Zadania organów czuwających nad bezpieczeństwem obywateli

Powszechnie wiadomo, że poczucie bezpieczeństwa jest jedną z podstawowych potrzeb każdego człowieka. Każda jednostka stara się wedle możliwości zapewnić sobie bezpieczne warunki życia. Niestety w przeważającej liczbie sytuacji człowiek nie jest w stanie zrobić tego własnymi siłami. W związku z tym państwo stworzyło liczne organy, których zadaniem głównym jest dbałość o bezpieczeństwo swoich członków w różnych sferach życia.

Jeśli mówimy o bezpieczeństwie ludzi, w pierwszej kolejności przychodzi nam na myśl policja. Jest to umundurowana i uzbrojona formacja służąca społeczeństwu i przeznaczona do ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz do utrzymywania bezpieczeństwa i porządku publicznego. Do jej podstawowych zadań należy: ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia przed bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra, ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego (w tym zapewnienie spokoju w miejscach publicznych oraz w środkach publicznego transportu i komunikacji publicznej, w ruchu drogowym i na wodach przeznaczonych do powszechnego korzystania). Kolejnym zadaniem jest inicjowanie i organizowanie działań mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym i współdziałanie w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami społecznym. Ponadto policja zajmuje się wykrywaniem przestępstw i wykroczeń oraz ściganiem ich sprawców. Wśród zadań policji wymienia się również nadzór nad strażami gminnymi (miejskimi) oraz nad specjalistycznymi uzbrojonymi formacjami ochronnymi. Kolejną ważną sprawą policji jest kontrola przestrzegania przepisów porządkowych i administracyjnych związanych z działalnością publiczną lub obowiązujących w miejscach publicznych. Policja współdziała również z policjami innych państw oraz ich organizacjami międzynarodowymi na podstawie umów i porozumień międzynarodowych oraz odrębnych przepisów, współpracuje z Szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych oraz realizuje zadania wynikające z umów i porozumień międzynarodowych.
Policja odgrywa więc ważną rolę w poczuciu bezpieczeństwa obywateli. Często jest pierwszym organem do którego zgłasza się człowiek w sytuacji zagrożenia.

Obok policji istnieje również obrona cywilna, której zadaniami w czasie pokoju są: działalność planistyczna organizacyjna i szkoleniowa, przygotowywanie ludności do uczestnictwa w powszechnej samoobronie, oraz pomoc w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska (wraz z usuwaniem ich skutków). Obrona cywilna jest najbardziej widoczna w razie wojny, i tu posiada wiele zadań związanych z obroną bezpieczeństwa ludzi, zakładów pracy, urządzeń użyteczności publicznej i dóbr kultury oraz ratowanie i udzielanie pomocy poszkodowanym w przypadku wojny. Obrona cywilna podczas wojny ma za zadanie: wykrywanie zagrożeń oraz ostrzeganie o nich, organizowanie ewakuacji ludności, przygotowywanie budowli ochronnych, zaopatrywanie ludności w sprzęt i środki ochrony indywidualnej, organizowanie i prowadzenie akcji ratunkowych, udzielanie poszkodowanym pomocy medycznej, walkę z pożarami, likwidację skażeń i zakażeń, ochronę żywności i innych dóbr niezbędnych do przetrwania, organizowanie doraźnych pomieszczeń dla poszkodowanej ludności.

Skoro już wspomniałam o militarnej obronie cywilnej, wspomnę też o zadaniach straży granicznej, gdyż również ma ona swój wkład w poziom bezpieczeństwa ludności w kraju. Głównym zadaniem straży granicznej jest ochrona granicy państwowej, dokonywanie kontroli ruchu granicznego, zezwalanie na przekraczanie granicy państwowej, rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców, zapewnienie porządku publicznego w zasięgu przejść granicznych, osadzanie i utrzymywanie znaków granicznych, ochrona ich nienaruszalności, nadzór nad eksploatacją polskich obszarów morskich oraz przestrzeganiem przez statki przepisów obowiązujących na tych obszarach, zapobieganie przywożenia bez zezwolenia odpadów, szkodliwych substancji a także zanieczyszczaniu wód granicznych, zapobieganie przemieszczaniu bez zezwolenia przez granicę środków odurzających, psychotropowych oraz broni, amunicji i materiałów wybuchowych.

