Bilans

BILANS


Określenie „bilanx" wywodzi się od łacińskiego słowa bilans, które oznacza wagę o dwóch szalach. W istocie rzeczy bilans księgowy jest wagą pozostającą zawsze w stanie równowagi: z jednej strony bowiem przedstawia środki gospodarcze (aktywa), których łączna wartość odpowiada dokładnie wartości źródeł ich pochodzenia (pasywów) prezentowanych z drugiej strony. Bilans jest jednym z wielu przejawów stosowania poznawczej metody bilansowej, którą uznaje się za podstawę innych metodycznych rozwiązań w rachunkowości. Istotę tej metody można określić następująco: przedmiot obserwacji (zjawisko, zdarzenie, kategoria, rzecz itp) zawsze powinien być badany jednocześnie z dwóch różnych punktów widzenia, wyniki badania natomiast - pomimo odmienności - powinny być wyrażone w jednakowych jednostkach miary, co umożliwi dokonywanie ich porównań.
Bilans jest materialnym wyrazem przedmiotowego i podmiotowego określania i wyceniania majątku pojedynczej jednostki gospodarczej lub majątku grupy kapitałowej .
Przedstawione w bilansie aktywa obejmują kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych .
Z kolei pasywa obejmują kapitał własny, zobowiązania, przez które należy rozumieć wynikający z przeszłych zdarzeń obowiązek wykonania świadczeń o wiarygodnie określonej wartości, które spowodują wykorzystanie już posiadanych lub przyszłych aktywów jednostki. W pasywach znajdują się także rezerwy, oznaczające w gruncie rzeczy zobowiązania, których termin wymagalności lub kwota nie są pewne. Znajdują się tu również bierne rozliczenia międzyokresowe, czyli prawdopodobne zobowiązania przypadające na bieżący okres sprawozdawczy, na przykład z tytułu udzielonej gwarancji, oraz rozliczenia międzyokresowe przychodów stanowiące zobowiązanie do wykonania określonych świadczeń wobec faktu otrzymania za nie zapłaty z góry .
Nieodłączną cechą bilansu jest moment jego sporządzenia oraz tak zwany inwentarz. Ściśle zidentyfikowany w czasie moment bilansowania majątku jest często powodem określania bilansu mianem „zdjęcia migawkowego”, utrwalającego okerślony w danym momencie stan aktywów i pasywów podmiotu gospodarczego. Inwentarz z kolei jest związany z koniecznością udokumentowania tego stanu, potwierdzenia jego wiarygodności. Inwentarz tworzony jest w drodze spisów inwentaryzacyjnych (z natury) poszczególnych grup bilansowych. Jego rolę może również spełnić zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej oraz zestawienie sald kont ksiąg pomocniczych sporządzane na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych. Ranga inwentaryzacji, jako ciągłego procesu urzeczywistniania ewidencji księgowej i w efekcie sprawozdań finansowych sprawia, że tryb jej przeprowadzenia regulowany jest ramowo jako prawo bilansowe, a szczegółowo – przez wewnętrznie przygotowane w podmiotach gospodarczych instrukcje inwentaryzacyjne .
Bilans w praktyce pełni zasadniczo funkcje informacyjne. W systemie rachunkowości jest jednak w pewnym sensie wyrażającym zamknięciem jednego okresu działalności gospodarczej i zainicjowaniem kolejnego. Tworzenie bilansów ”w normalnym trybie „ jest zazwyczaj przejawem kontynuowania działalności i wyrazem tak zwanej ciągłości bilansowej. Bilans jest więc krótkim przystankiem na (teoretycznie nieokreślonej w czasie) długiej drodze działalności, po której toczy się fortuna danego podmiotu gos. Bilans próbny (zestawienie obrotów i sald na koniec roku obrotowego) i ostatecznie właściwy bilans majątkowy pozwalają „zaczynać od początku” zarówno działalność gos. Jak i ewidencje księgową.
W praktyce sprawozdawczej bilans może przybrać formę dwustronną lub jednostronną, w ogóle nie przypominającą wagi. W formie dwustronnej środki gospodarcze prezentowane są według przyjętego standardu sprawozdawczego oddzielnie od źródeł ich pochodzenia. W wersji jednostronnej są one przedstawione „na przemian ze źródłami ich pochodzenia”. Każda z tych form ma odmienne układy informacji.

