charakterystyka geograficzna Pienin

Pieniny to pasmo górskie znajdujące się w południowej części Polski i północnej części Słowacji. Są one najwyższym pasmem, Pienińskiego Pasa Skałkowego, które składa się ze skałek wapiennych. Pieniny otaczają: Od północy - Gorce, Beskid Sądecki, Od południa – pasmo Magury Spiskiej; Od zachodu – Kotlina Orawsko-Nowatorska, Pogórze Spisko-Gubałowskie; Od wschodu – przełom Białki. Pieniny są pasmem długości 30 km. Przełomy Dunajca dzielą je na: Pieniny Spiskie z najwyższym szczytem Żar - 879 m. n.p.m. Pieniny Środkowe (tzw. Pieniny właściwe) – najwyższy szczyt Trzy Korony – 982 m. n.p.m. Pieniny Małe – najwyższy szczyt Wysoka – 1052 m. n.p.m., a tym samym najwyższy szczyt Pienin. Istnieją różne opinie na genezę powstania Pienin. Obecnie uważa się, że skały budujące Pieniny powstały na dnie mórz w kilku epokach geologicznych. W górnej kredzie zostały sfałdowane i wydźwignięte, a na początku trzeciorzędu nastąpiła druga fala ruchów tektonicznych powodująca kolejne przesunięcia płaszczowin. W okresie paleogenu i neogenu nastąpiła trzecia fala ruchów górotwórczych, która doprowadziła do powstanie skomplikowanej struktury tektonicznej pasa skałkowego. Zachodząca erozja spowodowała zdarcie zewnętrznego płaszcza skał i wymodelowanie skomplikowanej rzeźby terenu. Szczyty i turnie zbudowane są z odpornych na wietrzenie skał jurajskich, głównie wapieni rogowcowych, bulastych i krynoidowych. Doliny i przełęcze powstały w miękkich i podatnych na wietrzenie skałach z okresu kredy i paleogenu. Zjawiska krasowe rozwinięte są dość słabo, jaskinie i wywierzyska są nieliczne i nieduże. Natomiast rzeki i potoki są często głęboko wcięte w skały i tworzą ok. 15 wąwozów i przełomów. Do najbardziej znanych wąwozów w Pieninach zaliczamy Wąwóz Szopczański i Wąwóz Homole. Klimat Pienin jest bardzo korzystny, występuje tutaj umiarkowane zachmurzenie, a południowe stoki są silnie nasłonecznione. W dolinach jest zawsze niższa temperatura. W okresie zimy i jesieni kotliny opasają mgły. Często występują silne wiatry zachodnie i północno-zachodnie. Średnia roczna temperatura waha się od 4 na szczytach do 6,3 stopni Celsjusza w dolinach. Z uwagi na otoczenie Pienin (sąsiadujące wyższe pasma gór) opady są tu skąpe. Obszar Pienin to zlewisko rzeki Dunaj z głównym dopływem Popradem. W Niedzicy i Sromowcach znajdują się największe zapory na Dunajcu, obok których powstały sztuczne zbiorniki wodne. Inne rzeki płynące w Pieninach to: Łapszanka, Niedziczanka, Grajcarek, Krośnica oraz Lipnik. Oprócz rzek przez Pieniny płyną liczne potoki, najsłynniejszy z nich i zarazem najdłuższy to Leśny Potok. W Pieninach istnieje kilka źródeł o właściwościach leczniczych (woda z minerałami - szczawy wodorowęglanowo-chlorkowo-sodowo-jodkowe). Pieniny to atrakcyjny obszar turystyczny ze względu na zróżnicowaną szatę roślinną. Występujące tutaj lasy zajmują około 70% ogólnej powierzchni, w przeważającej części porośnięte jodłami i bukami, występuje również modrzew, lipa, cisy oraz sosny. Wśród roślin można wymienić: rośliny wysokogórskie, jałowiec sabiński, mniszek pekiński, dębik ośmiopłatowy i wiele innych. Pieniny to mieszkanie dla wielu gatunków płazów, gadów oraz ssaków . Żyją tutaj sarny, dziki, jelenie, wydry oraz ryś. Rzadko spotyka się niedźwiedzie i wilka. W środkowej części Pienin utworzono Pieniński Park Narodowy, a po stronie słowackiej PIENAP. Istnieje również kilka rezerwatów przyrody: rezerwat przyrody Biała Woda, rezerwat przyrody Wąwóz Homole, rezerwat przyrody Wysokie Skałki oraz rezerwat przyrody Zaskalskie-Bodnarówka. Pieniny, zwłaszcza ich środkowa część, są jednym z najatrakcyjniejszych regionów turystycznych w Polsce. Pod względem liczby turystów zajmują w Polsce drugie po Tatrach miejsce. Największą atrakcją jest przełom Dunajca, gdzie powszechne są spływy tratwami. Turyści często zwiedzają również zamek w Czorsztynie, zamek w Nidzicy oraz kościółki w Frydmanie, Krempachach i Grywałdzie. Do dyspozycji turystów przeznaczone SA schroniska „Orlica”, „Trzy Korony” oraz schronisko pod Rubaszką.

Beskid Sądecki

CHARAKTERYSTYKA FIZYCZNO-GEOGRAFICZNA

Beskid Sądecki to obszar między doliną Dunajca na zachodzie, a doliną Kamienicy Nawojowskiej na wschodzie. Od południa ogranicza go granica państwa biegnąca częściowo doliną Popradu, rozdziel...