Kolejnym ważnym dla bezpieczeństwa ludzi organem jest Państwowa Inspekcja Sanitarna, powołana do nadzoru nad warunkami higieny środowiska, higieny pracy w zakładach, higieny w szkołach, na uczelniach, w ośrodkach wypoczynku. PIS ma uprawnienia do kontroli zdrowotności i żywienia - w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed wpływem czynników szkodliwych lub uciążliwych, a w szczególności w celu zapobiegania powstawaniu chorób zakaźnych i zawodowych. PIS wykonuje swoje zadania poprzez sprawowanie zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego oraz prowadzenie działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej w zakresie chorób zakaźnych i innych chorób powodowanych warunkami środowiska, jeżeli ich występowanie ma charakter epidemiczny, a także przez prowadzenie działalności oświatowo-zdrowotnej. Nadzór bieżący dotyczy:
 czystości powietrza atmosferycznego, gleby, wody
 utrzymania należytego stanu higienicznego nieruchomości, zakładów pracy, instytucji, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, dróg, ulic oraz środków komunikacji publicznej
 warunków zdrowotnych produkcji, transportu, przechowywania i sprzedaży żywności oraz warunków żywienia zbiorowego
 warunków zdrowotnych produkcji i obrotu przedmiotami użytku oraz innymi wyrobami mogącymi mieć wpływ na zdrowie ludzi
 warunków zdrowotnych środowiska pracy
 zapobiegania powstawaniu chorób zawodowych i innych chorób związanych z warunkami pracy
 higieny pomieszczeń i sprzętu używanego w szkołach i innych placówkach oświatowo - wychowawczych, szkołach wyższych oraz w ośrodkach wypoczynku
 higieny procesów nauczania
 kontroli sytuacji epidemiologicznej w zakresie chorób zakaźnych, pasożytniczych oraz innych chorób powodowanych warunkami środowiska, jeżeli ich występowanie ma charakter epidemiczny
 nadzoru nad :
 szczepieniami ochronnymi
 przestrzeganiem reżimu sanitarnego oraz zagadnieniami dotyczącymi sterylizacji i dezynfekcji w zakresie opieki zdrowotnej.

Ważna jest również Inspekcja Weterynaryjna, do której zadań należy zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt, badanie zwierząt rzeźnych i mięsa, wykonywanie nadzoru nad: jakością zdrowotną środków spożywczych pochodzenia zwierzęcego, warunkami sanitarnymi ich pozyskiwania, produkcji i przechowywania, jakością zdrowotną niektórych środków żywienia zwierząt, obrotem środkami farmaceutycznymi i materiałami medycznymi przeznaczonymi dla zwierząt, oraz nadzór nad zdrowiem zwierząt przeznaczonych do rozrodu.

Człowiek musi się również czuć spokojny o swoje bezpieczeństwo w różnych obiektach użyteczności publicznej oraz we własnym domu, dlatego powołano również organy administracji architektoniczno – budowlanej i nadzoru budowlanego. Organy te dbają o przestrzeganie warunków bezpieczeństwa ludzi i mienia w rozwiązaniach przyjętych w projektach budowlanych , przy wykonywaniu robót budowlanych oraz przy utrzymywaniu obiektów. Podstawą musi być zgodność rozwiązań z przepisami techniczno – budowlanymi obowiązującymi polskimi normami oraz zasadami wiedzy technicznej. Organy nadzoru budowlanego mają prawo wstępu na budowę i przeprowadzenia kontroli.

Następnym organem ważnym dla bezpieczeństwa obywateli jest Państwowa Straż Pożarna, do której zadań należy: organizowanie i prowadzenie akcji ratowniczej w czasie walki z pożarami oraz likwidacji miejscowych zagrożeń, wykonywanie pomocniczych czynności ratowniczych, rozpoznawanie zagrożeń pożarowych i innych miejscowych zagrożeń, szkolenie kadr dla potrzeb Państwowej Straży Pożarnej i ochrony przeciwpożarowej. Ustawa z dnia 24 lipca 1998 o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej w związku z reformą ustrojową państwa rozszerza zadania PSP o organizowanie i prowadzenie akcji ratowniczej w czasie klęsk żywiołowych, wykonywanie pomocniczych, specjalistycznych czynności ratowniczych w czasie klęsk żywiołowych lub likwidacji miejscowych zagrożeń przez inne służby ratownicze, kształcenie kadr dla potrzeb powszechnego systemu ochrony ludności, nadzór nad przestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych, prowadzenie prac naukowo-badawczych w zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony ludności.

Również Inspekcja Handlowa dba o bezpieczeństwo ludzi. Jej zadaniami są: kontrola legalności i rzetelności działania przedsiębiorstw prowadzących działalność gospodarczą , kontrola jakości i bezpieczeństwa towarów i usług, w szczególności zagrażających życiu lub zdrowiu konsumentów, podejmowanie kontroli, mediacji i innych działań w celu ochrony indywidualnych interesów i praw konsumentów, prowadzenie centralnych i wojewódzkich laboratoriów kontrolno – analitycznych oraz prowadzenie poradnictwa konsumenckiego.

