Czym jest adopcja

Czym jest adopcja?


Większość małżeństw pragnie wydać na świat własne dzieci, które napełnią ich dom radością i umożliwią stworzenie pełnej rodziny. W obecnych czasach rodzicielstwo naturalne napotyka na wiele przeszkód. W sytuacji gdy różnorodne zabiegi lecznicze nie przynoszą pozytywnych skutków - a więc urodzenie własnego dziecka jest niemożliwe - małżonkowie decydują się na rodzicielstwo adopcyjne.
Adopcja, czyli pełne przysposobienie, jest to: "Uznanie za swoje dziecka, które zostało urodzone przez inną kobietę, z uwzględnieniem wszelkich konsekwencji wypływających z tego faktu. Sytuacja prawna, psychologiczna, materialna, moralna tego dziecka staje się taka, jaką ma dziecko wychowywane w naturalnej rodzinie" (E. Szumiło "Adopcja", Wrocław 1995, s.5). A zatem przysposobienie nie oznacza wzięcia sieroty "na wychowanie", lecz przyjęcie jej jako własnego dziecka. Pociąga to za sobą szereg skutków prawnych, takich jak:
· zmiana nazwiska dziecka na to, które posiadają rodzice adopcyjni (sporządzany jest nowy akt urodzenia dziecka),
· nabycie przez przysposobionego wszystkich praw majątkowych związanych z nową rodziną (włącznie z dziedziczeniem),
· ustanie wszelkich praw i zobowiązań dziecka wobec rodziny naturalnej i nabycie tychże w stosunku do rodziny adopcyjnej (np. prawa alimentacyjne).
W sferze psychologicznej i moralnej pełne przysposobienie dziecka oznacza wzięcie przez rodziców adopcyjnych całkowitej odpowiedzialności za rozwój i wychowanie sieroty, tak jak ma to miejsce w przypadku własnego dziecka. Nawet poważne problemy wychowawcze czy zdrowotne nie mogą być podstawą do rozwiązania adopcji, bowiem w rodzinach naturalnych takie trudności również istnieją i nie jest to powód do rozłączania dziecka z rodzicami. W praktyce przysposobienie oznacza długotrwały proces, w którym małżonkowie dojrzewają do roli rodziców adopcyjnych, a dziecko asymiluje się do nowej rzeczywistości, co często stanowi rewolucyjne zmiany życiowe.
Rodzaje adopcji:
1- Adopcja pełna- rozwiązalna w sensie prawnym polega na tym, że dziecko opuszcza swoją dotychczasową rodzinę i w pełni zostaje włączone do rodziny adopcyjnej, między stronami powstaje stosunek rodzicielski.
2- Adopcja całkowita- jest nierozwiązalna, zachodzi wtedy gdy rodzice dziecka nie żyją lub są nie znani.
3- Adopcja niepełna- zachodzi wtedy gdy zostanie orzeczona, między stronami powstaje stosunek rodzicielski, dziecko nie zostaje w pełni wprowadzone w nową rodzinę, dlatego że pozostają więzi prawne z rodziną naturalną.
Rodzina lub osoba samotna, która myśli o przysposobieniu dziecka powinna w pierwszej kolejności skontaktować się z najbliższym Ośrodkiem Adopcyjno Opiekuńczym. Najczęściej w rozmowie telefonicznej pracownik ośrodka umawia rodzinę na spotkanie z osobą zajmującą się adopcjami. Podczas pierwszego spotkania kandydaci na rodziców adopcyjnych zostają szczegółowo zapoznani z dalszą procedurą. Podstawowe wymagania wobec kandydatów są określone przez Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy, który mówi, że: "Przysposobić może osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych, jeżeli jej kwalifikacje osobiste uzasadniają przekonanie, że będzie należycie wywiązywała się z obowiązków przysposabiającego" oraz, że "między przysposabiającym a przysposobionym powinna istnieć odpowiednia różnica wieku". Te bardzo ogólne wymagania są weryfikowane przez Ośrodek Adopcyjno Opiekuńczy, a w dalszej kolejności i ostatecznie przez Sąd. Podczas pierwszej rozmowy z pracownikiem Ośrodka kandydaci dowiadują się o wszystkich zaświadczeniach, jakie są konieczne do rozpoczęcia procedury adopcyjnej w tym Ośrodku. W większości Ośrodków w Polsce wymagane są następujące dokumenty i zaświadczenia:
· odpis zupełny aktu małżeństwa
· zaświadczenie o niekaralności w formie wypisu z rejestru skazanych
· zaświadczenie o braku zdrowotnych przeciwwskazań do adopcji wydane przez lekarza pierwszego kontaktu dla obojga kandydatów osobno
· zaświadczenie o braku zdrowotnych przeciwwskazań do adopcji wydane przez lekarza psychiatrę dla każdego z kandydatów osobno; może to być zaświadczenie od lekarza prowadzącego gabinet prywatny
· zaświadczenie o zatrudnieniu i o zarobkach; jak wyżej; w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą wypis z rejestru oraz PIT za ostatni rok
· opinia z zakładu pracy
· rekomendacje przyjaciół i znajomych pisane odręcznie z podanym adresem
Niektóre z Ośrodków wymagają również zaświadczeń o bezpłodności czy, jak w przypadku Ośrodków katolickich, zaświadczeń od proboszcza parafii, na terenie, której mieszkają kandydaci.
Podczas pierwszej rozmowy najczęściej ustala się też termin wywiadu środowiskowego w miejscu zamieszkania rodziny, w celu sprawdzenia warunków mieszkaniowych kandydatów. Rodzina, która chce przysposobić dziecko powinna być świadoma, że zanim dziecko trafi do ich domu muszą poddać się procedurze przygotowawczej i ocenie ich kwalifikacji przez osoby reprezentujące najlepszy interes dziecka. Po przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego rodzina jest informowana o formie procesu przygotowawczego. Najczęściej jest to szkolenie metodą grupową jednym z zatwierdzonych przez Ministerstwo Polityki Socjalnej programem, wśród których jednym z najpopularniejszych i najczęściej stosowanych jest PRIDE. Zdarza się, że z uwagi na szczególne wskazania dotyczące dziecka i dla jego dobra kandydaci przygotowywani są indywidualnie. Podczas procesu przygotowania do przejęcia opieki nad dzieckiem kandydaci przechodzą też badania psychologiczne, których wyniki ujęte są w opinii pisanej przez psychologa Ośrodka.
Po ukończeniu szkolenia i otrzymaniu kwalifikacji z Ośrodka kandydaci mogą rozpocząć właściwe starania o dziecko. W tym procesie mogą liczyć na dalszą pomoc pracowników Ośrodka lub poszukiwać dziecka samodzielnie w placówkach zajmujących się opieką nad dziećmi, których rodzice zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej na terenie całego kraju. Po znalezieniu odpowiedniego dziecka rodzina składa wniosek o jego przysposobienie wraz z wszystkimi zgromadzonymi zaświadczeniami do Sądu odpowiedniego dla miejsca zamieszkania dziecka.

