Białystok trafił pod obce panowanie w wyniku rozbiorów Polski dokonywanych przez Rosję, Austrię i Prusy. Miasto dostało się pod zabór pruski w 1795 roku, a w 1802 roku zostało kupione przez Prusaków od Potockich, spadkobierców Branickiego. W wyniku traktatu tylżyckiego w 1807 roku utworzono Obwód Białostocki, który wszedł w skład Cesarstwa Rosyjskiego. Obwód był w lepszej sytuacji niż inne ziemie polskie (wchodzące w skład Cesarstwa), ponieważ zapewniono Polakom wpływ na obejmowanie urzędów. Tę namiastkę autonomii miasto utraciło w momencie wcielenia do guberni grodzieńskiej w 1842 roku. Mieszkańcy Białegostoku czynnie włączyli się w kampanię napoleońską 1812 r., zawiązując konfederację pod przewodnictwem miejscowego obywatela Zawadzkiego. Pod wpływem filomatów i filaretów wileńskich powstało "Towarzystwo Braci Zgodnych" utworzone przez uczniów miejscowego gimnazjum. Była to organizacja mająca na celu szerzenie wśród młodzierzy ideałów patriotycznych. Za tę działalność kilku uczniów zostało przez władze carskie ukaranych: zesłano ich na Syberię. Należy tu również odnotować następujący fakt: Rukiewicz, filomata z Białegostoku, opracował plan ukrycia Adama Mickiewicza (wybitnego poety i niezwykłej osobowości epoki Romantyzmu) przed aresztowaniem. W ramach prowadzonej polityki rusyfikacyjnej, Rosjanie zlikwidowali odrębność administracyjną Obwodu, wcielając te tereny do guberni grodzieńskiej. Miasto zaczęło nabierać znaczenia jako ośrodek przemysłu włókienniczego. Impulsem do rozwoju w tym kierunku było stanowienie granicy celnej między Królestwem Polskim a Cesarstwem w 1834 roku (w wyniku represji skierowanej przeciwko Polakom po Powstaniu Listopadowym).
Dążenia niepodległościowe Polaków - wiek XIX
Wiek XIX by dla Polaków bardzo ciężki. Polacy cały czas musieli walczyć o swą niepodległość i suwerenność. Początkowo nadzieje wiązano z cesarzem Napoleonem I Bonaparte, który miał zwyciężyć głównego ciemiężcę Polaków - Rosja...