DWUSTRONNA FORMA BILANSU:
Aktywa Pasywa Aktywa Pasywa
Aktywa trwałe Kapitał własny Aktywa obrotowe Zobowiązania i rezerwy
Aktywa obrotowe Zobowiązania i rezerwy Aktywa trwałe Kapitał własny

Ta metoda przyjęła się do pewnego stopnia w Wielkiej Brytanii, Holandii, Danii choć i tam dominuje układ dwustronny.
Międzynarodowe Standardy Rachunkowości nie proponują konkretnej formy bilansu, a jedynie MSR nr 1 określa pewne minimum wykazywanych informacji, różniących się między sobą charakterem i funkcją na tyle , że wskazana jest ich odrębna prezentacja. Poszczególne pozycje mogą być prezentowane w różnej kolejności i przy zastosowaniu różnych nazw. Jednocześnie z MSR nr 1 wynika sugestia, że w oparciu o rodzaj prowadzonej działalności każda jednostka powinna ustalić, czy w bilansie zastosować podział aktywów i pasywów na krótkoterminowe i długoterminowe, czy też nie. Jeżeli jednostka nie dokona takiego podziału, aktywa i zobowiązania należy uporządkować według ogólnego kryterium płynności. Podział w bilansie na aktywa i zobowiązania długo – i krótko – terminowe jest bardzo istotny dla poznania tych aktywów netto które są w ciągłym obrocie jako kapitał obrotowy i tych, których jednostka używa długookresowo. Pozwala to również określić aktywa, których realizacji można oczekiwać w trakcie roku obrotowego oraz wyodrębnić zobowiązania w tym okresie wymagalne. Ponadto niezależnie od przyjętej metody prezentacji w odniesieniu do wszystkich pozycji aktywów i zobowiązań, na które składają się zarówno kwoty, których realizacji lub uregulowania oczekuje się przed upływem dwunastu miesięcy, jednostka powinna podać kwotę, której realizacji lub uregulowania oczekuje się po upływie dwunastu miesięcy. Szczególności w odniesieniu do niepieniężnych aktywów i zobowiązań, takich jak zapasy i rezerwy, jest to ważne bez względu czy aktywa i pasywa są dzielone na krótko- i długo terminowe, czy nie .
Aktywa ułożone są w bilansie wg płynności czyli wg łatwości ich zbycia od najtrudniej zbywalnych do najłatwiej zbywalnych.
Pasywa ułożone są wg wymagalności
W skład aktywów trwałych wchodzą składniki majątkowe:
Prawne, rzeczowe, finansowe, inne, których okres utrzymywania w podmiocie przekracza jeden rok od daty sporządzenia bilansu licząc. W tej grupie są: wartości niematerialne i prawne, rzeczowe aktywa trwałe, należności długoterminowe, inwestycje długoterminowe obejmujące rzeczowe i finansowe lokaty oraz rozliczenia międzyokresowe o charakterze długoterminowym.
Aktywa obrotowe
Aktywa obrotowe to druga potężna grupa bilansowa. Aktywa te zwane są inaczej bieżącymi lub płynnymi, ponieważ obejmują zasoby zużywane albo też utrzymywane w podmiocie gospodarczym w krótkim okresie czasu. Okres ten wyznacza cykl operacyjny przedsiębiorstwa, co oznacza, że w odniesieniu do niektórych elementów majątku obrotowego może być nawet dłuższy niż rok. Wartość aktywów obrotowych i ich struktura są przebogatym źródłem informacji o sposobie i jakości zarządzania przedsiębiorstwem, pozwala bowiem oceniać adekwatność jego składników do charakteru prowadzonej działalności. Umożliwia wnioskowanie co do zdolności płatniczej i wreszcie wspomaga predykcję korzyści ekonomicznych
Zgodnie z polskim prawem bilansowym pod pojęciem aktywów obrotowych rozumie się tę część aktywów jednostki, które w przypadku:
a) aktywów rzeczowych - są przeznaczone do zbycia lub zużycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego właściwego dla działalności jednostki gospodarczej, jeżeli trwa on dłużej niż 12 miesięcy,
b) aktywów finansowych - są płatne lub wymagalne lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub daty ich złożenia, wystawienia lub nabycia albo stanowią aktywa pieniężnej
c) należności krótkoterminowych - obejmują ogół należności z tytułu dostaw i usług oraz całość lub część należności z innych tytułów niezaliczonych do aktywów finansowych, a które stają się wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego
d) rozliczeń międzyokresowych - trwają nie dłużej niż 12 miesięcy od dnia bilansowego .
Do aktywów obrotowych zalicza się więc składniki, które stanowią o potencjale operacyjnego działania, determinują jego bieżącą realizację. Rotacja składników obrotowych jest duża, ponieważ są one wykorzystywane w działalności gospodarczej tylko przez pewien okres. Dlatego efektywność wykorzystania tego majątku jest pierwszoplanowa, przekłada się bowiem szybko na rachunek zysków i strat. Badanie korzyści ekonomicznych, których przedsiębiorstwo może spodziewać się kontrolując takie zasoby oraz analiza wspomnianej rotacji ich elementów, jest przy tym po prostu konieczne.
Odpowiednia prezentacja sprawozdawcza oraz wycena bilansowa majątku obrotowym są tu niezwykle użytecznym instrumentem przygotowania rzetelnej informacji. Grupując informację w bloki:
