Filozofie oświeceniowe
Filozofie oświeceniowe
Immanuel Kant
„Niebo gwiaździste nade mną, prawo moralne we mnie”
Poznanie nie jest bezpośrednie i swobodne, postrzeganie przez kategorie (np. czasu)
„Nie rób drugiemu, co tobie nie miłe” jako wyznacznik etyczny
Kartezjusz
Wynalazca racjonalizmu (poznanie świata przez rozum, nie zmysły)
Poznanie prawdy dostępne dla każdego dobrze pokierowanego umysłu
Odrzucenie wiary i przesądów
Krytycyzm, nieufność w stosunku do dogmatów
Powstanie deizmu (Bóg istnieje, ale nie miesza się w sprawy świata) i ateizmu (Bóg nie istnieje)
Francis Bacon
Ojciec empiryzmu
Potwierdzanie wszystkiego przez doświadczenie
Jean Jacque Rousseau
Przeciw organizacji społeczeństwa
Przeciwstawienie cywilizacji i natury
Tęsknota za szczęściem
Ucieczka od cywilizacji, powrót do natury
Twórca sentymentalizmu („Nowa Heloiza”)
Jon Locke
Empiryzm: wiedza wynikiem doświadczeń, człowiek po narodzeniu nie posiada nic wewnętrznego i wrodzonego (tabula rasa)
Nie badanie natury rzeczy, tylko sposobu poznawania – epistemologia zamiast metafizyki
1 teoria zakładająca względność
George Berkeley
Empiryzm jak Locke
Najbardziej radykalne teorie epistemologiczne
Sensualizm – istnieje tylko to, czego doświadczamy
Subiektywizm – wszystko zależy od umysłu (np. dom zmienia rozmiary jak się od niego oddalamy – to nie złudzenie optyczne)
Immaterializm – odrzucenie materii; być = być postrzeganym
Spirytualizm i idealizm – istnieją tylko bierne idee w umysłach (=idealizm) -> czynna duchowość, wszystkie przemiany zachodzą w strefie duchowej = spirytualizm
David Hume
Czerpie z Locke’a i Berkleya
Krytyka klasycznej przyczynowości
Nie racjonalizmowi
Metafizyka i religia wyjaśniane metodami subiektywnymi i psychologicznymi
Religia = konieczny wytwór psychiki
Utylitaryzm – dobre to, co użyteczne dla społeczeństwa
Prawo i konwencje są naturalne i konieczne
Wolter
Racjonalizm (rozum instancją ostateczną)
Istnieje tylko to, co można objąć rozumem; to, co niezgodne – tępić!
Naturalizm – nie ma dualizmu, tylko prawa natury
Deizm – świat to zegar, ale musi istnieć zegarmistrz, który go skonstruował