Komunikacja w działaniach resocjalizacyjnych

KOMUNIKACJA W DZIAŁANIACH RESOCJALIZACYJNYCH

Wszystkie procesy przebiegające z udziałem ludzi mają charakter społeczny, zatem i komunikowanie społeczne, gdyż jego uczestnikami są zawsze członkowie społeczeństwa, stąd mówimy o komunikowaniu społecznym jako o najszerszym zbiorze procesów porozumiewania się jednostek i grup. Procesy te przebiegają na kilku poziomach uzależnionych od społecznego kontekstu. Najniższy poziom tworzy interpersonalne komunikowanie dwóch jednostek, następnie komunikowanie grupowe, wyżej komunikowanie instytucjonalne, a jeszcze wyżej komunikowanie publiczne, w tym także polityczne i ulokowane najwyżej komunikowanie masowe.
KAMIENIE MILOWE
hieroglify
wynalezienie alfabetu fonetycznego
prasa drukarska (Gutenberg)
rozwój języków narodowych (koniec XV w.)
media

KOMUNIKACJA SPOŁECZNA - to przekaz informacji pomiędzy jednostkami lub grupami zajmującymi w danej hierarchii społecznej czy strukturze organizacyjnej takie same albo podobne pozycje (KOMUNIKACJA HORYZONTALNA), lub pomiędzy jednostkami lub grupami zajmującymi różne pozycje (KOMUNIKACJA WERTYKALNA), dokonującymi się za pośrednictwem języka (K. WERBALNA), symboli (K. SYMBOLICZNA), gestów i innych form ekspresji (K. NIEWERBALNA), przez oficjalne kanały komunikacyjne (K. NIEFORMALNA), zamierzony (K. INTENCJONALNA), lub niezamierzony (K. NIEINTENCJONALNA), za pośrednictwem koordynatora- jednostki zajmującej centralną pozycję w grupie (K. ZCENTRALIZOWANA), lub bezpośredni, gdy wszyscy członkowie grupy mają możliwość swobodnego komunikowania się między sobą (K. ZDECENTRALIZOWANA), charakteryzujący się tym, że zarówno nadawca przekazu informacyjnego jak i jego odbiorca pozostaje w bezpośrednio fizycznej bliskości (K. OSOBOWA) lub zachodzących w innych okolicznościach np. porozumiewających się przez sieć komputerową (K. NIEOSOBOWA).



AKSJOMATY:

Każde zachowanie człowieka zarówno werbalne jak i nie werbalne jest istotne dla procesu komunikowania się.
Człowiek porozumiewa się zawsze. Każde jego zachowanie jest komunikatem. Do komunikatów zaliczamy nie tylko wypowiadane przez niego słowa, ale także myśli wypowiadane przez partnera w procesie komunikacji, np. na podstawie jego spojrzenia, głosu, postawy ciała, gestykulacji, wyrazu twarzy, także bezczynność czy milczenie mogą dostarczyć odbiorcy określonej informacji, pod warunkiem, że potrafi ją w odpowiedni sposób zinterpretować.

W każdym komunikacie można wyodrębnić poziom treściowy (dotyczy on treści zawartych w wiadomościach) jak i relacyjny ( określa on charakter między uczestnikami procesu komunikacyjnego).
W każdym komunikacie możemy wyodrębnić następujące poziomy:
- rzeczowy (informuje o treściach zawartych w wiadomościach);
- ekspresji „ja” (wyrażają swoje uczucia);
- apelu (odwołanie się do działań partnera aktu komunikacyjnego);
- relacji między rozmówcami (określa wzajemne relacje między rozmówcami).

Istotą relacji między dwiema komunikującymi się osobami jest nieustanna wymiana ról między nadawcą a odbiorcą. Wymieniają oni miedzy sobą w sposób ciągły sekwencje skierowanych do siebie komunikatów.
Każdy z komunikatów pojedynczej osoby można traktować jako reakcję na poprzedni komunikat partnera, wzmocnienie uprzedniego zachowania partnera a także jako bodziec do kolejnego zachowania partnera.

Komunikowanie się ludzi może odbywać się zarówno werbalnie jak i niewerbalnie.
Każdy ze wskazanych sposobów spełnia określoną funkcję w procesie komunikacyjnym
- komunikaty werbalne udzielają informacji przede wszystkim pamięciowej;
- komunikaty niewerbalne jako środki porozumiewania się bez wypowiadania słów wywierały także określony wpływ na ich odbiorców.

Wszelkie interakcje międzyludzkie mają charakter wzajemnie się uzupełniających (komplementarnych) albo symetryczny.

Interakcje komplementarne to takie, w których zachowania jednego z uczestników aktu komunikacyjnego wyzwalają odmienne zachowania partnera interakcji. Jeden z jej uczestników przyjmuje zawsze pozycję dominującą, podczas gdy drugi uczestnik pozycję podporządkowania się.

Interakcje symetryczne to takie, w których zachowanie jednego z uczestników aktu komunikacyjnego stanowią odzwierciedlenie zachowań partnera interakcji.

STADIA (ETAPY) KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ

KOMUNIKOWANIE INTERPERSONALNE - jego istotą jest bezpośredni kontakt odbiorcy z nadawcą.
KOMUNIKACJA MASOWA - jego istotą są środki masowego przekazu - ten rodzaj komunikacji ma charakter pośredni (impersonalny), nie muszą znajdować się w tym samym czasie i przestrzeni
KOMUNIKOWANIE SPECYFICZNE- SPOŁECZNE - będące wynikiem procesu komunikowania się na poziomie interpersonalnym i moralnym. Występuje tam gzie mamy do czynienia z organizacjami zamkniętymi.
KOMUNIKACJA INTRAPSYCHICZNA (DIALOG WEWNĘTRZNY) - stanowi podstawę



3 POZIOMY KOMYNIKACJI INTERPERSONALNEJ:

FATYCZNY - poziom występuje wówczas, kiedy zależy nam na podtrzymaniu kontaktu. (Gdy pierwszy raz widzimy, a także znane osoby)
INSTRUMENTALNY - rozmówcy zainteresowani są porozumieniem się w jednej konkretnej sprawie, celem jest wywołania określonego zachowania u drugiej osoby.

