Państwo, podział państw

Państwo, organizacja polityczna, wyposażona w suwerenną władzę, zajmująca określone terytorium. Przynależność do państwa ma charakter sformalizowany (obywatelstwo). W obrębie państwa występuje stosunek: władza - podporządkowane jej osoby i grupy. Atrybutem państwa jest suwerenność rozumiana jako całkowita niezależność od jakiejkolwiek siły zewnętrznej i wewnętrznej.
Funkcja wewnętrzna państwa polega na podejmowaniu działań, z których wynika, że władza państwowa jest najwyższa na danym obszarze i decyduje sama o zakresie swoich kompetencji, a wszystkie inne instytucje i organy funkcjonują za jej zgodą i na warunkach przez nią określonych.
Funkcja zewnętrzna to realizacja celów niezależnych od innych państw i ochrona interesów danego państwa. Ograniczenie suwerenności może nastąpić w wyniku przyjętych przez państwo zobowiązań (np. w następstwie przegranej wojny). Wszystkie funkcje realizowane są przez organa państwa, które dzielą się na: przedstawicielskie, przymusu, administracji gospodarczej, administracji kulturalnej, kontrolne.
Państwo jest organizacją terytorialną, co oznacza, że obejmuje ludzi związanych z określonym terytorium. Powstanie państwa wiązało się z przejściem ludzi do osiadłego trybu życia, ale może ono powstać także w wyniku: wyzwolenia się określonej grupy ludzi spod panowania innego państwa i oderwania od niego części terytorium, rozpadu państwa na kilka nowych, połączenia się kilku istniejących w jedno, na podstawie aktu prawa międzynarodowego, w wyniku podboju itp.
Na obszarze państwa jego władze sprawują zwierzchność nad wszystkimi przebywającymi tam osobami, z wyjątkiem osób posiadających immunitet dyplomatyczny. Terytorium jest zawsze ściśle ograniczone i w jego skład wchodzi obszar lądowy, wody przybrzeżne, strefa powietrzna nad obszarem lądowym, a także statki wodne i powietrzne. Osoby fizyczne wiąże z państwem instytucja obywatelstwa, którego nabycie może nastąpić poprzez fakt urodzenia się z rodziców będących obywatelami danego państwa (np. w Polsce) lub urodzenia się na obszarze danego państwa (np. w Australii).
Przynależność do państwa ma charakter przymusowy. Każdy obywatel ma określone obowiązki i prawa zwane obywatelskimi. Elementem składowym państwa jest także władza najwyższa, sprawująca pełnię władzy na jego terytorium i nad ludnością. Władza najwyższa jest kompetentna do nawiązywania i prowadzenia stosunków z innymi państwami. Zakres kompetencji naczelnych organów władzy i administracji określa konstytucja.
Podział państw
Ze względu na strukturę państwa dzielą się na jednolite (unitarne) i złożone (federacje, państwa federacyjne). Państwa unitarne to takie, w którym władza suwerenna dotyczy całego obszaru w jednakowym zakresie. Federacja to państwo składające się z wielu państw, które na mocy porozumienia ograniczyły wykonanie swej suwerenności na rzecz powołanego przez siebie rządu federalnego (państwa federalnego, zwanego także związkowym). Niekiedy następował proces odwrotny, tzn. dochodziło do przekształcenia państwa unitarnego w złożone.
W strukturze państwa federalnego istnieją, oprócz władzy federalnej, władze poszczególnych państw składowych (np. stanów w USA). W takim systemie zakres władzy centralnej jest ściśle ograniczony i dotyczy zwykle polityki zagranicznej, obronności i finansów. Odmienna w swej strukturze jest konfederacja państw, czyli związek kilku państw, które ograniczyły część swej suwerenności na rzecz wspólnej polityki. Nie powołuje się wtedy zwykle wspólnego organu, co powoduje, że takie struktury nie są trwałe (czasem dochodzi do powstania federacji).
W historii znane są inne formy związku państwowego, np. unie personalne (państwa złączone osobą władcy) lub unie realne (ze wspólnymi instytucjami, np. parlamentem czy wojskiem).