Początki rozbicia dzielnicowego.

1. konflikt wewnętrzny
a) Po wygnaniu Bolesława Smiałego na tron siada jego młodszy brat Władysław Herman
*władca nieudolny *rzeczywiste rzady sprawował jego palatyn Sieciech - urzedy nadawła ludziom nizszego stanu,bunt moznowładczych*rywalizacja wewn.dynastii-wykorzystał to Sieciech dla własnych celów*bunt,na czele staneli synowie Władysława-Zbigniew i Bolesław Krzywousty-zmuszenie Sieciecha do opuszczenia kraju
b) Podział panstwa,Zbigniew-wielkopolska,Bolesław-Małopolska,Ślask a Ojciec Herman - mazowsze,Wrocław,Sandomierz,Krakow(stolica admin).PO smierci ojca Zbigniew obiął mazowsze a Bolesław pozostałe grody.-podział trwał 10lat do 1107r.
C)wojna braci,*pokonany Zbigniew zmuszony do opuszczenia kraju uzyskał poparcie cesarza Henryka V-wprawa zbrojna na Polske 1109r.*Bolesław Krzywousty -taktyka wojny podjazdowej-gród Głogów.-wycofanie sie niemców,rezygnacja z trybutu
d) koniec wojny.*Powrót Zbigniewa-wasal,rezygn. z pretensji do władzy zwierzchniej
-pozniej uwieziony i oslepiony-smierc*surowa pokuta Bolesława Krzywoustego
e)bunt przeciwko B.Krzywoustego przez palatyna Skarbimira(pozniej ukarany)
2. Chrystianizacja Pomorza*walki z pomorzaniami(ujscie wisły,Notecią,Odry,wsch.landu Meklemburgii-podejmowaniw walk od czasów Mieszka I*bogacto miast pomorskich;duza rola Gdanska,Kołobrzegu,Wołogoszcz,Wolin i Szczecin,handel,korsarstwo,poganie,ciagłe najazdy na kujawyi Wielkopolske.a) chrystianizacja pomorza
-najazdy Bolesława Krzywoustego,wcielenie Pomorza Gdan.do Piastów-1119r
-1121rks.Pom.zach.Warcisław I uznał sie za wasala B.Krzyw.i wprowadził chrzescijanstwo.
-akcje ta zapoczatkował biskup Otton z Bambergu,niszczenie poganskich osrodków kultu,przeprowadził chrzest i wzniusł pierwsze koscioły*biskupstwo na Wolinie-1140r przeniesione pozniej do kamienia Pomorskiego
3. Wprowadzenie zasady senioratu a) status Krzywoustego-zmarł 1138r,przed smiercia opracowano status ktory regulował nastepstwo tronu
b) zasada senioratu-wprowadził ja B.Krzyw.(znana wczesniej na rusi i w czechach)
*zostały ustalone dzielnice dziedziczne,które miały być podst.utrzymania synów władcy i ich nastepców by nie bylo konfliktówc) uprawnienia princepsa-najstarszy z rodu senior lub princeps,sprawował władze zwirzchnia.DO UPRAWNIEN NALEZAŁO wypowiadanie ,prowadzenie wojen,reprezentacja panstwa na zewn.,zwier.traktatów,inwestytura dostojników koscielnych,we władaniu dzielnica senioralna-dziedziczenie przez najstarszego syna
d) podzial polski-Władysław II Wygnaniec-śląsk,ziemie lubuską-Bolesław Kędzierzawy-Mazowsze,kujawy-Mieszko Stary-Wielkopolske-wdowa ks.Salomei oraz Henryk i Kazimierz Sprawiedliwy-ziemie łęczycko-sieradzką
4.Obalenie senioratu-pierwszy senior-Władysław II Wygnaniec-wojna domowa braci młodszych -Władysław II pokonany i wygnany -rządy obiął Bolesław Kędzierzawy a po smierci,Mieszko Stary-niezadowolenie moznowładztwa dzielnicy Krakowskiej-wygnanie Mieszka 1177r.- na tronie Kazimierz Sprawiedliwy-Złamanie zasady senioratu
-dzielnica krak traci charakter pryncypacki a)okres rozbicai dzielnicowego 1138r.
