Mikro i makroelementy

Koleność pierwiastków

Cawapń
P fosfor(w postaci fosforanów wapnia)
M magnez
Na sód
K potas
S siarka
N azot

Fe żelazo
Zn cynk
Cu miedź
J jod

rola
makroelementy
Cawapń materiał budulcowy kości i szkliwa; wykorzystywany do przenoszenia impulsów nerwowych; regulacja ukł. krążenia; rytmu serca; wpływa na kontrolę ciśnienia tętniczego; aktywator enzymów; pobudliwość komórek; procesy krzepnięcia krwi; ważna rola w mechanicznym skurczu mięśni; u roślin-prawidłowe wykształcenie organów
Pfosfor(w postaci fosforanów wapnia) występuje w kościach i szkliwie; tkance nerwowej; wchodzi w skład fosfolipidów oraz akumulatora energii ATP i nośników wodoru i elektronów NADP; znajduje się w płynach ustrojowych; występuje w kwasach nukleinowych
Mgmagnez materiał budulcowy kości i zębów; bierze udział w przemianie węglowodanów, białek i tłuszczów; przewodnictwo nerwowe; aktywator kinaz; wzrost lepkości cytoplazmy; aktywator enzymów, zapewnia właściwą strukturę chromosomom, składnik chlorofilu
Na sód reguluje gospodarkę wodną organizmu; przekaźnik w ukł. nerwowym; utrzymuje odpowiednie ciśnienie w naczyniach; wpływa na lepkość cytoplazmy; zwiększa pobudliwość komórek; skł. płynów ustrojowych
Kpotas zapewnia właściwą gospodarkę wodną organizmu zwiększa lepkość cytoplazmy; zmniejsza pobudliwość komórek; wpływa na skurcz mięśni i pobudliwość włókien nerwowych; składnik płynów ustrojowych; zmniejsz przepuszczalność; przewodnictwo
Ssiarka składnik insuliny i witaminy b1(tiaminy) metioniny niezbędnej w budowie aminokwasów; stabilizuje połączenia białkowe, wchodzi w skład tych białek, które budują włosy, paznokcie, skórę; składnik grup rodankowych, nadających ostry i palący smak olejkom gorczycznym niezbędna do budowy dwóch aminokwasów: metioniny i cysteiny, w tworzeniu III rzędowej struktury białek, wchodzi w skład aktywnej części oksydoreduktazy
Nazot wchodzi w skłąd aminokwasów, białek, kwasów nukleinowych, witamin, hormonów wzrostowych roślin, alkaloidów np. morfiny, kofeiny; przenośników energii ATP/ADP ; występuje w fosfolipidach błon kom. i barwników
mikroelementy
Feżelazo składnik ważnych związków organicznych wiążących i transportujących tlen(hemoglobiny, chlorokruoryny, mioglobiny);wchodzi w skłąd enzymów (np. cytochromy) oksydoredukacyjnych katalizujących procesy utleniania i redukcji; witamina C podwyższa jego przyswajalność
Zncynk synteza DNA i RNA , białek, insiliny i nasienia; bierze udział w metabolizmie węglowodanów, białek, tłuszczów i alkoholu; współdziała z witaminą A; wchodzi w skład najmniej 70 enzymów; prawidłowe gojenie ran, wzrostu i rozwoju płodu
Cumiedź składnik hemocyjaniny; bierze udział w tworzeniu czerwonych krwinek, kości i kolagenu, w prawidłowym gojeniu ran, w wchłanianiu i transporcie żelaza, w metabolizmie kwasów tłuszczowych i powstawaniu RNA; odpowiedź immunologiczna
Jjod wchodzi w skład hormonów wydzielanych przez gruczoł tarczowy, które biorą udział w regulowaniu podstawowych funkcji życiowych: kontrolują temperaturę, układ nerwowy, mięśniowy, podział komórek; tempo przemiany materii i energii

