Zanieczyszczenia wód
Główną przyczyną zanieczyszczenia wód są ścieki. Produkowane są one przede wszystkim przez przemysł energetyczny, metalurgiczny i chemiczny. Przemysł wydobywczy odprowadza do wód gruntowych duże ilości bardzo silnie zasolonych wód kopalnianych. Ścieki powstają przy wydobywaniu (wody kopalniane) i uszlachetnianiu surowców, przy wszelkiego rodzaju myciu i oczyszczaniu półproduktów i produktów finalnych, w transporcie hydraulicznym, w trakcie chłodzenia urządzeń, filtracji, destylacji, flotacji i podczas wielu innych zabiegów wykonywanych w różnorakiej produkcji. Zakłady nie posiadają zwykle odpowiedniego sprzętu do filtracji, a zanieczyszczona woda (zawierająca m.in. sole metali ciężkich, związki siarki i azotu) przedostaje się do wód powierzchniowych. Skutkiem tego są zmiany we florze i faunie wód. Zanieczyszczenie wód powoduje także ograniczenie zasobów dyspozycyjnych, wzrost kosztów uzdatniania wody na potrzeby ludności i gospodarki, jest też zagrożeniem dla zdrowia zwierząt i ludzi oraz naturalnej fauny i flory. Aby w trakcie produkcji przemysłowej powstało jak najmniej trujących substancji oraz aby je utrzymać z dala od publicznej kanalizacji, w zakładach przemysłowych powstają zamknięte obiegi wody, a nawet wewnętrzne oczyszczanie, niekiedy bardzo rozbudowane. Zarówno ze względów Gospodarczych jak i dla polepszenia stanu środowiska korzystniejsze jest, jeśli w ogóle nie dopuszczać do substancji szkodliwych do wody, zamiast ciągle budować coraz bardziej skomplikowane i kosztowne zakłady uzdatniania wody.
Organizmy, dla których niemożliwym jest życie w „zatrutej” wodzie, wymierają. Woda jako czynnik biologiczny i podstawowy surowiec, którego niczym nie można zastąpić warunkuje rozwój gospodarczy kraju. Wymagana jest przy tym odpowiednia jakość wody.
Postępująca urbanizacji i rozwój przemysłu, któremu towarzyszy wzrost zapotrzebowania na wody i zwiększenie ładunku zanieczyszczeń w ściekach, sprawiły, że zapotrzebowanie na wody w wielu regionach naszego kraju przekracza istniejące zasoby.
Zasoby wody w naszym kraju są ubogie, o czym może świadczyć porównanie ich z zasobami innych krajów:
- w Polsce na jednego mieszkańca przypada około 1650 m3 w ciągu roku,
- w krajach najwyżej rozwiniętych zużycie wody osiągnęło powyżej 2500 m3 na mieszkańca i rok, co przekracza znacznie liczbę odpowiadającą naszym zasobom.
Jakie są rodzaje zanieczyszczeń wód i ich źródła? Substancje chemiczne zanieczyszczające wody powierzchniowe i podziemne pochodzą z bardzo wielu źródeł i obszarów. Są to źródła naturalne i wynikające z działalności człowieka. Źródła naturalne to: grunt, skały, rośliny oraz materiały mineralne. Źródła wynikające z działalności człowieka to:
- ścieki z gospodarstw domowych (np. fekalia, środki piorące, myjące i czyszczące),
- ścieki przemysłowe (np. chemiczne, metali ciężkich),
- składowiska śmieci, odpadów (np. związki chemiczne, które są wymywane z powietrza przez opady atmosferyczne i przedostają się do gleby i wód gruntowych),
- emisja gazów i pyłów do atmosfery (np. dwutlenek siarki oraz tlenek azotu),
- nawozy mineralne, wapnowanie gleb (np. azotany, fosforany),
- resztki pasz, odchody zwierząt (np. gnojowica, woda gnojowa),
- środki ochrony roślin (np. pozostałości po pestycydach i herbicydach).
Zanieczyszczenia pochodzą z obu źródeł mogą dostawać się do wód powierzchniowych i podziemnych jako:
- Zanieczyszczenia punktowe – wprowadzone do wód w jednoznacznie określonym miejscu.
- Zanieczyszczenia obszarowe i rozproszone – wprowadzone do wód z obszaru całej zlewni.
Zanieczyszczenia punktowe to:
- ścieki odprowadzone wylotami kanalizacyjnymi z terenów miasta i wsi,
- ścieki odprowadzane ze skanalizowanych zakładów przemysłowych oraz innych skanalizowanych obiektów,
- wody z systemów melioracyjnych odprowadzone w określonych miejscach do rzek lub zbiorników wodnych,
- emisja gazów z przemysłu, energetyki i transportu.
A do zanieczyszczeń obszarowych i rozproszeniowych zaliczamy:
- ścieki odprowadzone wylotami kanalizacyjnymi z terenów miasta i wsi,
- ścieki odprowadzane ze skanalizowanych zakładów przemysłowych oraz innych skanalizowanych obiektów,
- wody z systemów melioracyjnych odprowadzone w określonych miejscach do rzek lub zbiorników wodnych,
- emisja gazów z przemysłu, energetyki i transportu.
Żeby z wody można było korzystać trzeba ją wpierw oczyścić, a oczyszczanie ścieków to wielo etapowy proces oddzielania i likwidowania zanieczyszczeń wód. Wody mało zanieczyszczone mogą oczyszczać się samoczynnie. Proces ten nazywamy samooczyszczaniem i zachodzi on przede wszystkim w rzekach. Proces ten nazywamy samooczyszczeniem i zachodzi on przede wszystkim w rzekach. Czynnikiem warunkującym samooczyszczanie jest zawartość tlenu w wodzie, a w konsekwencji bogaty rozwój organizmów. Ścieki miejskie i przemysłowe oczyszczane są w oczyszczalniach ścieków. Rozróżniamy oczyszczalnie: mechaniczne, biologiczne i chemiczne.
Oczyszczanie mechaniczne polega na zastosowaniu zestawu sit i krat w celu usunięcia zanieczyszczeń.
W oczyszczaniu biologicznym wykorzystuje się niektóre grupy bakterii, pierwotniaków i roślin. Ten rodzaj oczyszczania imituje proces samooczyszczania wód, lecz przebiega bardzo intensywnie.
Oczyszczanie chemiczne polega na usuwaniu związków mineralnych. Duża część oczyszczalni łączy różne sposoby oczyszczania ścieków.