-zanik władzy centralnej-Królestwo Polskie-Kraków stolicą -1181r.ks.szczecinski Bogusław I złozył chołd cesarzowi niem.-zwiazek lenny Pomorza zach. przestał istniec-pozniej pom.gdan.
SPOŁECZEŃSTWO I GOSPODARKA W POLSCE DZIELNICOWEJ
1) wzrost znaczenia Koscioła-wieloletnia praca misyjna-zaakcept.chrzescijanstwa
-rozwinicie sieci parfii, XIIw-1000,1300r-3000
-ozywienie zycia zakonego,przybycie benedyktynów(tyniec,miedzyrzecze,lubin,czerwinsko) i cystersów(brzeznica,jedrzejewo,łękno,Lubiąż)
-bened-spisywanie ks.-wsparc.intelekt.dla biskupow
-zakony zebrzace-dominikanie,franciszkanie,augustianie,karmelici
-pod koniec XIIIw 80 klasztorów-spisywnie dokumentów,szkoły,biblioteki,kultura,uprawa ziemi
-mnisi bli rolnikami,ogrodnikami,rzemieslnikami i medykami
a)przywileje-wybór biskupów przez kapituły katedralne,odrebne sadownictwo,immunitety zwalniały posiadłosci kosc.i swieckie do swiadczen na rzecz ksiecia i jego urzednikow.
b) uzaleznienie koscioła od panstwa
-duzy autorytet koscioła przez społ.poparcie ze strony duchowienstwa decydowało o tym czy ksiaze utrzymał sie na tronie czy przegrał walke z konkurentem.
-duzą role w uwalnianiu koscioła spod władzy swieckiej dokonał XIIw arcybiskup gniezdzienski Henryk Kietlicz-poczatek reformy w duchu gregorianskim,zabronił pozywanie sie przed swieckie drybunały
2)kolonizacja wewn.`a)gestosc zaludnienia-na zach wiecej i szybciej niz na wsh.,5-6 osub na km2b)osadnictwo na prawie niemieckim-miedzy włascicielem ziemi i osadnikiem spisywano umowe.Kmiecie otrzymywali w uzytkowanie łan(miara pow)ziemi.W zamian swiadczyli panu okreslone daniny w naturze.Zobowiazywali sie tez do nieodpłatnego odpracowania kilku dni w roku na polu własciciela,zachow.wolnosc osobista i prawo dziedziczenia gruntuc) rola sołtysa-wisie na prawie niemickiem mialy samorzad składajacy sie z sołtysa i ławy sądowej.Sołtysem zostawał zasadżca(organiz.lokowanej osady)Urzad dziedzicznySołtys otzrymywał kilka łanów ziemi,zbierał czynsz dla pana od wszystkich osadników,a szósta częsc pobierał dla siebie,jako przewodnicz.ławy sąd.pobierał trzecią czesc kar sadowych,miał prawo posiadania jataki(rzezni),byl zobowiazany do konnej słuzby wojs.d)wolonizna-okres zwolnienia osadnikow ze swiadczen na rzecz panae)zmiana dwupolówki na trójpolóke XII XIIIw.f)nasilenie akcji lokacyjnej XIII
-slask,wielkopolska-sroda slaska-prawo średzkie
-pomorze,mazowsze-chełmno-prawo chełminskie
-lokalizacja miast podobna do wsi,zasadzca zawierał w imieniu osadnikow umowe z włascicilem ziemi,pozniej stawał sie dzidzicznym wójtem.Istniała ława sądowa,rada miejska,burmistrz-urzad wojta likwidacja-najwieksze miasto -Wrocław,Krakówg)wpływy osadnikó niemieckich na kulture-kolonmizacja wewn-duzy rozwój gosp.-nie zawsze korzystny dla polski,niemieccy osadnicy asymilowali sie w polskim otoczeniu,germanizacja-slask,pomorze zach.-wpływom kult niem ulegali ksiazeta-roznice skali inwestycji i charakter.działaln.stworzonego osrodka