Rola ośrodków adopcyjnych
W Polsce działają publiczne i niepubliczne ośrodki adopcyjne. Głównym celem ich działalności jest pomoc osieroconym dzieciom, poprzez wyszukiwanie i przygotowywanie osób pragnących je adoptować. Ponadto zatrudnieni w nich specjaliści (psychologowie, pedagodzy, lekarze) służą pomocą w podjęciu dojrzałej decyzji o przyjęciu dziecka. Już po przysposobieniu, rodzice adopcyjni mogą liczyć na ich wsparcie w rozwiązywaniu rozmaitych problemów wychowawczych. Niektóre poradnie adopcyjne prowadzą - zgodnie ze swoim statutem - cykl przygotowawczy dla osób ubiegających się o przysposobienie dziecka. Obejmuje on spotkania i zajęcia indywidualne, a także grupowe, dzięki którym tworzą się specyficzne "grupy wsparcia" złożone z ludzi znajdujących się w podobnej sytuacji życiowej. Doświadczenie pokazuje, że takie znajomości trwają przez całe lata. Ośrodki adopcyjno-opiekuńcze dysponują bankiem danych o dzieciach gotowych do przysposobienia. Są to wyłącznie te sieroty, których sytuacja prawna jest uregulowana.
Zarejestrowanie się w ośrodku adopcyjnym i udział w przewidzianym cyklu przygotowań jest korzystny dla osób oczekujących na przysposobienie dziecka również w aspekcie formalno - prawnym, bowiem opinia poradni adopcyjnej (przedstawiona w sądzie) potwierdza dojrzałość wnioskodawców do przyjęcia sieroty.

Przebieg procesu adopcji w wymiarze formalno – prawnym
Sądy w naszym kraju cieszą się dość dużą autonomią, stąd procedura orzekania przysposobienia może nieznacznie różnić się w poszczególnych miastach. Zasadniczo jednak przebieg każdej tego typu sprawy przedstawia się podobnie.
Wszczęcie postępowania, którego celem jest orzeczenie adopcji, rozpoczyna się w momencie złożenia wniosku o przysposobienie w biurze podawczym właściwego sądu (wydział rodzinny) wraz z kompletem dokumentów. Sąd, dokonawszy wstępnej analizy danych wzywa na pierwszą sprawę wnioskodawców oraz opiekuna prawnego dziecka. Efektem tego posiedzenia sądu jest określenie sposobu i okresu osobistej styczności przysposabiającego z przysposabianym. Ma to na celu umożliwienie wzajemnego poznania się przyszłych rodziców adopcyjnych i dziecka, przy czym sąd może wydać postanowienie o tymczasowym umieszczeniu sieroty w domu wnioskodawców (do czasu pełnego przysposobienia) lub wskazać - jako miejsce styczności - placówkę, w której przebywa dziecko. Po tym okresie odbywa się sprawa o pełne przysposobienie, w efekcie, której zostaje wydane orzeczenie o adopcji wraz w wszystkimi jej konsekwencjami. Stanowi ono postawę do sporządzenia nowego aktu urodzenia dziecka przez Urząd Stanu Cywilnego. Pozostaje już tylko zameldowanie dziecka w swoim domu i na tym kończy się proces adopcji w aspekcie prawnym. Jednak dla nowopowstałej rodziny będzie on trwał jeszcze bardzo długo. Stworzenie silnej więzi emocjonalnej między rodzicami i dzieckiem wymaga wielu wyrzeczeń, cierpliwości, borykania się ze skutkami choroby sierocej. Jest to właśnie trud i ból "rodzenia adopcyjnego".