Postępowanie administracyjne ściąga
ADMINISTRACJA – to działalność państwa która pozostaje po wydzieleniu z całości działalności państwa, władzy ustawodawczej i sądowniczej (władza wykonawcza - egzekutywa). Polega na zarządzaniu i jest ukierunkowana na przyszłość.
Administracja państwowa - adm. wykonywana przez organy adm. państwowej którymi są organy administracji rządowej (Rada Ministrów i organy jej podległe) organy podległe Sejmowi i Prezydentowi. Jest częścią adm. publicznej.
Administracja publiczna - (od 1990) tzn. że każdy może skorzystać, - adm. która ponosi większą odpowiedzialność przed społeczeństwem, organy są wybierane przez ogół, pojecie to obowiązuje od 8.03.1990 roku czyli od przywrócenia samorządu terytorialnego (gminy). Jest pojęciem szerszym niż adm. państwowa. Obejmuje nie tylko organy adm. państwowej ale także samorządu terytorialnego.
Samorząd terytorialny jest najwyższą formą decentralizacji administracji publicznej.
Administrację możemy rozpatrywać w kilku ujęciach:
podmiotowym - adm. publiczna to podmioty które wypełniają tą administrację. Zgodnie z ustawą o NSA organami adm. publicznej są: naczelne i centralne organy adm. państwowej, terenowe organy adm. rządowej, organy samorządu terytorialnego oraz inne organy w takim zakresie w jakim wypełnienie funkcji administracyjnych zostało im powierzone np. organy stowarzyszeń,
materialnym (przedmiotowe) - adm. zgodna z tym ujęciem to taka działalność państwa, której przedmiotem są sprawy administracyjne,
formalnym - cała działalność-wykonywana przez podmioty administracyjne, bez względu
czy ma charakter administracyjny czy też nie (np. wewnętrzny)
Administracja publiczna działa na rzecz suwerena-(naród) , na podstawie prawa, działa przez określone prawem organy (właściwe). Jest zjawiskiem publicznym, zajmuje się ona sprawami wspólnoty i działa w interesie publicznym. Interes publiczny jest inny od interesu prywatnego (ale nie musi być konflikt, przynajmniej nie jest to celem administracji).
Administracje powinna cechować aktywność, inicjatywa, działalność ukierunkowana na przyszłość.
Adm. należy do władzy wykonawczej, wykonuje ustawy ale także sama stanowi akty prawne, przepisy, akty normatywne.
Najwyższym aktem normatywnym stanowionym przez organy adm. rozporządzenie a potem zarządzenie i uchwała. Działalność państwa jest częścią porządku prawnego. Aktom prawnym wydanym przez organy państwowe przysługuje moc obowiązująca czyli domniemanie ważności tzn. że jest on ważny dopóty, dopóki nie zostanie uchylony lub zmieniony przez inny akt w sposób prawem przewidziany.
Cechą administracji jest władztwo. Adm. władcza to inaczej zawiadowcza, ona posługuje się funkcja reglamentacyjną (ograniczającą) tzn. państwo jako suweren ogranicza nasza wolę (przez przymus podatku, zezwolenie bez którego nie wolno nam działać). Władztwo to także potencjalna możliwość użycia przymusu przez państwo, organy, instytucie państwowe w celu wyegzekwowania postanowień prawa. Władztwo to inaczej imperium. Akty prawne są stanowione w imieniu państwa.
Podział prawa administracyjnego
Dzielimy (podział wywodzi się z prawa rzymskiego) na prawo publiczne (ius gentilm). prawo prywatne (ius civile).
Prawo publiczne - ma na celu ochronę interesu publicznego, a interes publiczny to interes
wspólny (czyli interes narodu bo o tym co jest interesem wspólnym decydują gremia wybierane przez nas).
Działy prawa publicznego:
- p. konstytucyjne (ustrojowe) – Konstytucja
- p. administracyjne - określa interes wspólny mieszkańców,
- p. karne - określa co jest czynem przestępnym zakazanym przez prawo i jakie sankcje czekają łamiącym je,
- p. międzynarodowe publiczne - dotyczy relacji pomiędzy państwami oraz organizacjami międzynarodowymi, głównym źródłem w tym prawie jest zwyczaj, który z czasem staje się prawem,
- p. procesowe - jest częścią prawa karnego, administracyjnego i cywilnego.
Prawo prywatne – jest to prawo chroniące jednostkę, osobę, głównie w jej interesach majątkowych ale nie tylko. Prawo prywatne to głównie prawo cywilne które można podzielić na:
- gospodarcze (handlowe)
- rodzinne
- cywilne - (kodeks prawa cywilnego).