1) zapasy (materiały produkty w toku, produkty gotowe, towary),
2) należności krótkoterminowe,
3) krótkoterminowe inwestycje,
4) krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe, tworzy się podstawy głębszej analizy majątku obrotowego.
Klasyfikacja pasywów jest również dwuczłonowa. Wyróżnia się tu kapitał własny oraz zobowiązania i rezerwy na zobowiązania, które zwyczajowo, określa się mianem kapitału obcego.
Zobowiązania i rezerwy utożsamiają prawdopodobny (nawet 100% pewny) odpływ korzyści ekonomicznych osiąganych w przedsiębiorstwie. Kapitał obcy wyraża się tym samym roszczenia podmiotów i osób z otoczenia jednostki gospodarczej w stosunku do jej aktywów. Z tego względu kapitały obce w praktyce sprawozdawczej dzielone są na długo – i krótkoterminowe. (okres jednego roku) Grupą pasywów o szczególnym znaczeniu informacyjnym jest kapitał własny lub tzw. aktywa netto. Wyraża on prawa właścicieli podmiotu gospodarczego. Do aktywów pozostałych po zaspokojeniu roszczeń innych inwestorów. Kapitał własny obejmuje wiele pozycji szczegółowo charakteryzujących prawa właścicieli. Zasadniczo rysuje się jednak pojęcie kapitału podstawowego (zakładowego, zasadniczego) oraz kapitału zapasowego, w którym wynik finansowy wysuwa się na plan pierwszy.
Podsumowując ogólną charakterystykę bilansu, można wyodrębnić jego stałe i zmienne cechy.
W grupie stałych są:
1. treść, charakteryzująca przedmiotowo majątek jednostki gospodarczej oraz prawa własności do niego,
2. systematyka składników bilansowych według charakteru, w jakim występują w jednostce gospodarczej sporządzającej bilans oraz według ogólnych kryteriów ekonomicznych: płynności i wymagalności- w formie dwustronnej, zabezpieczenia zobowiązań- w formie jednostronnej,
3. moment bilansowy, to jest ściśle oznaczony czas (z reguły na przełomie dwóch okresów sprawozdawczych), na który ustala się stan wszystkich środków gospodarczych i finansujących je kapitałów,
4. udokumentowanie pozycji bilansowych zazwyczaj w drodze ich inwentaryzacji,
5. równowaga bilansowa przejawiająca się równością wartości aktywów i pasywów,
6. analityczne przeznaczenie bilansu,
7. funkcja zachowania ciągłości ewidencji księgowej, realizowana w postaci rachunkowego zamknięcia i otwarcia dwóch kolejnych okresów sprawozdawczych,
8. formalne cechy dokumentu: oznaczenie podmiotu gospodarczego, oznaczenie momentu bilansowego, podpisy osób przygotowujących i zatwierdzających to sprawozdanie.
Zmienne cechy bilansu obejmują :
1. wycenę bilansową, wyrażającą się możliwością stosowania w praktyce różnych metod wyceny składników bilansowych,
2. podstawę sporządzania, tj. różne z okresu na okres zestawienia sald (w przypadku bilansu jednostronnego) lub różne bilanse jednostek z grupy kapitałowej,
3. dane uzupełniające, których treść zależy od konkretnych zdarzeń i dokonań w jednostce gospodarczej,
4. układ bilansu, zależny od standardu prawa bilansowego obowiązującego w danym kraju .
Szerokie grono podmiotów gospodarczych, instytucji, które są zainteresowane informacjami finansowymi a głównie danymi z bilansu i rachunku wyników, sprawiło, że w praktyce gospodarki rynkowej (szczególnie w kontekście polityki bilansowej), można mówić o sporządzaniu kilku bilansów.
Bilans handlowy sporządzany jest przez podmioty gospodarczy w myśl obowiązujących norm prawnych rachunkowości i przede wszystkim dla zewnętrznych użytkowników informacji finansowych.
Bilans podatkowy występuje w nauce lub w prawie tylko niektórych państw (Niemczech) oparty na normach prawa podatkowego, które mogą znacznie różnić się od prawa bilansowego, chociażby w zakresie uznawania kosztów i przychodów, tworzenia rezerw, stosowania metod amortyzacji.
Bilans wewnętrzny służyć ma potrzebom zarządzania podmiotem gospodarczym i w związku z tym wycena pozycji bilansowych może odbywać się na odmiennych zasadach niż w bilansie handlowym czy podatkowym
Tytuły pozostałych bilansów w zasadzie wyjaśnia ich zawartość. Nadmienić może tylko należy, że bilans sporządzony na dzień otwarcia upadłości (bilans upadłościowy) jest zestawieniem stanu majątku i kapitału, tak zwanej masy upadłościowej. Bilans publikacyjny jest szczególną odmianą bilansu z jednego powodu: sporządzany jest tylko przez niektóre podmioty gospodarcze, takie jak banki, towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze powiernicze oraz inne przedsiębiorstwa notowane na giełdach papierów wartościowych.
Bilans jest specyficznym zestawieniem aktywów i finansujących ich pasywów. Jego analiza jest bardzo istotna, pomaga ocenić sposób zarządzania oraz ustalić źródła powstawania strat i zysków przedsiębiorstwa w danym okresie .


