współpracę międzysektorową pomiędzy sektorem zdrowia i innymi sektorami kluczowymi dla rozwoju, takimi jak rolnictwo, edukacja, komunikacja, przemysł, energetyka, transport, prace publiczne i mieszkalnictwo; wsparcie odpowiednich systemów w celu zapewnienia dostępności podstawowej opieki zdrowotnej oraz opartej na podstawach naukowych i osiągalnej dla ludzi technologii medycznej. Jedną z metod pomiaru wyników działań na rzecz poprawy uwarunkowań zdrowia jest też tzw. wskaźnik rozwoju społecznego (Human Development Index – HDI), którzy opiera się na ocenie podziału dochodów, pomiarze długości ludzkiego życia oraz na poziomie osiągnięć edukacyjnych. Do obliczenia HDI wykorzystuje się cztery czynniki: produkt krajowy brutto przypadający na jednego mieszkańca; przeciętne dalsze trwanie życia; ogólny wskaźnik skolaryzacji; oraz wskaźnik umiejętności czytania i pisania. Oceniając bezpośrednie wyniki zdrowotne działań promocji zdrowia ukierunkowanych na uwarunkowania zdrowia możliwe do modyfikowania należy brać pod uwagę trzy grupy czynników: prozdrowotny styl życia; - pomiar dotyczy: palenia papierosów, odżywiania, aktywności fizycznej spożywania alkoholu, zażywania narkotyków; świadczenia zdrowotne; - pomiar dotyczy: dostarczania świadczeń profilaktycznych, dostępu do odpowiednich, świadczeń zdrowotnych; środowisko bezpieczne dla zdrowia; - pomiar dotyczy: środowiska fizycznego, wsparcia społecznego i ekonomicznego, właściwego zaopatrzenia w żywność, ograniczenia dostępu do alkoholu i papierosów. Istotne jest uwzględnianie faktu, że cechą uwarunkowań zdrowia jest to, iż ulegają one ciągłym zmianom i to zarówno w sensie ilościowym jak i jakościowym. Poza zróżnicowaniem geograficznym i kulturowym, mamy do czynienia z ich przemianami na tle zmian społecznych i politycznych. Przemiany te w obecnej dobie zachodzą bardzo szybko i rozprzestrzeniają się bardzo szeroko, co zwykło się określać fenomenem globalizacji. W związku z tym, oprócz znanych, starych zagrożeń zdrowotnych, ciągle przybywa nowych.

Dodaj swoją odpowiedź

Pedagogika

omów Uwarunkowania zdrowia

Plan wynikowy nauczania przysposobienia obronnego w Liceum Ogólnokształcącym

Antropomotoryka

Antropomotoryka

Zagadnienia

Ustna geografia