Źródła prawa administracyjnego
Pokrywają się w dużym stopniu ze źródłami ogólnego prawa w Polsce z tym że są szersze:
1. Konstytucja
2. Ustawy
3. Umowy międzynarodowe- ratyfikowane
4. Rozporządzenia z mocą ustawy wydawane są przede wszystkim przez Rząd- jest to ostatnie źródło obowiązujące w skali kraju, a zarazem najwyższy akt w administracji.
Źródło prawa administracyjnego powszechnego (generalne i abstrakcyjne — niekonkretne)- to prawo obowiązujące na danym terenie. Akty stanowione głównie przez jednostki samorządu terytorialnego ale także przez wojewodę np. rozporządzenie porządkowe, oraz organy administracji niezespolonej i zespolonej w województwie.
Akty prawa miejscowego- przepisy prawa powszechnie obowiązującego na oznaczonej części terytorium państwa, a nie na całym jego obszarze i tylko wtedy gdy wydawane są przez organy samorządu terytorialnego lub terenowe organy administracji rządowej. Przez powszechnie obowiązujące należy rozumieć prawną możliwość regulowania postępowania wszystkich kategorii adresów: obywateli, organów państwowych, osób prawnych, organizacji społecznych. Tak więc np. rada gminy czy też wojewoda może ustanowić pewne nakazy lub zakazy obowiązujące wszystkich mieszkańców danego terenu, ale też może pewne nakazy czy zakazy skierować do niektórych adresatów np.: właścicieli gospodarstw rolnych.
Aktami które są stanowione przez organy samorządu terytorialnego są akty zawierające przepisy wykonawcze, porządkowe i techniczne.
Wykonawcze (egzekutywne) - przepisy służące wykonaniu ustaw na których pracują poszczególne wydziały urzędów
Przepisy porządkowe - w gminie wydaje się gdy jest brak regulacji w przepisach ustawowych, w sytuacjach nadzwyczajnych dotyczących bezpieczeństwa i porządku publicznego. Wydaje je burmistrz, wójt lub prezydent i nazywają się „zarządzeniami porządkowymi''.
Normy techniczne - zawarte w uchwałach wskazania dotyczące technicznej organizacji. Chronią przed dowolnością która mogłaby doprowadzić do niekorzystnych zjawisk.
Delegacja ustawowa: tzn. że ustawa upoważnia (deleguje) odpowiedni organ do wydania aktów prawnych do odpowiedniej ustawy.
Statut: podstawowy akt prawny określający działanie osoby prawnej. Jest aktem prawa zewnętrznym, ogólnie obowiązującym. Określa podstawowe dane dotyczące organizacji danej jednostki samorządu terytorialnego takie jak np.: strukturę organizacyjną, komisje, tworzenie jednostek pomocniczych np. osiedli, dzielnic - określa ich działalność i kompetencje. Mamy samodzielność statutową. Poprzez nadanie uprawnienia do stanowienia statutów, państwo przenosi na wspólnotę samorządową lub inne osoby prawne pewien zakres kompetencji do tworzenia prawa. Statut, nie może pozostawać w sprzeczności z przepisami ustawowymi nie tylko dotyczącymi samorządu terytorialnego na danym szczeblu, ale z przepisami ustaw w ogóle.
Subsydiarność (pomocniczość) - przekazanie najwięcej zadań tej jednostce która jest najbliżej obywatela czyli gminie. Nie należy polecać jednostce wyższej tego co może zrobić równie dobrze jednostka niższa.
POWIAT
Stanowi podobne przepisy jak w gminie: wykonawcze, porządkowe i techniczne.
Wykonawcze mają charakter uchwały - jest to akt woli organu kolegialnego. Głównym źródłem aktu wykonawczego jest statut. Zadania powiatu są inne niż gminy.
Przepisy porządkowe w powiecie wydaje się gdy:
- jest brak regulacji ustawowej; wystąpił stan zagrożenia bezpieczeństwa, zagrożenie
życia, zdrowia, mienia i ochrony środowiska;
- sytuacja nadzwyczajna dotyczy więcej niż jednej gminy;
Przepisy wydaje rada lub zarząd powiatu.
Techniczne - tak jak w gminie.
WOJEWÓDZTWO
Wydaje się przepisy wykonawcze, głównym jest statut województwa.
Uchwala się także akty których nie ma w gminie np.: strategie rozwoju na kilka lat.
W województwie nie ma przepisów porządkowych. Przepisy te wydaje wojewoda który jest przedstawicielem rządu a nie samorządu.