ANALIZA
Zasadniczo reguły bieżącej wyceny aktywów i pasywów można streścić następująco:
1) składniki majątku nabywane z zewnątrz wyceniane są według ich cen nabycia lub w przypadku braku takiej ceny w innej wartości, która przedstawia wartość godziwą pozyskanych aktywów,
2) te z nich, które nabywane są za walutę obcą, wymagają odpowiedniego przeliczenia na walutę krajową,
3) składniki majątku wytworzone we własnym zakresie wycenia się według rzeczywistego kosztu ich wytworzenia,
4) składniki pochodzące z darowizny itp. - w wartości rynkowej lub godziwej,
5) zużywające się stopniowo składniki majątkowe w okresie ich wykorzystywania należy wyceniać w wartości netto,
6) zobowiązania i należności wycenia się według wartości nominalnej, uzgodnionej i potwierdzonej przez kontrahentów w momencie zawarcia kontraktu (zaistnienia transakcji, podpisania umowy),
7) inne prawa majątkowe i kapitały wycenia się w ich wartości nominalnej.
Wszystkie wyrażone w walutach obcych operacje gospodarcze, podobnie jak każde inne operacje, ujmuje się w księgach rachunkowych przedsiębiorstwa na dzień ich przeprowadzenia, Przy ustaleniu wartości tych operacji obowiązują jednak określone zasady przeliczeń walutowych. Zależnie od charakteru transakcji albo po kursie kupna, albo kursie sprzedaży waluty, w której operacja była pierwotnie przedstawiona. Ważne jest, aby pamiętać, że to są kursy stosowane przez bank, z którego usług przedsiębiorstwo korzysta. W wielu przypadkach obowiązywać może jeszcze inny kurs, prawnie uzasadniony i udokumentowany. Odpowiednie reguły rządzące tym przeliczeniem przedstawia tabela 11.

