„Owidiusz Metamorfozy (fragm. Baśń o Narcyzie), Maria Pawlikowska – Jasnorzewska Narcyz – analiza i interpretacja porównawcza

Owidiusz - Publius Ovidius Naso był starożytnym poetą rzymskim. Urodził się w Sulmo 43 p.n.e.. Maria Pawlikowska-Jasnorzewska urodziła się w 1891 r. zmarła natomiast w roku 1945. Jako poetka miłości przedstawiała ją w nowy, naturalny i bezpośredni sposób.
Bohaterem w fragmencie „Baśni o Narcyzie” Owidiusza Metamorfozy jest tytułowy Narcyz - starożytny myśliwiec zakochany we własnym odbiciu. Pewnego dnia młodzieniec przyszedłszy nad źródło dostrzegł w jego tafli swe piękne odbicie. W opisie wyglądu chłopca mamy do czynienia z idealizacją postaci : „ Leżąc na ziemi, dostrzega oczy swe, gwiazda dwoistą,/ i włosy godne Bachusa, godne i Apollona,”. Narcyz rozkochany w sobie dostrzega swą fizyczną piękność, od której nie może oderwać wzroku. Pragnąc jej bliskości pozostaje nad źródłem i wpatrując się w tafle wody…: „ …wyciąga ręce – i woła: / O lasy, czy ktoś kiedykolwiek kochał okrutniej ode mnie? „. W powyższym fragmencie mamy do czynienia z tragizmem bohatera, który nie może odnaleźć ukochanej postaci. Oderwany od rzeczywistości „ O, nie! Ani troska o pokarm, ani snu miękkiego pragnienie” nie jest świadom, iż owe odbicie jest złudne. Wyidealizowana miłość tak naprawdę nie istnieje, jest tylko wymysłem wyobraźni młodzieńca. Narcyz woli cierpieć wpatrując się w wyimaginowany obraz swej miłości „Jeżeli dotknąć ciebie nie mogę, / niechże mi będzie wolno przynajmniej patrzeć i cierpieć!”. W fragmencie baśni jako utworze epickim występuje wszechwiedzący narrator, opisujący obserwowane wydarzenie. Występujące tu wypowiedzi bohatera wskazują, iż nie mamy do czynienia tylko z jednym typem narracji. Dzięki wielu epitetom „ lica młodzieńcze”, „ morze ogromne”, „ wodzie srebrzystej” czytelnik może wyobrazić sobie piękny baśniowy świat przedstawiony w utworze. Autor zestawia wygląd młodzieńca ze starożytnymi bogami, co wspomaga zobrazowanie jego postaci.
Wiersz Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej „Narcyz” to odniesienie do mitycznej historii zakochanego we własnym odbiciu nieszczęśnika. Podmiot liryczny kontrastuje baśniowe źródło z „sadzawką oprawną w modre rozmaryny”, nad którą klęczał chłopiec wpatrując się w swą twarz. Młodzieniec zadaje sobie pytanie „czemu mnie nie kochają i za co mnie męczą?” co wskazuje na jego samotność i odrzucenie przez otoczenie. „Narcyz” to jedno osobowy, cztero-wersowy utwór liryczny pozbawiony zbędnych opisów. Krótki i treściwy szybko prowadzi do pointy. Zawarte w ostatnim wersie pytanie retoryczne zadane przez bohatera lirycznego jest skierowane właśnie do niego, co wskazuje iż staje się on adresatem.
Porównując dwa utwory można stwierdzić, iż wiersz „Narcyz” jest ironiczną wypowiedzią o Narcyzie, który zakochany sam w sobie ma pretensje do świata ( a nie do siebie ) za swą samotność. Natomiast „Baśń o Narcyzie” jest metaforycznym przedstawieniem człowieka zadufanego w sobie, tęskniącego do osiągnięcia indywidualnej doskonałości. Dzieło Owidiusza obecnie funkcjonuje w kulturze jako topos – określa ludzką cechę zwana narcyzmem. Podstawowa różnica między obydwoma utworami występuje w treści: baśń jest przede wszystkim opisem przyrody i Narcyza, wiersz zaś nastawiony jest na zmuszenie czytelnika do szybkiej refleksji, pozbawiony został zbędnych zobrazowań przyrody. Podsumowując można stwierdzić, iż „Baśń o Narcyzie” oraz „Narcyz” poza tytułami i podobnymi głównymi bohaterami nie mają z sobą wiele wspólnego. Może to wynikać przede wszystkim z przestrzeni czasowej dzielącej autorów i co za tym idzie różnego stylu literackiego.