niedobór
makroelementy
opóźnienie wzrostu; deformacja; łamliwość i zniekształcenie kości; problemy z uzębieniem; osteoporoza; zaburzenia w krzepnięciu krwi; u roślin-nieprawidłowe wykształcenie organów; rozkład błon plazmatycznych; chloroza, martwica
ogranicza syntezę ATP, co się wiąże z zahamowaniem procesów metabolicznych zwierząt i ludzi; u roślin- żółknięcie brzegów liści, karłowacenie; nekroza
osłabienie siły mięśni, drżenie mięśni, osłabienie kończyn, nudności, wymioty, napadowe bicie serca - rzadko są obserwowane; tężyczka, rzucawka; powstanie białaczki limfatycznej, zawału serca miażdżycy; u roślin chloroza liści, purpurowe smugi nekrotyczne na liściach, zahamowanie fotosyntezy
utrata pobudliwości komórek nerwowych; zanik różnicy potencjałów
pobudzenie, osłabienie, wymioty, mdłości, zaburzenia zachowania, niskie ciśnienie, arytmia serca; u roślin- hamuje wzrost, powoduje wiotczenie łodygi i żółte, brązowe plamy na liściach
u ludzi nie spotyka się chorób związanych z jej niedoborem; zaburzenie równowagi ustrojowej; u roślin hamuje syntezę chlorofilu
obrzęki, utrata wagi, martwica, marskość wątroby; u roślin- zahamowanie wzrostu, ograniczenie kwitnienia, żółknięcie liści, brak zdolności do syntezy chlorofilu
mikroelementy
niedokrwistość czyli anemia, osłabienie, bóle głowy, arytmia serca; u roślin zaburzenia fotosyntezy oddychania, chloroza najmłodszych liści
zahamowanie wzrostu, utrata apetytu, zaburzenia gojenia ran, zmiany w skórze i we włosach; zaburzenia rozwoju i czynności gonad, oczu, skóry, kości; u roślin chloroza, karlenie liści
zaburza gospodarkę żelazem, „biała skóra”, anemia, utrata smaku, mało białych krwinek
powiększenie tarczycy (wole), niedorozwój umysłowy

nadmiar
makroelementy
zahamowanie wchłaniania żelaza i cynku
nie obserwuje się
wymioty, nudności, obniżenie ciśnienie tętniczego, senność, mrowienie kończyn
wzrostu ciśnienia krwi
prowadzący do zaburzeń pracy serca może nawet zagrażać życiu; niedobór magnezu

u roślin nadmierne „bujanie”; plony rosną duże i słabe
mikroelementy
choroby układu krążenia; zwiększona ilość - hemosyderozą; hemochromatozie – niszczenie tkanek, podwyższa ryzyko przewlekłych chorób, m.in. serca i raka okrężnicy
może osłabiać odporność, powodować nudności, bóle głowy, wymioty, odwodnienie, bóle żołądka, złą koordynację mięśni, zmęczenie oraz czasami, uszkodzenie nerek (podanie miedxi)
żółć wraca się do jelita, następnie do wątroby
choroba Basedowa – czyli nadmierne wychudzenie, podwyższenie temperatury, nerwowość i wytrzeszcz oczu
występowanie
makroelementy
nabiał, fasola, groch, warzywa(buraki, kapusta), niektóre ryby
nabiał, fasola, groch, warzywa(buraki, kapusta), niektóre ryby
zielone warzywa, awokado, banan, czekolada, zboża, orzechy, mleko, kakao, ciemne pieczywo
sól kuchenna, sery, ryby, pieczywo
ziemniaki, banany, sok pomarańczowy, nabiał, ryby, mięso, drób
białka pochodzenie mięsnego, jaja, mleko

mikroelementy
wątroba, rośliny strączkowe, szczypiorek, mięso
mięso, wątroba, sery, rośliny strączkowe, kasza gryczana, orzechy
orzechy, wątroba, rośliny strączkowe, kasza gryczana
sól jodowana, jarzyny, ryby

* w załączniku praca w tabelce