FORMY KOMUNIKOWANIA:

· WERBALNE - najczęściej język - jest używany, aby określać· , etykietować· ,, wyznaczać· i definiować· myśli, uczucia, przedmioty, doświadczenia w celu wymiany ich z innymi ludźmi. Prezentować· i dyskutować· wyniki własnych życiowych doświadczeń, mówić· o przeszłych wydarzeniach, o teraźniejszości i ewentualnych, hipotetycznych sytuacjach, które zaistnieją w przyszłości.
Wyróżniamy 2 formy:
- ustna - rozwój mowy (liczy ok. 36 tyś. lat)
- pisemna - wynalezienie długopisu (liczy 5 tyś. lat)

· NIEWERBALNE - kontakty międzyludzkie ocieplają, uwarunkowane są względami kulturowymi.
Tworzy kilka grup sygnałów, do których zalicza się:
kinezjetyka - mowa ciała, mimika, gestykulacja wzrok, itp.
parajęzyk
a) cechy wokalne głosu (ton, barwa, głośnośćb) , modulacja, itp.)
c) interferencje wokalne, wzajemne oddziaływanie na siebie dwóch lub więcej cech głosu oraz wszelkie dźwięki pozajęzykowe.
samo prezentacja człowieka - wygląd, budowa ciała, ubiór, fryzura, itp.
dotyk - stosunek emocjonalny, uprzejmość, kultura, wychowanie, kontekst kulturowy.
prosemika - zastosowanie w porozumiewaniu się dystansu interpersonalnego i relacji przestrzennych między komunikującymi się, tzw. SFERA DYSTANSU:
d) intymna - najważniejsza, uważana za własnośće) , strzeżona przez każdego człowieka (przeciętnie 0,5 metra)
osobista - odległość dzieląca rozmówców podczas spotkań towarzyskich oraz spotkań zawodowych, pod warunkiem, że kontaktujące się osoby się znają i darzą sympatią.
społeczna - odległość zachowana w stosunku do nieznajomych lub osób, z którymi kontaktujemy się stosunkowo rzadko i najczęściej z konieczności.
publiczna - odległość człowieka od grupy ludzi lub dwie grupy społeczne o sprzecznych interesach.
chronemika - wykorzystuje czas jako sygnał komunikacyjny, np...

Komunikowanie niewerbalne pełni kilka funkcji, które wynikają ze specyficznych relacji, jakie zachodzą między ludźmi:

FUNKCJA ZASTĘPOWANIA - Sygnały niewerbalne określane jako „emblematy”(ruch ręką, głową, gest) mogą być stosowane w miejsce słów i zastępując je.
FUNKCJA UZUPEŁNIENIA - sygnały niewerbalne nazywane „lustratorami” uzupełniają komunikat werbalny, precyzują go, są komplementarne w stosunku do niego.
FUNKCJA EKSPOZYCJI - sygnały „pozami” pozwalają na poznawanie uczuć i emocji w znacznie większej skali niż jest ich rzeczywisty stan, akcentuję je i eksponują.
FUNKCJA REGULACYJNA - „regulatorami” mogą być użyte do kontroli i regulacji płynności konwersacji lub transakcyjnego komunikowania się, tę rolę może odgrywać nawiązanie kontaktu wzrokowego.
sygnały „adaptery” służą do łagodzenia napięć, jakie jednostka przeżywa (np. drapanie, obgryzanie paznokci, ściskanie dłoni)


FUNKCJE KOMUNIKACJI INTERPERSONALNEJ:

Komunikowanie się jest optymalnym sposobem przekazywania informacji, dzięki niemu możemy uzewnętrznić swoje myśli, emocje i wiedzę.
Komunikacja w dużym stopniu ułatwia nam również nawiązywanie kontaktów z inną osobą lub grupą osób.
Dzięki niej prostsze wydaje się być utrzymanie kontaktu.
Nie pozostaje także bez wpływu na zbieranie informacji o osobach, zjawiskach, faktach lub zdarzeniach.
Komunikacja ułatwia kierowanie działaniami pojedynczych osób lub całych grup.
Dzięki niej można weryfikować dotychczasową wiedzę o otaczającej nas rzeczywistości. Można też tę wiedzę optymalnie maksymalizować.
Ułatwia także konstruktywne odnalezienie się w różnych sytuacjach życiowych.
Poprawnie przeprowadzona daje nadzieje na skuteczniejsze wyniki negocjacji.

BARIERY KOMUNIKOWANIA SIĘ:

1. Problemy wynikające z relacji między ludźmi:
- błędne spostrzeganie otoczenia
- zła komunikacja, silne emocje, stereotypy
- negatywne odwetowe zachowania
2. Problemu związane z dostępem do informacji (tzw. konflikt danych)
- brak informacji
- błędne zrozumienie danych
- różne sposoby interpretacji danych
- różne procedury zbierania danych
Problemy związane ze strukturą sytuacji:
- różnice: tradycji, religii, ideologii
- wartości związane z własnym „ja” (tożsamością osobistą)
- wartości dnia codziennego (zwyczaje, konwenanse)
Różnorodne interesy i potrzeby stron:
- rzeczowe
- proceduralne
- psychologiczne