Analiza pozioma bilansu polega na zestawieniu poszczególnych pozycji bilansu na dany dzień z analogicznymi danymi, wynikającymi z bilansu, sporządzonego na wcześniejszy dzień bilansowy. Przy zestawieniu zmian poszczególnych składników bilansu nie można zapominać o inflacji, która miała miejsce w okresie pomiędzy analizowanymi dniami bilansowymi. Wszystkie wartości należy więc skorygować o współczynnik inflacji.
1. Poziom inwestycyjny
2. Poziom eksploatacyjny
3. Poziom płynności

Poziom inwestycyjny ma wskaźnik : zapotrzebowanie ma fundusz obrotowy

1.Fundusz obrotowy jest nadwyżką kapitałów stałych po sfinansowaniu majątku trwałego
FO= KS- MT
2.Kapitał stały jest sumą kapitałów własnych i zobowiązań długoterminowych
KS=KW+Zd
3.Celem działania firmy jest dążenie do zwiększenia funduszu obrotowego
można go osiągnąć poprzez:
a)zwiększenie kapitałów stałych
· zwiększenie kapitałów własnych
· zwiększenie zobowiązań długoterminowych
b)zmniejszenie majątku trwałego
4.Wzrost funduszu obrotowego może świadczyć o rozwoju firmy pod warunkiem, że jego wzrost nie jest spowodowany wyprzedażą majątku trwałego lecz wzrostem kapitałów własnych.


Poziom eksploatacyjny ma wskaźnik zapotrzebowanie na fundusz obrotowy
1.Zapotrzebowanie na fundusz obrotowy jest to różnica pomiędzy potrzebami związanymi z eksploatacją i źródłami ich pochodzenia
2.Działalność eksploatacyjna stanowi szereg powtarzających się operacji takich jak zakupy, produkcja, sprzedaż , a zapotrzebowanie funduszu obrotowego wynika z różnicy pomiędzy płatnościami związanymi z eksploatacją i wpływami ze sprzedaży
ZFO=Śr.Obr.Eksp.-Z Eksp
3.Jest to poziom aktywów obrotowych i zobowiązań krótkoterminowych
4.Dążymy do zmniejszenia zapotrzebowania na fundusz obrotowy
Możemy o osiągnąć przy zmniejszeniu środków obrotowych lub przy zwiększeniu zobowiązań krótkoterminowych
5.Środki obrotowe to zapasy a każda firma dąży do minimalizacji zapasów
6.Zobowiązania eksploatacyjne to zobowiązania krótkoterminowe , aby zwiększyć dążmy do wydłużenia terminu płatności.

Poziom Płynności wskaźnik płynności
Firma jest w równowadze finansowej jeżeli:
Fundusz obrotowy jest większe od zaopatrzenia na fundusz obrotowy.

Analiza pionowa bilansu polega na badaniu struktury jego podstawowych składników: zarówno majątkowych, jak i kapitałowych. Zwraca się przy tym uwagę na strukturę aktywów i pasywów, które opisują dwa wskaźniki: struktury majątku i struktury kapitału.

