Rozwój techniki, a ekologia

EKOLOGIA - nauka zajmująca się relacjami między żywymi organizmami a ich środowiskiem życia z uwzględnieniem wzajemnych stosunków między tymi organizmami; obecnie termin ekologia i przymiotnik ekologiczny jest stosowany w odniesieniu do ruchów społ. i polit. stawiających sobie za cel ochronę środowiska, a także - kierunków filoz. postrzegających człowieka jako jeden z wielu gat., użytkowników wspólnego dobra jakim jest biosfera (np. ekologia głęboka). Termin ekologia wprowadził 1869 niem. przyrodoznawca E. Haeckel, ale wiadomości ekol. były gromadzone od czasów staroż.; należały do nich wszelkie obserwacje nie ograniczające się do pojedynczego organizmu lub jego części, lecz starające się dociec, gdzie żyje i jakie warunki wytrzymuje dana grupa organizmów; naukę o relacjach gat.-środowisko nazwano później autekologią lub ekologią fizjologiczną. Późniejsze badania dotyczące całych zespołów (populacji i biocenoz) nazwano synekologią (biocenologia i populacjologia); populacjologia objęła pojęcia sprecyzowane na użytek opisu populacji ludzkiej (demografia); biocenologia była rozwijana szczególnie w ramach limnologii (hydrobiologii) i fitosocjologii. Limnolodzy dążyli do zrozumienia przepływu energii i obiegu materii w jeziorach, tworząc podstawy koncepcji ekosystemu. Nasilenie badań nad gospodarką energ. i pierwiastkową ekosystemów wymagało wprowadzenia w ekologię. większych jednostek, takich jak zlewnie, w których łatwiej o przeprowadzenie bilansu materii, czy krajobrazy (czyli jednostek obejmujących wiele ekosystemów). W ostatnich latach nastąpiła ściślejsza integracja ekologii z genetyką i teorią ewolucji; powstał dział badań strategii życiowych roślin i zwierząt zwany ekologią ewolucyjną; wzrost zainteresowania behawioralnymi aspektami ekologii zaowocował powstaniem socjobiologii zajmującej się ewolucją życia społ. zwierząt i człowieka. W końcu lat 60. ekologia stała się też nauk. podstawą ochrony środowiska; rozwój techniki obliczeniowej i zastosowanie w ekologii koncepcji wywodzących się z teorii systemów spowodowały wyodrębnienie osobnego działu - ekologii systemowej. Analiza systemowa jest także popularna w takich stosowanych działach ekologii, jak ochrona roślin, rybactwo, łowiectwo i badanie wpływu zanieczyszczeń na układy ekologiczne.

Wpływ przełomów w technice na zachowanie człowieka i jego stosunek do środowiska naturalnego, ekologii.
Rozwój techniki związany jest z rozwojem dziejów ludzkości. Trzeba podkreślić, że za rozwój techniki rozumiemy logiczny ciąg ludzkich dążeń do lepszego, wartościowszego i mądrzejszego życia, a nie ciąg przypadkowych odkryć i wynalazków. Patrząc na spacer człowieka po Księżycu, laser, komputer czy też mur chiński, zaporę Hoovera lub piramidy egipskie, podziwiamy siłę ludzkiego umysłu, ale jednocześnie widzimy, jak wiele jeszcze nie rozwiązanych zagadek kryją przed nami Świat i Wszechświat. Trudno jest wymienić wszystkie przełomy techniki, które wpłynęły na zachowania człowieka i jego stosunek do środowiska naturalnego. Momentem, który wywołał zasadniczą zmianę w postępowaniu pierwszych ludzi i ich ingerencji w środowisko, było wynalezienie metod łowieckich z zastosowaniem broni i pułapek (w okresie paleolitu). Człowiek z przemierzającego ziemię zbieracza przeistoczył się w drapieżcę umiejącego zaplanować i zrealizować swoje przedsięwzięcia w większej grupie i na większą skalę. Kolejnym przełomowym etapem było zapoczątkowanie uprawy roślin, pierwsze rolnictwo (okres neolitu). Prowadziło ono do osiadłego trybu życia i tym samym do nowych struktur, zarazem jednak także do gwałtownego rozwoju nowych technik. Równocześnie rozwijająca się budowa stałych osad wymagała nowych specjalnych narzędzi rzemieślniczych, których zdobycie i wytworzenie uwarunkowane było często zasobami naturalnymi. Dalszym zasadniczym okresem rozwoju technikii był okres brązu i żelaza. Wczesne wysokie kultury, od których wywodziło się przede wszystkim stosowanie stopu brązu, a później także żelaza, charakteryzują się trzema elementami: miasto, handel, pismo. Miasta były większymi, ufortyfikowanymi osadami z ulicami, świątyniami, pałacami, budynkami administracji, domami do przechowywania zapasów i prowadzenia handlu. Podstawą dochodów społeczeństwa nie była już wyłącznie pierwotna produkcja (myślistwo, rolnictwo lub hodowla bydła), lecz rzemiosło, sprzedaż towarów, handel i komunikacja. Prowadząc wymianę towarową z wiejską okolicą, a także z ludami znajdującymi się nadal na szczeblu kultury neolitu, wynagradzając je za żywność przede wszystkim narzędziami i sprzętem, ozdobami i naczyniami z gliny, na coraz większą skalę eksploatowało środowisko naturalne. Przechodzenie do miejskiego trybu życia u wczesnych wysokich kultur stanowi rewolucyjny krok w rozwoju ludzkości, techniki. Porównywalny z tym skok nastąpił dopiero w czasach rewołucji przemysłowej, która od swych początków w Wielkiej Brytanii w XVIII wieku do dzisiaj zmieniła radykalnie prawie wszystkie kraje na świecie.
