Przyczyny, przebieg, skutki Wojny domowej w Hiszpanii 1936-39

W drugiej połowie lat trzydziestych, w latach 1936-39 na terenie Hiszpanii miała miejsce wojna domowa pomiędzy zwolennikami republiki, a wywrotowcami dowodzonymi przez gen. Francisco Franco. Omówienie przyczyn, przebiegu i skutków tego konfliktu, a także wpływu jaki wywarł on na Europę pozwoli lepiej zrozumieć późniejsze wydarzenia zachodzące w Europie. Pod koniec lat dwudziestych w Hiszpanii panował ustrój autorytarny, a dopiero w 1931 roku stała się ona republiką. Jak w większości państw europejskich, także w Hiszpanii system parlamentarny nie funkcjonował zbyt sprawnie, szczególnie w latach po Wielkim Kryzysie, gdyż nastąpiła radykalizacja nastrojów. W latach 1934-36 rządy sprawowali przedstawiciele prawicy, jednak w wyborach z 1936 roku wybrany został rząd składający się z komunistów, socjalistów, demokratów i republikanów, popierany przez anarchistów, na czele którego stanął F. L. Caballero. Z represjami rządu wobec Kościoła, właścicieli fabryk i posiadaczy ziemskich nie mogła pogodzić się grupa generałów stacjonująca w Maroku, na czele której stanął gen. F. Franco. W VII 1936 frankiści podjęli próbę puczu, która jednak nie powiodła się wobec obrony dużych miast przez dobrze zorganizowane formacje milicji robotniczej. Próba przejęcia władzy przerodziła się w wojnę domową, a kraj podzielił się na dwa stronnictwa: rządowe - republikanów - „front ludowy” i frankistów - „front narodowy”, który poparli konserwatyści, monarchiści, Kościół i Falanga – hiszpańska partia faszystów. Już w roku wybuchu wojny w konflikt wmieszały się inne państwa. Poparcia frankistom udzieliły Niemcy, które wysłały do Hiszpanii legion Condor, w skład którego wchodziły samoloty, czołgi i artyleria oraz Włosi którzy wysłali do Hiszpanii ponad 140 tys. wojska. Republikanów choć nieoficjalnie poparł ZSRR, który wysyłał do Hiszpanii swoich dowódców, sprzedawał broń oraz za pomocą Kominternu zorganizował Brygady Międzynarodowe (35 tys.). Pozostałe państwa ogłosiły w II 1937 politykę nieingerencji. Walki w Hiszpanii były niezwykle krwawe i okrutne, palono kościoły, mordowano jeńców i przeciwników politycznych, a często ginęli także cywile, czego przykładem może być zbombardowanie baskijskiego miasteczka Guernica przez legion Condor w IV 1937, kiedy zginęło ponad 1000 cywili. Udział ZSRR obejmował także przekazywanie i powielanie przez republikanów wzorców m.in. partyjnych i policji politycznej. Wprowadzenie terroru w szeregach frontu ludowego miało taki skutek, że społeczeństwa zachodu utraciły zaufanie od komunizmu, pisał o tym G. Orwell który brał udział w walkach po stronie komunistów. W wyniku działalności Jose Diaza stojącego na czele hiszpańskich komunistów, za którym stało GPU ze stanowiska premiera usunięty został F. Caballero. Wydarzeniem które zaważyło na losach wojny domowej, był wybuch wojny japońsko-chińskiej w 1937, co spowodowało odwrócenie uwagi ZSRR od Hiszpanii. W wyniku osłabienia pomocy ZSRR i faktu, że pomoc państw faszystowskich była silniejsza, stronnictwo frankistów zaczęło uzyskiwać coraz większą przewagę, walki trwały jednak nadal. W III 1938 doszło do bitwy koło przylądka Palos, która była największą bitwą morską tej wojny i przyniosła zwycięstwo republikanom, nie wywarła jednak większego wpływu na dalsze losy wojny. Bitwą przełomową dla losów wojny była bitwa o rzekę Ebro, trwająca od VII do XI 1938 w której porażkę ponieśli republikanie i po której następowały kolejne zwycięstwa frankistów, po tej bitwie wycofano z walk Brygady Międzynarodowe. W III 1939 zwolennicy frontu narodowego zdobyli Madryt, a w IV 1939 rząd republikański emigrował i rozpoczął się 39-letni okres dyktatury F. Franco tytułowanego caudillo.

Historia powszechna dwudziestolecia międzywojennego.

I. Przyczyny wybuchu I wojny światowej.

1. Konflikty pomiędzy mocarstwami przed I wojną światową:
a) francusko-niemiecki – o Alzację i Lotaryngię oraz kolonie (Maroko) – od 1871 r. ;
b) niemiecko-rosyjski – o wpływy w ...