Struktury majątku kapitału
Wskaźnik struktury majątku pokazuje rozwój aktywów trwałych w stosunku do działalności przedsiębiorstwa. Oblicza się go według wzoru:


Poziom tego wskaźnika jest ściśle uzależniony od charakteru działalności przedsiębiorstwa. Inny będzie w przypadku np. Śląskiej Fabryki Kabli, zajmującej się działalnością produkcyjną, inny w przypadku KrakChemii (firma handlowa, która z definicji musi dysponować dużym majątkiem obrotowym), a jeszcze inny w przypadku ComputerLand u (działalność usługowa, która nie wymaga dużej bazy majątkowej).

Wskaźnik struktury kapitału określa relację kapitału własnego do zobowiązań (krótko- i długoterminowych). Oblicza się go według wzoru:



Tutaj interpretacja jest bardziej jednoznaczna: wyższy poziom tego wskaźnika świadczy o dobrej sytuacji finansowej spółki (nie jest nadmiernie zadłużona, a swoją działalność finansuje z własnych środków). Utrzymujący się przez dłuższy czas zbyt niski poziom tego wskaźnika może jednak świadczyć o ekstensywnej polityce zarządzania firmą (niechęć zarządu do korzystania z dźwigni finansowej, co może w pewnym momencie zahamować rozwój).
W pogłębionej analizie bilansu stosuje się szereg innych wskaźników: płynności, zadłużenia i obrotowości poszczególnych składników (zapasów, należności i zobowiązań) .

Kapitał obrotowy
W wielu krajach bilanse sporządzane są według nieco odmiennego układu, pozwalającego ustalić dwie bardzo ważne wielkości: kapitał obrotowy i aktywa netto. Dysponując danymi, zawartymi w bilansie, sporządzonym według obowiązującej u nas ustawy o rachunkowości, jesteśmy w stanie wyliczyć ich wartości. Majątek obrotowy pomniejszony o zobowiązania bieżące daje nam kapitał obrotowy. Jeśli do otrzymanego wyniku dodamy wartość majątku trwałego, otrzymamy sumę aktywów netto. Wzrost obu tych wielkości świadczy o prawidłowym rozwoju przedsiębiorstwa .

Podstawowy miernik – płynność bieżąca
Wskaźnik płynności bieżącej (current ratio) jest podstawowym miernikiem sytuacji płatniczej przedsiębiorstwa. Świadczy on o teoretycznej możliwości spłacenia zobowiązań bieżących poprzez upłynnienie całego majątku obrotowego. Wskaźnik ten obrazuje stosunek majątku obrotowego do zobowiązań bieżących, zgodnie z wzorem:



W literaturze podaje się wartość optymalną tego wskaźnika na poziomie 1,5 - 2,0. Wartość poniżej 1,2 sygnalizuje zagrożenie płynności. Z drugiej strony trzeba zaznaczyć, że zbyt wysoki poziom tego wskaźnika może świadczyć o ekstensywnym zarządzaniu firmą- czyli mało efektywnym wykorzystaniu wolnych zasobów majątku i niechęci do korzystania z dźwigni finansowej (finansowania kredytem).Zdarzają się sytuacje, w których wielkość tego wskaźnika ulega poważnym zaburzeniom. Klasyczny przypadek to nowa emisja akcji, po której do kasy przedsiębiorstwa wpływa nowy kapitał, powiększając automatycznie wielkość majątku obrotowego. Mamy wówczas do czynienia z typową dla tego okresu nadpłynnością pogłębioną zazwyczaj spadkiem zobowiązań (przedsiębiorstwo, uzyskawszy nowy kapitał, redukuje poziom zobowiązań, chcąc zmniejszyć koszty finansowe). Opadanie wskaźnika płynności sygnalizuje zazwyczaj tempo zaangażowania nowych środków w działalność firmy.

