Czesław Miłosz
Życie
Urodził się w 1911 roku w Szetejnach, na terenie dzisiejszej Litwy, w rodzinie inteligenckiej. Studiuje w Wilnie, gdzie współtworzy grupę poetycką
Żagary. Edukację kontynuuje w Paryżu, gdzie poznaje Józefa Czapskiego i swego krewniaka Oskara Miłosza – pisarza, poetę i wizjonera. Powraca do Wilna, gdzie debiutuje jako poeta. II wojna światowa zastaje Miłosza w Warszawie, poeta nie bierze jednak udziału w żadnych walkach. W roku 1951 postanawia wyemigrować z Polski, osiada w Paryżu, gdzie współpracuje ze słynną Kulturą Jerzego Giedroycia. Zza granicy rozpoczyna literacką walkę ze stalinizmem, zdobywając tym samym międzynarodowy rozgłos. W roku 1960 opuszcza Europę, przenosi się do Berkeley w Kalifornii i zaczyna pracę jako wykładowca literatur słowiańskich na tamtejszym uniwersytecie. Zyskuje coraz większą sławę jako literat, zwieńczeniem dokonań poetyckich staje się Nagroda Nobla, która zostaje mu przyznana w 1980 roku. Jego kontakty z Polską są ograniczone, dopiero w latach osiemdziesiątych utwory Miłosza zaczynają być oficjalnie wydawane. Poeta stale obecny w naszej
literaturze, zdobywca Nagrody Literackiej NIKE, powrócił do kraju, zamieszkal w Krakowie, zmarł w sierpniu 2004
• Najbardziej znany poeta polski – czy lubimy jego twórczość, czy nie, nie możemy zanegować, że jest on najbardziej na świecie znaną postacią
spośród współczesnych Polaków, choć pisze głównie po polsku. Nagrodę Nobla otrzymał za poezje tworzone wyłącznie po polsku.
• Piewca własnej biografii – w ogromnej mierze pisze o sobie i swoich doświadczeniach, choć może trudno jego twórczość nazwać intymną. Choć wydaje się być przekonany o własnej wielkości, jest autorem i takiego wierszyka:
„O tak, nie cały zginę, zostanie po mnie/ Wzmianka w czternastym tomie encyklopedii/ W pobliżu setki Millerów i Mickey Mouse”.
• Niezwykłe wiersze o starości i zbliżającej się śmierci z tomu To zadziwiają nie tylko odwagą mówienia o temacie, ale i tym, że
stworzył je poeta ponaddziewięćdziesięcioletni!
Twórczość
Pierwszy, przedwojenny okres – katastroficzny: poczucie zbliżającej się zagłady, niepokój, metafory przesytu i nadmiaru. Po wojnie w Polsce wydał Miłosz tylko jeden, ale bardzo znaczący tom Ocalenie, prezentujący utwory napisane w czasie wojny: np. Campo di Fiori – wspomnienie śmierci Giordana Bruna w kontekście tragedii płonącego getta, w którym trwa powstanie. Inne wiersze tego tomu podejmują zagadnienie
tytułowego ocalenia i mówią m.in. o tym, że poezja powinna próbować walczyć o ocalenie podstawowych wartości (prawda, dobro, sprawiedliwość) w sytuacji powojennego rozpadu świata. Po wyjeździe z kraju początkowo Miłosz miał kłopoty z publikowaniem (w PRL jego twórczość była zakazana, zaś na emigracji przyjęto go zrazu niechętnie), jednak z czasem zaczął znów tworzyć i wydawać wiele tomów. Są wśród nich eseje (Zniewolony umysł – obraz spustoszenia dokonanego przez propagandę komunistyczną wśród inteligencji polskiej; Rodzinna Europa ukazująca różnorodność kulturową Europy jako bardzo ważną jej wartość na długo przed „modą” na to zjawisko), artykuły, wypowiedzi na temat literatury (napisana po angielsku Historia literatury polskiej) i ogromnie dużo wierszy, pisanych w przeważającej większości wyłącznie po polsku. Poeta – moralista i erudyta – pisze stosunkowo prostym językiem, można mówić o związkach jego poezji z nurtem klasycyzującym. Podejmuje tematy przeróżne: od ukazywania piękna i prostoty życia (odniesienia do filozofii stoickiej i epikurejskiej, np. w wierszu Dar), poprzez zadumę nad najistotniejszymi wartościami (wiersze: Wiara, Nadzieja, Miłość, O aniołach), aż po zagadnienia polityczne (np. Moja wierna mowo, Który skrzywdziłeś), choć na ogół poświęcone im wiersze mają także wymowę uniwersalną. Mimo wieku (ponad 90) lat, poeta nadal
publikuje wiersze i eseje i zadziwia niezwykłą sprawnością umysłu i pióra.