Wzorce osobowe Średniowiecza.
Średniowiecze, które było jednym z kolejnych okresów sztuki w dziejach ludzkości, powstało w V wieku n.e. (ok. roku 476) i trwało do przełomu XV i XVI wieku. W epoce tej rozwinęło się wiele różnych prądów światopoglądowych, które miały znaczący wpływ na wizję świata i człowieka. Powstały tu takie nurty jak: teocentryzm, tomizm, uniwersalizm, asceza, augustynizm, franciszkanizm.
W średniowieczu powstały określone wzorce osobowe kształtujące wizję ówczesnego świata. Wzorzec świętego i ascety został przedstawiony w utworze pt. „Legenda o św. Aleksym”, w którym autor kreuje reguły życia pobożnego człowieka. Św. Aleksy pochodził z książęcej rodziny. Pomimo tego odrzucił dobra doczesne - cały swój dobytek rozdał biednym. Prowadził żebracze życie i cierpliwie znosił upokorzenia. Umartwiając swoje ciało pragnął wzmocnić ducha. Ideał władcy został przedstawiony w „Pieśni o Rolandzie” i „Kronice Galla Anonima”. Idealny władca winien był być walecznym, mądrym, odważnym, wiernym wobec Boga i religii chrześcijańskiej, sprawiedliwym wobec poddanych. Wzorzec idealnego rycerza przedstawiony został w „Pieśni o Rolandzie”. Główny bohater - Roland, był człowiekiem odważnym, bohaterskim, walecznym, kierującym się honorem, postępującym w zgodzie z kodeksem rycerskim. Za najwyższe wartości uważał służbę Bogu, królowi i ojczyźnie, gotowy oddać życie swoje i współtowarzyszy broni za szczęście własnego monarchy i kraju:
„dla swego pana trzeba znosić wszelką niedolę"
Jako wzorowy chrześcijanin walczył w obronie wiary, aby mieć zapewnione miejsce w raju. Ideał kochanka został przedstawiony w utworze „Dzieje Tristiana i Izoldy". Opisuje on historię Tristana i jego wielkiej, nieszczęśłiwej miłości do Izoldy. Akcja utworu podporządkowana jest przeznaczeniu. Historia uczucia kończy się tragicznie śmiercią obojga, ale ich miłość wreszcie triumfuje.
Całokształt średniowiecznego życia duchowego, w tym także literaturę, należy odczytywać w świetle uniwersalnie obowiązujących wtenczas zasad postrzegania świata, zbieżnych dla wszelkiej działalności twórczej. Świat odbierano jako twór celowy, harmonijny, zatem piękny, bo stworzony przez Boga. Z ideą piękna zaś wiązano dobro i prawdę. Hołdowano zasadzie wyższości dóbr duchowych nad materialnymi. Istota teocentryzmu podporządkowująca Bogu wszystkie ludzkie sprawy, narzucała ujmowanie różnych zjawisk jako znaków Stwórcy; w znakach tych dopatrywano się, pod ich dosłownym znaczeniem, głębszych, ukrytych treści.
Dzisiejszy człowiek zaniechał jakichkolwiek wartości prezentowanych przez wzorce osobowe średniowiecza. Ideał świętego, ascety, kochanka, władcy, czy wzorzec idealnego rycerza to dla obecnego człeka coś `śmiesznego` lub coś ,o czym tylko można sobie porozmawiać ,lub też nauczyć w szkole. W dzisiejszych czasach wszelkie wyższe wartości jak honor, świętość, odwaga, czy tak piękna rzecz jak nieskalana i wierna miłość kochanków, pozostaje ukryta na drugim planie. Niekiedy jawne posiadanie lub chociaż `przyznanie się` do wyżej wymienionych walorów moralnych, jest niestety dla współczesnego szaraczka czymś, czego należy się wstydzić na większym forum otoczenia. Takie `drugorzędne sprawy` (mowa o posiadaniu cech ideału), dla dzisiejszego człowieka są `kwestiami` wstydliwymi, którymi można się szczycić jedynie na osobności lub w gronie zamkniętym.
Z przykrością należy przyznać, iż wszelkie wartości giną pod naciskiem `aktualnych spraw` dręczących współczesnego człowieka. W obecnym świecie brutalność, agresja, perwersja, obłuda i chamstwo sukcesywnie wyniszczają wszelkie piękno, wartości, a co najważniejsze, ideały.
Tak jak w średniowieczu istniała wyższość dóbr duchowych nad materialnymi, tak dzisiaj mamy do czynienia z opcją zupełnie odwrotną. Wielka gonitwa za karierą i pieniędzmi zdaje się nie mieć końca. Wszelkie wartości bledną w `świetle waluty i żądzy posiadania`. Należy stwierdzić w bezwzględny sposób, że współczesny człowiek po prostu ‘nie ma czasu na ideały’.