Hydrosfera.
Hyrdosfera-woda przenikajac skorupe ziemska i atmosfere
Zasoby wody świata
-wody wszechoceanu-96,5%
-wody słodkie-3,5% w tym lodowce, wody podziemne, wody rzek)
morza- czesci oceanu przylegające do kontynentow całkowicie lub częściowo otoczone ladami
Podział morz
-otwarte-morze polnocne
-przybrzeżne- poludniowo chińskie
-miedzywyspowe- morze jońskie
-środziemne ?miedzy kontynentalne(śródziemne)
-wewnatrz kontynentalne(Bałtyk)
FALOWANIE- ruch cząsteczek wody powstały pod wpływem działania wiatru, zmian ciśnienia atmosferycznego podmorskich osuwisk i wybuchów wulkanów, trzęsień ziemi i in. także wskutek poruszania się różnych obiektów w wodzie, np. statków; wywołuje zniekształcenie powierzchni wody w postaci szeregu wierzchołków i dolin tworzących falę.
Fala- powstaje na powierzchni wody czerpia swoja energie niemal wyłącznie z atmosfery. Nawet najdrobniejszy powiem wiatru powoduje ruch czasteczek wody.
Prądy Morskie- to szerokie strumienie wód przemieszczające się w powierzchniowych warstwach oceanicznych. Na kierunek pradu morskiego ma wpływ sila coriolisa rozmieszczenie ladow oraz ukształtowanie wybrzeża morskiego
Prady cieple-zawsze przemieszczaja się od rownika do biegunow i niosa wode cieplejsza od wody tych obszarow do których wpływają: Zatokowy, Północnoatlantycki, Brazylijski, prądy równikowe
Prady zimne- są chłodniejsze i plyna w strone malych szerokości geograficznych,niosąc zimniejsze wody niż wody obszaru do którego wpływaj: prądy zimne: Labradorski, Kanaryjski, Benguelski, atlantycka część Antarktycznego Prądu Okołobiegunowego; ważniejsze prądy morskie Pacyfiku - ciepłe: Kuro Siwo, Północnopacyficzny, Wschodnioaustralijski, prądy równikowe; zimne: Oja Siwo, Kalifornijski, Peruwiański.
Prady obojętne- niosa wode o temp. rownej lub podobnej do temp. wod do których wpływają.
Plymy morskie- przyplywy i odpływy- to regularnie powtarzające się podnoszenie i opadanie poziomu wody morskiej .wywoluja je sily grawitacyjne księżyca oraz w mniejszym stopniu Słońcu działające na nasza planete.
Polozenie i obszar Bałtyku:
-polkola polnocna
-strefa klimatu umiarkowanego
-obszar z cisniena kattegat 422tys. Km.
Charakterystyka fizyczno- geograficzna Bałtyku
-urozmaicona linia brzegowa-wyspy(Wolin, Zelandia , Gotlandia,)
-srednia głębokość 55m
-poziom wod zalezy od dostawy wod słodkich
-srednia tmp wod powierzchniowych w sierpniu ok16 stopni a w lutym 2,5 w czesci środkowej ,zasolenie 7? na poludniowym zachodzie 10 ? polnocny Bałtyk ok. 1?
-fauna i flora- rośliny(glony ,morszczyn)zwierzęta(foka szara, foka obraczkowana morswin)
ryby(śledź, dorsz, plastuga) bezkręgowce(malze, skorupiaki jamochlony)
wody ladowe
-podziemne- zaskórne(sa na niewielkich głębokościach, zwykle w zagłębieniach terenu,oraz w dolinach rzecznych) gruntowe(zalegaja pod warstwa skal trdunoprzepuszczalnychna GL.ponizej 15m woda ta nadaje się do spożycia)głębinowe)zalegaja poniżej warstw wodonosnych wod gruntowych zalicze się do nich wody termalne, artezyjskie ), wieloletnia zmarzlina
-powierzchniowe-rzeki, jeziora, bagna i mokradla , lodowce i lądolody
-podziemne-wypelniaja-szczeliny pęknięcia w skalach stanowia one ok. 4% objętości zasobow wodnych
Termy-(cieplice)wody źródlane wydostające się na powierzchnie majace temp. wieksza od średniej rocznej temp. powietrza w danej miejscowości.
Źródła których wody maja tmp. Powyżej 100 stopni i sa wyzucane ciśnieniem pary wodnej na powierzchnie ziemi nosza nazwe gejzerow .
Podzial źródeł
-dolinne
-warstwowe
-uskokowe
-szczelinowe
-krasowe
Największe rzeki swiata- Dunaj, anakonda, Wolga, Missisipi, Rio Grande, Kongo, Tygrys
Limnologia- dzial hydrologi dotyczący jezior
Jezioro-woda wypelniajaca obniżenie terenu zatrzymana w swym splywie do morza(niepodlegajaca wymianie z wodami morskimi)
Typy jezior
Polodowcowe
-morenowe- sniadrwy, mamry
-rynnowe- Jeziorak, nidzkie
-wytopiskowe(oczka)-licznie występujące male jeziorka.
-cyrkowe-Czarny staw, Morskie oko
-tektoniczno-lodowcowe- Gorne, Ontario
-tektoniczne- bajkal, balaton
-wulkaniczne- Albano , jeziora w masywie centralnym
-kosmiczne- Crater lake w Ameryce polnocnej
-krasowe- na Polesiu lubelskim
-nadbrzezne- Sarabsko
-starorzecza- jezioro czerniakowskie w Warszawie
-reliktowe- Aralskie
-deltowe- Druzno, Dabie
DORZECZE
obszar, z którego wody spływają do danego systemu rzecznego, tj. rzeki gł. i jej dopływów;
ZLEWISKO
obszar, z którego wody powierzchniowe spływają do jednego akwenu (zlewisko M. Bałtyckiego, zlewisko jez. Bajkał); inaczej - zlewnia (morska lub oceaniczna)
Glacjologia-nauka o lodowcach gorskich i lądolodach
Lodowce zajmuja 11% powierzchni ladu
Lądolody-potezne uwypulke,lodowce poruszające się we wszystkich kierunkach .Wystepuja one na Antarktydzie i Grenlandii. Srednia ich grubość przekracza 2000m najwieksza zas wynosi około 4500m
Cielenie lodowca- czesc lądolodu zanurzona w wodzie tworzy lodowce szelfowe które obłamując się daja początek gora lodowym.
Lodowce gorskie- powstaj poniżej granicy wieloletniego snigu gdzie roczny opad śniegu jest wyższy niż może się stopic w ciagu roku. Wysokosc granicy wiecznego śniegu zalezy od szerokości geograficznej i wpływu warunkow lokalnych np. wilogotnosc powietrza.Wysokosc granicy wiecznego śniegu na ziemi wzrasta w kierunku rownika.
Wieloletnia zmarzlina-stale zamarznięta warstwa gruntu różnej miąższości, o pochodzeniu prawdopodobnie z czasów zlodowacenia czwartorzędowego; istnieje w warunkach niskich temperatur powietrza (średnia temp. w roku poniżej -2C) i małej ilości opadów śniegu