Kwaśne deszcze i ich wpływ na środowisko

Woda jest jednym z najważniejszych i niezbędnych do życia składników naszego organizmu. Woda na ziemi znajduje się w obiegu zamkniętym. Cywilizacja zakłóca obieg wody zarówno przez ścieki jak i opady atmosferyczne. Symbolem skażenia środowiska w ostatnim czasie są tzw. kwaśne deszcze.

Powstanie kwaśnych deszczy
Kwaśne opady tworzą się przede wszystkim na obszarach, które są narażone na długotrwałą emisję dwutlenku siarki i tlenków azotu. Tlenek siarki (IV) to bezbarwny, trujący gaz, który posiada duszący zapach. Ze względu na duży ciężar właściwy, gaz ten powoli rozprzestrzenia się w atmosferze. Dwutlenek siarki utrzymuje się w powietrzu przez 2 do 4 dni i w tym czasie może się przemieścić na bardzo duże odległości. W powietrzu SO2 utlenia się do SO3, a ten z kolei łatwo reaguje z wodą tworząc kwas siarkowy (VI) jest to jeden ze składników kwaśnych deszczów. W atmosferze znajduje się bardzo wiele związków azotanu. Wiele z nich, głównie tlenki azotu, to naturalne składniki atmosfery, tworzące się w procesie np. wybuchu wulkanów. W niewielkich ilościach nie są substancjami o działaniu toksycznym, jednak ich nadmierne ilości powstające w czasie procesów produkcyjnych oraz w silnikach spalinowych powoduje, że staja się one niebezpiecznymi zanieczyszczeniami dla atmosfery. Szczególnie groźny jest bezbarwny i bezwonny tlenek oraz brunatny o duszącej woni dwutlenek azotu. Mogą one kolejno utleniać do pięciotlenku azotu, który w obecności pary wodnej tworzy kwas azotowy (V) stanowiący jeden ze składników kwaśnych deszczy. Niecałkowite spalanie związków zawierających węgiel prowadzi do powstawania tlenku węgla (II). Tlenek ten powstaje przede wszystkim ze spalin silników samochodowych, w przemyśle metalurgicznym, materiałów budowlanych oraz elektromaszynowych. Wytwarzają go takie elektrownie, elektrociepłownie, paleniska domowe, koksowanie oraz gazowanie. Gaz ten jest bardzo trujący. Łatwo rozprzestrzenia się w atmosferze. Jest on szczególnie niebezpieczny, ponieważ jest to substancja bez smaku, zapachu i barwy.

Skutki kwaśnych deszczy
Kwaśne deszcze powodują uszkodzenie liści oraz igieł drzew znajdujących się na terenach narażonych na długotrwałe występowanie zjawiska. Uszkodzenie liści powoduje nadmierne parowanie wody, a także zakłócenia w przebiegu fotosyntezy, co skutkuje zmniejszenie odporności roślin na panujące warunki klimatyczne. Poza zewnętrznymi skutkami w roślinach tych zostaje również naruszony wewnętrzny system odżywiania i w bilansie wodnym. Ponadto dochodzi także do zakwaszenia gleb, co zmniejsza dostępność substancji odżywczych oraz powoduje zwiększenie zawartości substancji szkodliwych, takich jak glin. Zakwaszona gleba prowadzi do uszkodzenia systemu korzeniowego i zabicie grzybów symbiotycznych. Rośliny, które mają zmniejszoną odporność są bardziej narażone na atak szkodników. Zmniejszona roślinność z kolei powoduje zmiany populacji zwierząt, które zamieszkują dany teren. Kwaśne deszcze mają również niekorzystny wpływ na zbiorniki wodne i znajdujące się w nich organizmy. Mogą one się dostawać do wody na dwa sposoby. Pierwszy z nich to bezpośrednie opady deszczy a drugi to wnikanie szkodliwych substancji pochodzących z zakwaszonych gleb do zbiorników wodnych. Kwaśne deszcze powodują śmierć mikroorganizmów znajdujących się w rzekach i jeziorach. Rozprzestrzenienie się kwaśnych deszczy na duże odległość powoduje duże zagrożenie. Takie zagrożenia dotyczą nawet gór, które ze względu na swoją wysokość powinny być chronione. Kwaśne deszcze mają wpływ nie tylko na roślinność, ale także przyspieszają niszczenie budynków. Poza tym zanieczyszczenia oddziałują szkodliwie na tworzywa sztuczne, witraże, a także metale powodują ich korozję.