Uznanie administracyjne (pojęcie niedookreślone) - typowa cecha działania organów administracyjnych. Polega na tym, że organ w podobnej sytuacji może zachować się w różny sposób i każde z tych zachowań jest dopuszczalne. Granicą uznania jest zgodność z prawem. Przepisy prawa administracyjnego tworzone są w ten sposób aby pozostawić organowi adm. możliwość wyboru.
Formy działania administracji (przejaw działalności organów administracyjnych) -sposób w jaki organ rozpatruje sprawy. Nie zawsze są to sprawy indywidualne. Mamy:
- akty normatywne,
- akty administracyjne,
- porozumienia,
- umowy,
- ugody,
- uzgodnienia,
- przyrzeczenia,
- działalność społeczno-organizacyjna,
- czynności materialno - techniczne.
Akty normatywne: zawierają normy o charakterze ogólności. Nie są aktami indywidualnymi. Są podstawą do wydawania aktów indywidualnych, bo zawierają szereg różnych norm. Cechą charakterystyczną jest władczy charakter. Występuje w sferze zewnętrznej i wewnętrznej administracji.
Wewnętrzne - sfera występowania wewnątrz danego organu administracyjnego lub w obrębie aparatu adm. W sferze wewnętrznej nie ma relacji z obywatelem ani z organizacją (podmiotem z zewnątrz aparatu), wszystko jest wewnątrz administracji. Najważniejszym aktem normatywnym w sferze wewnętrznej jest zarządzenie.
Zewnętrzne - jest ich więcej. Są to :
- uchwały np. Rady Ministrów,
- rozporządzenie - najwyższy akt administracyjny np.: rozporządzenie porządkowe
wojewody,
- akty prawa miejscowego - akty stanowione przez jednostki samorządu terytorialnego
np. uchwały, zarządzenia Burmistrza czy Prezydenta miasta.
Akt administracyjny -jest to władcze działanie prawne organu administracji skierowane na wywołanie konkretnych, indywidualnie oznaczonych skutków prawnych. Mogą być:
- zależne od adresata tzn. wola adresata umożliwia wszczęcie postępowania np.: decyzje o zmianie nazwiska,
- akty niezależne od woli adresata czyli wszczynane postępowanie z urzędu np.: wezwanie do uzupełnienia danych, decyzja wywłaszczeniowa,
- akty konstytutywne - są to akty które tworzą, znoszą, uchylają lub zmieniają stan prawny np.: decyzje o zmianie nazwiska, nadanie obywatelstwa.
- akty deklaratywne (deklaratoryjne) - są to akty które tylko potwierdzają już istniejący stan prawny. Sam moment wydania aktu nie spowodował że od tego momentu nabywamy uprawnienia ale on potwierdza że już nabyliśmy, najczęściej z mocy ustawy albo na skutek nabycia pewnych udokumentowanych umiejętności np.: dyplom ukończenia studiów.
- akty adm. związane - to takie których warunki wydania zostały wyraźnie określone normami prawa,
- akty adm. swobodne - to takie których warunki wydania nie są przez prawo określone albo określone są w sposób niewystarczający. Wiąże się to z uznaniem administracyjnym,
- akty adm. za zgodą adresata -jest wtedy gdy adresat występuje z wnioskiem do organu o wydanie (zezwolenie na budowę, wydanie dowodu),
- akty adm. bez zgody adresata - np. decyzja wywłaszczeniowa,
- akty rodzące bezpośrednie skutki cywilno prawne - np. decyzja o wywłaszczeniu ponieważ rodzi bezpośredni obowiązek dokonania wypisu z księgi wieczystej,
- akty rodzące pośrednio skutki cywilno prawne - są niezbędnym warunkiem zawarcia umowy w sferze prawa cywilnego np. decyzja o przydziale lokalu mieszkaniowego rodzi skutek zawarcia umowy najmu przez adresata decyzji.
Cechy prawidłowego aktu administracyjnego
- musi być wydany zgodnie z prawem materialnym administracyjnym,
- musi być wydany zgodnie z prawem ustrojowym (adm. konstytucyjnym) czyli musi
być wydany przez właściwy organ administracyjny, zgodnie z prawem
proceduralnym,
- musi być wydany z właściwym wykorzystaniem samodzielności prawnej przyznanej
organowi przez przepisy, prawa materialnego, ustrojowego i procesowego (w
granicach uznania).
Właściwości organu administracyjnego: rzeczowe, miejscowe i intencyjne.
Wadliwość aktów (156 KPA )
Nieakt - to nie jest akt administracyjny, tego nigdy nie było, jego wadliwość jest tak wielka że nawet nie można go unieważnić. S podejmowane przez organy oczywiście niewłaściwe. Wydany jest z pominięciem wszelkiej procedury. Nie są one związane z administracją publiczną, nie leża w sferze prawa np. przydział lokalu mieszkalnego przez kierownika budowy, wydanie prawa jazdy przez instruktora jazdy.