3) wzrost zagrozenia zewn.-skłucone dzielnice monarchii-1241r.po podboju rusi najazd na polske mongołów-tyranie-na zach.margrabowie brandenburscy poszerzali swoje posiadłosci
-marchia(wojs.okreg.pograniczny) XIIw tereny połab słowianskich-1250rmargrabie-ziemia lubuska-ekspansja na prawym brzegu Odry-walki z ks.wielkopolskimi
a)osiedlenia Krzyzaków-1226 ks.Konrad Mazowiecki osiedlił w zimi chełminskiej na pruskim pograniczu nimiecki zakon rycerski-w ciagu 60lat krzyzacy podbili obszar miedzy dolna Wisłą i dolnym Niemnem,zdobyty obszar podzielony na okregi wojsk-admin.-komtriami-zarzd komturów-1306 siedziba Malborku-twierdza
ODBUDOWA I ZJEDNOCZENIE KRÓLESTWA POLSKIEGO
1)tendencje zjednoczeniowe-rozbicie dzielnicowe hamowało rozwoj gospod. towarowo-pienieznej-słabi ks.nie radzili sobie przed najazdami wrogow zew.i ładu wew.
-szerzenie sie zbojckiego procederu-zmiana swiadomosci spol.-z zach.przybywały nowe poglady(panstwo jest prywatna własnoscia panujacej dynastii ktora moze nim dysponowac swobodnie*panstwo stanowi niepodzielną całosc a władcy musza przestrzegac praw i przywilejow.-przybyaanie osadników z zach.-inne jezyki-kształtowanie w społ.polskim poczucia własnej odrebnosci-świadomosc narodowa
2)kult sw.Stanisława-biskup krakowski,poniusł snierc na rozkaz kr.Bolesława Smiałego
-w XIII idee zjednoczen.w Polsce popierała wiekszosc duchowienstwa
-tradycja głosi ze pocwiartowane ciało biskupa zrosło sie co interpretowano jako zapowiedz przyszłego scalenia księstw piastowskich-duchowienstwo liczne przywileje,uzaleznilo sie od władzy ksiazat-utrudnienie dla biskupow-rozne dzielnice
a)zwolennik zjednoczenia sie monarchii piatsowskiej byl arcybiskup gnieznienski Jakub Świnka,zabiegal o zachow.polskiego charakteru kosciola w podleglych sobie biskupstwach,bylo to wane poniewaz na slasku uzywano niemieckiego
-zjednoczenie popieralo rowniez rycerstwo liczac na to ze krol ograniczy samowole moznowładców-warstwa rycer.uksztalt.sie w okresie rozbicia.W zamian za poparcie rycerstwo zyskiwalo wiele przywilejow(mieli praweo do posiadania ziemi i mogli ja jak chcieli dysponowa c)Rycerstwo mianem szlachty chlopi-prawo uzytkowe-uprwianie zimi i dziedzizenie,nie mogli odsprzedac-moznowładztwo-zwolennicy zjednoczenia
3)próby zjednoczenia kraju XIIIw
-ks.wrocławski Henryk I Brodaty-podporzadkowal sobie Śląsk,ziem,krak,Wielkopolske
-jego syn Henryk II Pobożny podją starania o korone
-smierc ksiecia w bitwie pod Legnicą 1241r.uniemozliwila realizacje planow
-monarchia książąt śląskich uległa rozdrobinieniu dzielnicowemu-w latach 80 XIIIw ks wrocławski Henryk IV Probus(prawy) opanował krakow dzieki poparciu mieszczan.Wstąpł do papieaz o zezw.o koronacje lecz nagle zmarł.