Co sygnalizują wskaźniki płynności
Można wyróżnić kilka sytuacji, w których wartość wskaźników płynności ulega zaburzeniom. Klasycznym, wspomnianym już wcześniej przypadkiem jest nowa emisja akcji - gwałtownie podnosi się wówczas poziom gotówki, co powoduje skokowy wzrost wartości wskaźników płynności. Co ciekawe, ich opadanie jest bardzo dobrym miernikiem wykorzystania pieniądza z nowej emisji (jeśli spółka nie spieszy się z inwestycjami, pozostawiając środki w banku, wówczas wskaźniki nadal wskazują na nadpłynność).
Istnieje również kilka typowych powodów spadku płynności i wypłacalności przedsiębiorstwa. Do zjawiska tego dochodzi np. wówczas, gdy nadmierna ilość pieniądza jest zgromadzona w zapasach (szczególnie tych trudno zbywalnych). Tę sytuację zasygnalizuje nam wskaźnik płynności szybkiej, którego odchylenie od wartości wymaganej będzie wyższe aniżeli wskaźnika płynności bieżącej (różnica wynika z konstrukcji acid testu, gdzie od aktywów obrotowych odejmuje się zapasy). Drugim, częstym powodem spadku płynności w przedsiębiorstwie są zaległości płatnicze ze strony odbiorców (wzrost należności),
W obu przypadkach w firmie wystąpi niedobór gotówki - wówczas przedsiębiorstwo będzie zmuszone do finansowania bieżącej działalności za pomocą krótkoterminowych kredytów, co w skrajnym przypadku może doprowadzić nawet do jego całkowitej niewypłacalności.

Badanie płynności szybkiej
Za pomocą wskaźnika płynności szybkiej (quick ratio) określamy wypłacalność przedsiębiorstwa w najbliższym okresie. Określa on stosunek wysoko płynnych aktywów do zobowiązań krótkoterminowych. Dlatego też często ustalanie wartości szybkiej płynności nazywane jest próbą kwasową (acid test). Szybką płynność wyliczamy z wzoru:



Zauważmy, że konstrukcja tego wskaźnika jest podobna do omawianego wyżej current ratio, różnica polega jedynie na odjęciu od majątku obrotowego zapasów. Dzieje się tak dlatego, że upłynnienie zapasów jest zwykle trudniejsze i bardziej odłożone w czasie, aniżeli pozostałych składników majątku obrotowego (choć to ostatnie stwierdzenie jest dyskusyjne - często bowiem okazuje się, że zapasy są bardziej płynne od części należności). Jeżeli w bilansie występuje wartość rozliczeń międzyokresowych czynnych, wówczas i one powinny być odjęte od majątku obrotowego (nie można ich uznać za zdolne do pokrycia zobowiązań krótkoterminowych, ponieważ nie będzie ich można w najbliższym czasie zamienić na gotówkę). Inaczej rzecz ujmując, w liczniku wzoru na wskaźnik płynności szybkiej mamy gotówkę, papiery wartościowe i należności.
Przyjmuje się, że wartość wskaźnika QR powinna być zbliżona do jedności. Podobnie jednak jak w przypadku omawianego wcześniej wskaźnika płynności bieżącej, wartość QR dla przedsiębiorstwa należy skonfrontować ze średnią dla właściwej branży (może się okazać, że dana działalność wymaga utrzymywania bardzo wysokich zapasów, co automatycznie spowoduje spadek wartości wskaźnika płynności szybkiej). Ponadto mogą tu wystąpić zaburzenia, podobnie do obserwowanych w analizie CR (przykładowo, emisja akcji wywrze większy wpływ na płynność szybką aniżeli na płynność bieżącą).

Pomiar podwyższonej płynności
Najgłębszym poziomem analizy płynności jest pomiar relacji najbardziej płynnych aktywów, czyli środków pieniężnych, do bieżących zobowiązań. Powstaje w ten sposób wskaźnik podwyższonej płynności, zwany również często wskaźnikiem wypłacalności środkami pieniężnymi (cash to current liabilities ratio). Oblicza się go według wzoru:



Wielkość środków pieniężnych równa jest zazwyczaj majątkowi obrotowemu, pomniejszonemu o zapasy i należności {oraz rozliczenia międzyokresowe czynne). Oznacza to, że pod pojęciem środków pieniężnych kryje się gotówka oraz łatwo zbywalne papiery wartościowe. Często kłopoty sprawia interpretacja wartości tego wskaźnika. Przykładowo, CCLR na poziomie 0,151 oznacza, że środki pieniężne wystarczają na pokrycie 15,1 proc. całości zobowiązań bieżących przedsiębiorstwa. Ogółem przyjmuje się, że wskaźnik ten powinien wynosić 0,2.
Należy tu jeszcze poczynić istotną uwagę. Omawianego wskaźnika nie należy traktować jako wyroczni, pełni on raczej rolę uzupełniającą wobec pozostałych wskaźników płynności - jest sygnałem zdolności płatniczej przedsiębiorstwa (z punktu widzenia konstrukcji jest zbliżony do poprzednich wskaźników, przy czym z licznika wyłączono wszystkie trudniej zbywalne elementy majątku obrotowego).
Wskaźnik ten będzie bardzo silnie reagować na nową emisję akcji (licznik jest tu bardziej "wrażliwy" na nową gotówkę, która zostanie wpłacona na konto) .

O kapitale pracującym
W analizie płynności bardzo istotny jest kapitał pracujący (w literaturze często spotyka się jego angielską nazwę - working capital). Jest to wielkość majątku obrotowego, która może być angażowana w bieżącą działalność przedsiębiorstwa. Stanowi ona różnicę pomiędzy majątkiem obrotowym firmy a jej bieżącymi zobowiązaniami. Inaczej rzecz ujmując, kapitał pracujący to płynna rezerwa, za pomocą której przedsiębiorstwo może zaspokajać bieżące potrzeby. Kapitał pracujący oblicza się z wzoru:



Interpretacja kapitału pracującego jest dość jednoznaczna: jego wzrost sygnalizuje lepszą pozycję finansową badanego przedsiębiorstwa. Przy czym wielkość tego kapitału powinna być tym wyższa, im mniejsze szanse ma dane przedsiębiorstwo na uzyskanie "od ręki" pożyczki na bieżącą działalność. Stąd też wielkość working capital może być niższa np. w przypadku firm, które uruchomiły programy typu Commercial Papers lub mogą bez problemu uzyskać kredyt.
Ponadto wielkość kapitału pracującego wykorzystuje się w szeregu wskaźników. Jedną z metod pomiaru jest ustalenie proporcji pomiędzy kapitałem pracującym a wartością sprzedaży, obliczaną według wzoru:



Wyliczona w ten sposób wartość świadczy o prawidłowości korzystania przez firmę ze swoich płynnych funduszy. Niski poziom wskazuje na dużą zdolność wykorzystywania płynnych aktywów do generowania zysku i odwrotnie. Taka kolejność za tym ma być bilans najpierw normalny , potem dla banków i dla ubezpieczeń.
Dźwignia finansowa
Zjawisko dźwigni finansowej związane jest z wykorzystaniem kapitałów obcych w celu podniesienia efektywności wykorzystania kapitałów własnych. Dodatni efekt dźwigni finansowej występuje, gdy w miarę powiększania się udziału obcych kapitałów w finansowaniu majątku rośnie stopa zyskowności kapitałów własnych (przy stopie odsetek od zaciągniętych kredytów niższej od zyskowności majątku przedsiębiorstwa). Miarą zmiany rentowności kapitału własnego, wywołanej zwiększeniem zysku (EBIT) o określony procent, jest tzw. stopień dźwigni finansowej, obliczany według równania:
%D r
DFL =
%D EBIT


lub EBIT (0)
DOL =
EBIT (0) - O (d)

gdzie: DFL - stopień dźwigni finansowej (degree of financial leverage), % D r - procentowy przyrost rentowności kapitału własnego, % D EBIT - procentowy przyrost zysku operacyjnego (przed spłatą odsetek i opodatkowaniem) EBIT (0) - poziom zysku przed spłatą odsetek i opodatkowaniem według stanu bazowego O (d) - odsetki od kapitału obcego


Stopień dźwigni finansowej uzależniony jest od struktury kapitału, stopy oprocentowania kapitału obcego oraz wielkości zysku przed spłatą odsetek i opodatkowaniem.