Brak możliwości zakwestionowania aktu administracyjnego zwykłymi środkami kontroli w postępowaniu adm. powoduje, że akt adm. jest ostateczny. Adresat nie może skutecznie wzruszać aktu adm. na skutek odwołania. Niemożność złożenia skargi na akt adm. do Sądu Adm. czyni akt prawomocnym. Wyróżniamy dwa rodzaje prawomocności:
1. prawomocność materialna - oznacza że stosunek prawny zawiązany miedzy adresatem i organem zostaje w sposób trwały ukształtowany treściowo czyli akt nie może być naruszony.
2. prawomocność formalna - oznacza że niedopuszczalne jest użycie do obalenia aktu administracyjnego zwyczajnych środków prawnych
Decyzja -jest to akt administracyjny, który jest jednostronnym ustaleniem organu adm. publicznej o wiążących dla jednostki i organu konsekwencjach prawnych (prawa adm. )np. decyzja o zmianie nazwiska, w sprawie świadczeń pomocy społecznej. Uchwala rady Wydziału Szkoły Wyższej o nadaniu stopnia naukowego.
Uchwała z 99 roku „Prawo działalności gospodarczej" daje możliwość otrzymania od organów uprawnionych promesy (obietnica wydania decyzji, koncesji.).
Zezwolenie -jest to forma aktu adm. która ustala uprawnienia w sferze adm. lub wyraża ' zgodę na dokonanie przedsięwzięcia dopuszczalnego przepisami prawa adm. Może być terminowe albo bezterminowe np.: na otwarcie wyższej uczelni wydaje minister, na osiedlenie się cudzoziemców wydaje wojewoda, na budowę – burmistrz
Koncesja akt adm. który- osobie fizycznej lub prawnej nadaje uprawnienia do wykonywania określoneęr.działalności najczęściej produkcyjnej lub usługowej np. sprzedaż alkoholu. produkcja^nateriałów wybuchowych.
Licencja - to akt adm. który ustala uprawnienia do wykonywania określonej działalności lub pracy zawodowej, gdy wykonywanie takiej działalności związane jest a posiadaniem odpowiednich kwalifikacji np. licencja pilota.
Stosunek administracyjno-prawny — jest to jeden z typów stosunków występujących w prawie. Jest to więź prawna która -łączy strony stosunku i oparta jest na normach prawa adm. Podmioty :
1. organ adm. - zawsze występuje,
2. podmiot stojący na zewnątrz organu czyli osoba fizyczna lub prawna.
Elementy stosunku - to uprawnienia i obowiązki które są względem siebie skorelowane.
Przedmiot - treść stosunku adm. faktyczna rzecz o którą chodzi w stosunku adm. Rodzaje:
- Materialno-prawny — rodzi się na podstawie norm prawa materialnego, ustaw np. obowiązek szkolny,
- proceduralny (procesowy) - powstaje na podstawie przepisów KPA pełni rolę służebną w stosunku do stosunku materialno-prawnego.
- sporno-adm. - toczy się przed NSA i Sądem Administracyjnym. Strony są sobie równe a sprawy rozstrzyga niezawisły Sąd.
Sytuacje administracyjne - oparte są na prawie adm. nie są stosunkiem adm. są to pewne
działania faktyczne administracji,
Inne formy działania administracji:
Umowy
- cywilno - prawne - umowy najmu, sprzedaży.
- publiczno -prawne - gdy są zawarte między organami adm. Kryterium jest podmiot czyli dwa organy adm. np. porozumienie komunalne.
Czynności materialno - techniczne - czynności podejmowane przez org. które służą realizacji norm prawa adm. nie muszą mieć wyraźnej podstawy prawnej, służą wykonywaniu innych czynności np.: sporządzenie protokołu z oględzin, przesłuchanie świadków.
ORGANY ADMINISTRACYJNE
Organ - organem adm. jest każdy podmiot któremu prawo daje szczególne funkcje administrowania. Organ to podmiot kompetentny do wykonywania jakiś działań . W państwie prawa ma własne kompetencje ustawowo przypisane (samodzielność w zakresie kompetencji) Urząd - to aparat pomocniczy organu (może organ mieć w nazwie np. urząd celny, urząd morski), jest to zorganizowany zespół ludzi przydatnych (dodanych) organowi adm. do pomocy w wykonywaniu jego funkcji np. urząd gminy, urząd wojewódzki, urząd marszałkowski.