Każdy z wymienionych przełomów wywołany rozwojem techniki powodował określone skutki w otaczającej człowieka przyrodzie. Teraz, do nas należy uświadomienie sobie skali zagrożenia wpływu rozwoju techniki na eksploatację zasobów naturalnych, bez których ludzkość nie mogłaby osiągnąć dzisiejszego nierównomiernego poziomu życia.
Rozwojowi naukowemu i technicznemu towarzyszyły szerokie zmiany społeczno-kulturowe. Dekolonizacja i ruch praw człowieka oddziaływały na wyobraźnię ludzką, skłaniały do poszerzania barier wolności jednostki, grup i całych społeczeństw. Zaczęły się nawet pojawiać idee wyzwolenia człowieka od determinizmu natury i przekroczenia kondycji ludzkiej przy pomocy nowych osiągnięć w dziedzinie technologii.
Wcześniejsze odkrycia i dalsze wynalazki pozostawiły trwałe piętno w poznawaniu świata i niszczeniu kultur na różnych kontynentach (wynalezienie koła, kompasu, druku przez Gutenberga, prochu, maszyny parowej ..., odkrycia Kolumba, dzieła Leonarda da Vinci, odkrycia Kopernika, Galileusza, Newtona, Kocha, współczesne loty w Kosmos i odkrycie energii jądrowej...).
Rozwój techniki doprowadził do naruszenia równowagi przyrodniczej i w konsekwencji - do widocznego wyczerpywania się naturalnych zasobów przyrody. Przykładem tego jest obecny kryzys energetyczny. Dlatego przedmiotem zainteresowania ochrony przyrody, poza tworzeniem parków, rezerwatów, ochronę gatunków, stają się zasoby naturalne i racjonalna gospodarka nimi, a także pogarszające się warunki życia człowieka. Problemy te podejmuje - jak już wiadomo – sozologia. Jej celem jest dążenie do zapewnienia trwałości zasobów przyrody. Jako dziedzina nauk przyrodniczych bada ona przyczyny, doraźne i długofalowe następstwa przemian układów przyrodniczych, opracowuje sposoby zapobiegania ujemnym skutkom takich przemian, a także szuka możliwości ich łagodzenia.
Tradycyjnie pojmowana ochrona przyrody nie jest już w stanie ochronić ginących fragmentów środowiska naturalnego, ani - tym bardziej - rozumnie kształtować to środowisko, zgodnie z potrzebami człowieka, i w sposób zapewniający równowagę biologiczną. Do zadań współczesnej ochrony przyrody, rozumianej także jako racjonalna gospodarka zasobami przyrodniczymi, należy również rekultywacja zniszczonych środowisk, Które zajmują już znaczne obszary. Jest oczywiste, że problemy te mogły być rozwiązywane tylko przy współpracy różnych dziedzin nauki i techniki. Spośród nauk przyrodniczych - największe zadania do spełnienia ma ekologia. Ekologia i sozologia, choć w odmienny sposób, zajmują się procesami zachodzącymi w naturalnych i zmienionych przez człowieka środowiskach przyrodniczych, określając wzajemne relacje między organizmem a środowiskiem, florą i fauną w aspekcie zasobów biologicznych Ziemi.