Powstanie Krakowskie 1846.
Mimo niepowodzenia planów wywołania powstania trójzaborowego ,w lutym 1846 doszło do jego wybuchu na terenie Wolnego Miasta Krakowa. Pierwsze utarczki w mieście miały miejsce w dniach 20-22 luty 1846 i doprowadziły do wycofania się wojsk austriackich gen. Ludwika Callina z Krakowa. W wydarzeniach tych wzięła udział młodzież,biedota miejska,górnicy z Jaworzna i galicyjskiej Wieliczki. W Wolnym Krakowie wieczorem 22 lutego 1846 powołano Rząd Narodowy Rzeczpospoliej Polskiej w składzie: Ludwik Gorzkowski,Jan Tyssowski i ALeksander Grzegorzewski,który ogłosił "Manifest do Narodu Polskiego" (przygotowany wcześniej przez K. Libelta) Zawierał on wezwanie do wszytskich Polaków do udziału w walce o niepodległość oraz zapowiadał reformy społ: zniesienie przywilejów stanowych i pańszczyzny,uwłaszczenie bez odszkodowania,a dla bezrolnych chłopów-powstańców ziemię z dóbr narodowych. Pojawiły się również hasła zapewniające w przyszłej Polsce opiekę społeczną dla ubogich i niezdolnych do pracy. Entuzjazm społ. krakowskiego spowodował szeroki zaciąg do armii,która w ciągu kilku dni osiągneła stan 6 tys. powstańców pod bronią.
Tarcia w rządzie pomiędzy umiarkowanym liberałem Tyssowkim i radykałem Gorzkowskim doprowadziły do reorganizacji rządu i ogłoszenia dn 24 lutego dyktatury Jana Tyssowkiego. Jego sekretarzem został przybyły do Krakowa na czele oddziału powstańczego z Królestwa Polskiego Edward Dembowski,którego działalność przyczyniła się do wzmocnienia propagandy powstańczej (klub rewolucyjny,odezwy) i usprawnienia działania władz.
W tym czasie dywersyjna propaganda austriacka doprowadziła do wspolnego marszu oddziałów austr. i grup chłopskich spod Tarnowa na Kraków,w czasie którego rozbito większą partię powstańców pod Gdowem.Dembowski zorganizował procesje na Pogórze dla wyjaśnienia chłopom celu powst. Do bezpośrednich rozmów nie doszło gdyż austriackie salwy spowodowały rozproszenie procesji i śm. Dembowskiego (27 luty 1846) Po tym powst. załamało się. Tyssowski składa dyktaturę i wraz z oddziałem ok 1 500 powstańców przekroczył 4 marca granicę pruską,składając broń. W tym samym dniu wojska ros. a następnie austr. wkroczyły do Krakowa -kładąc praktycznie kres autonomii Rzeczpospolitej.
Ostatnim akordem był zawarty przez państwa "opiekuńcze" w dn 6 list. 1846 traktat o likwidacji WOlnego Miasta Kakowa i wcieleniu go do monarchii habsburskiej. Stosownie do tych ustaleń 16 listopada ces. Ferdynand I wydał patent inkorporacyjny o wcieleniu tzw. Wielkiego Księstwa Krakowskiego do Cesarstwa Austrii. Obydwa powyższe akty normatywne stanowiły jawne pogwałcenie postanowień wiedeńskich z 1815r gwarantujących dla Krakowa odrębny status polityczny .Z wydarzeniami roku 1846 w Krakowie wiąże się bezpośrednio ruch chłopski w Galicji-rabacja antyfeudalna-wywołany zarówno podstępnymi działaniami administracji austriackiej dla zahamowania ruchu niepodlagłościowego jak i ciężkim położeniem chłopów. Przywódcami chłopów byli min: Jakub Szela i Koryga. Doszło do licznych ataków na dwory szlacheckie w środkowej i zachodniej Galicji . Po stłumieniu powst. krakowskiego Szela został deportowany i wynagrodzony nadaniem gpspodarstwa na własność. Natomiast sam ruch-już niepotrzebny a nawet niebezpieczny-został spacyfikowany przez armię austriacką. Wydarzenia te stanowiące preludium zbliżającej się Wiosny Ludów,która wstrząśnie podstawami monarchii austriackiej-wpłynęły póżniej na przyspieszenie decycji uwłaszczeniowych w Galicji w 1848r.