a) ks.Przemysł II zjednoczył pod swoim panowaniem całą Wielkopolske,ziemie kaliską oraz POmorze Gdan.Dzieki pomocy biskupa J.Świnki-koronacja 1295 Gniezno-pozniej smierc
b)Przemysł II nie pozostawil syna wiec o spadek po nim rozgorzały zaciekłe walki
4)panowanie przemyślidów na zimemiach polskich
a)Wacław II na tronie polski-czech XIIIw-tron krakowski 1291r oraz Wielkopolska,poparcie mieszczanstwa-1300rJakub Świnka koronował w gnieznie Wacława II na krola Polski,-rywalizacja o korone Polski ks Władysław łokietek(z kujaw wnuk Konrada Mazowieckiego)został pokonany i musial uchodzic z kraju-na węgry
b)wprowadzenie przez Wacława II urzedu starosty (ze wzgledu na pop[rawe ładu wewn.)ktory byl namiestnikiem krola,podlegaly mu sprawy wojskowe,sadowe,skarbowec)król Polski lennikiem cesarza-niezadowolenie spoleczenstwa-układ z branderburgia wyraził zgode na ustapienie margrabiom Pomorza Gdanskiego w zamian za obietniceprzekazania Czecho Minska
5)działalnosc zjednoczeniowa Władysława Łokietka
-1305 na ziemi sandomierskiej wybuchło powstanie przeciwko Wacławowi II, na czele stanł Łokietek ktory powrocil do kraju z posiłkami wegirskimi
-smierc Wacława II pozniej jego syn Wacław III-dynastia przemyslidów wygasł
a)bunt mieszczan krak.-Władysław Łokietek zajał w 1306r ziemie krak. przy poparciu rycerstwa i moznowładzcych,podpoz. mu sie Pomorze gdan.,Kujawy,ziemia łęczycka i sieradzka-1311 bunt w krakowie kierowany przez wójta Alberta-poparcie innych miast-za tym opowiedział sie biskup krakowski Jan Maskata
- po roku bunt stłumiony
]6)zabor Pomorza Gdanskiego przez Krzyzakow
-pomorze zaatakowane przez Brandenburgie,na podst.umowy zawartej z Wacławem II twierdzili ze pomoze to ich własnosc-broniaca sie załoga Łokietka wezwała na pomoc Krzyzakow-pomogli ale sami tam zostali
-zabor pomorza gdan.1308-1309 krzyzacy-władcy pomorza
7)Koronacja Władysława Łokietka-1320r.Kraków-katedra wawel
-1314 zajał zbrojnie Wielkopolskę
8)konflikt polsko-krzyzacki1327-1332-wojna łokietka z zakonem-nie udane
-bitwa pod Płowicami 1331-sukces Łokietka
POLSAK ZA PANOWANIA KAZIMIERZA WIELKIEGOnastepcą władysława łokietka byl jego syn Kazimierz wielki
-1335-zjazd w Wyszehradzie zjazd monarchów-tam Jan Luksemburski zrzekł sie korony polskiej-1343-zawarty kompromisoway pokoj z Krzyzakami w kaliszu-zwrocili kujawy zostawili opmorze gda.-1364 K.Wielki ufundował akademie Krakowską
-kazimierz wielki byl ostatnim władcca dynastii piastów 1333-1370r
-poczatki monarchy stanowej(władza monarchii stanowej przez przywileje poszczegołnych stanów z ktorych zdaniem panujacy musial sie liczyc)
stan-grupa spoleczna charakt.sie odmiennym prawami i obowiazkami -jednakowa pozycja stanowaPolityka wew.Kazimierza wielkiego,prawo składu-nakaz wyst.tow.,fortyfikacje murowane,obowiazek słuzby wojs.,kodyfikacja prawa(spisanie)pieniezny skarb panstwowy,status wislicki,piotrkowski,wzmocnienie urzedu starosty,ufundowanie akademi,wybicie jednolitej monetypolityka zagraniczna,pokój 1343 z Krzyzakami,porozumienie z królem czech,podboj i przylaczenie rusi halickiej
znaczenie panowania ostatnich piastow:poczatki nowozytnego panstwa,korona królestwa polskiego,wiezi miedzy dzielnicami,rozwuj kultury materialnej,rozwuj budownictwa,ukształtowanie sie społ.stanowego,kodyfikacja prawa,panstwo wielonarodowe