Warto też wspomnieć o Państwowej Inspekcji Pracy, tak ważnej w dobie ogromnego bezrobocia w Polsce. Nierzadko zdarza się bowiem, że pracodawcy nie stwarzają odpowiednich warunków pracownikom, wykorzystując ich determinację i chęć pracy. W celu przeciwdziałania tego typu wykroczeniom powołano Państwową Inspekcję Pracy, do której głównych zadań należy:
 nadzór i kontrola przestrzegania przez pracodawców prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów dotyczących stosunku pracy, wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, czasu pracy, urlopów, ochrony pracy kobiet, zatrudniania młodocianych i osób niepełnosprawnych, oraz inicjowanie przedsięwzięć w sprawach ochrony pracy w rolnictwie indywidualnym,
 kontrola przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przy projektowaniu budowy, przebudowy i modernizacji zakładów pracy oraz stanowiących ich wyposażenie maszyn i innych urządzeń technicznych oraz technologii,
 uczestniczenie w przejmowaniu do eksploatacji wybudowanych lub przebudowanych zakładów pracy albo ich części w zakresie ustalonym w przepisach prawa pracy,
 nadzór i kontrola przestrzegania przez pracodawców wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy przy konstruowaniu i produkcji maszyn, urządzeń oraz narzędzi pracy,
 nadzór i kontrola przestrzegania wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji wyrobów i opakowań, których użytkowanie mogłoby spowodować zagrożenie dla zdrowia i życia,
 nadzór i kontrola przestrzegania przez pracodawców obowiązku wyposażania stanowisk pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne oraz dostarczania pracownikom środków ochrony indywidualnej, które spełniają wymagania dotyczące oceny zgodności określone w odrębnych przepisach.
 analizowanie przyczyn wypadków przy pracy i chorób zawodowych, kontrola stosowania środków zapobiegających tym wypadkom i chorobom oraz udział w badaniu okoliczności wypadków przy pracy,
 współdziałanie z organami ochrony środowiska w kontroli przestrzegania przez pracodawców przepisów o przeciwdziałaniu zagrożeniom dla środowiska,
 ściganie wykroczeń przeciwko prawom pracownika określonych w Kodeksie pracy, a także innych wykroczeń związanych z wykonywaniem pracy zarobkowej oraz udział w postępowaniu w tych sprawach przed kolegium do spraw wykroczeń w charakterze oskarżyciela publicznego,
 udzielanie porad i informacji technicznych w zakresie eliminowania zagrożeń dla życia i zdrowia pracowników oraz porad i informacji w zakresie przestrzegania prawa pracy,
 wnoszenie powództw, a za zgodą zainteresowanej osoby - uczestniczenie w postępowaniu przed sądem pracy, o ustalenie istnienia stosunku pracy, jeżeli łączący strony stosunek prawny, wbrew zawartej między nimi umowie, ma cechy stosunku pracy.


Ponieważ większość ludzi codziennie przyjmuje jakieś leki, ważną dla bezpieczeństwa dla obywateli jest również Inspekcja Farmaceutyczna. Jej zadaniami są w szczególności: kontrolowanie warunków wytwarzania, transportu, przeładunku i przechowywania środków farmaceutycznych i materiałów medycznych, kontrolowanie aptek i innych jednostek prowadzących obrót detaliczny i hurtowy środkami farmaceutycznymi i materiałami medycznymi, współpraca z samorządem aptekarskim w sprawowaniu nadzoru nad wykonywaniem zawodu aptekarza i technika farmaceutycznego. Inspekcja Farmaceutyczna współpracuje również z samorządem lekarskim i lekarsko – weterynaryjnym, kontroluje jakość leków sporządzanych w aptekach, kontroluje obrót środkami odurzającymi, psychotropowymi, współpracuje ze specjalistycznym zespołem konsultantów do spraw farmacji (krajowym, regionalnym i wojewódzkim), ocenia zaopatrzenie w środki farmaceutyczne i medyczne, wyraża zgodę na uruchomienie apteki i hurtowni.

Jest więc wiele instytucji dbających o bezpieczeństwo ludzi w różnych dziedzinach, i o ile pracujący w nich ludzie będą odpowiedzialnie sprawowali swoje stanowiska, o tyle ludność będzie mogła czuć, iż ich potrzeba bezpieczeństwa jest odpowiednio zaspokajana.




Źródła:

 K. Kotarski, Organy władzy i administracji rządowej i samorządowej w Polsce. Tom I vol 2, Toruń 1999.
 www.pip.gov.pl
 www.strazbytow.powiat.pl/straz/komenda.php