Stan wojenny - omówienie ustawy

Wstęp
Sytuacja polityczna na świecie na początku XXI wieku jest wyjątkowo złożona. Państwa aspirują do zachowania suwerenności a jednocześnie opowiadają się za procesami zjednoczeniowymi i unifikacją prawa. Istotną rolę w kształtowaniu wzajemnych stosunków między państwami odgrywa prawo międzynarodowe, którego wpływy znajdują odzwierciedlenie bezpośrednio w ich prawie wewnętrznym.
Odpowiednio do przemian, stopnia zagrożenia konfliktami zbrojnymi o charakterze lokalnym czy globalnym, czy coraz częściej występującemu nacjonalizmu wzrasta potrzeba ciągłej dbałości o zapewnienie określenie statusu i bezpieczeństwa państwa. Wielkie znaczenie ma w tym zakresie ustawodawstwo wewnętrzne. Przyjęte przez nie rozwiązania, mimo otwartości na adaptację instytucji prawa międzynarodowego , mają przede wszystkim gwarantować sprawne funkcjonowanie państwa, zwłaszcza w razie wprowadzenia stanów nadzwyczajnych. Jest to możliwe tylko pod warunkiem precyzyjnego i kompleksowego ujęcia stosownych regulacji. Spełnienie tego warunku wymaga uchwalenia odrębnych ustaw o stanach nadzwyczajnych; wraz z rozwiązaniami zawartymi w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej będą one stanowiły komplementarne i zarazem perspektywiczne regulacje prawne.
Prezydent RP korzystając z prawa inicjatywy ustawodawczej przysługującej mu na podstawie art. 118 Konstytucji, niespełna pół roku po jej uchwaleniu przedstawił projekty ustaw o stanie wojennym, stanie wyjątkowym i stanie klęski żywiołowej. W kwietniu 1998 roku rząd wyraził poparcie dla inicjatywy legislacyjnej dotyczącej ustawy o stanie wojennym i projekt został skierowany do prac w komisjach sejmowych i po pełnym procesie legislacyjnym został ostatecznie przyjęty jako ustawa z dnia 29 sierpnia 2002 roku o stanie wojennym oraz kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej i znalazł się w Dzienniku Ustaw nr 156 poz. 1301.
W dalszej części niniejszej prezentacji będzie zwana Ustawą.
1. Zasady i tryb wprowadzenia stanu wojennego
Zapisy dotyczące stanów nadzwyczajnych zawiera Rozdział XI Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, otwierający go Art. 228, określa rodzaje stanów nadzwyczajnych, którego ustęp 1 podaje:
„W sytuacjach szczególnych zagrożeń, jeżeli zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczające, może zostać wprowadzony odpowiedni stan nadzwyczajny: stan wojenny, stan wyjątkowy lub stan klęski żywiołowej.”
Ustęp 2 tegoż artykułu wskazuje także na zasadę ich wprowadzenia, co następuje tylko na podstawie ustawy, w drodze rozporządzenia, które podlega podaniu do publicznej wiadomości.
Konstytucja określa również, że w czasie stanu nadzwyczajnego a więc również stanu wojennego nie mogą być zmienione: Konstytucja, ordynacje wyborcze do Sejmu, Senatu i organów samorządu terytorialnego, ustawa o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej oraz ustawy o stanach nadzwyczajnych (art. 228, ustęp 6) oraz nie może być w trakcie trwania stanu nadzwyczajnego oraz w ciągu 90 dni po jego zakończeniu nie może być skrócona kadencja Sejmu, przeprowadzone ogólnokrajowe, nie mogą być przeprowadzone wybory do Sejmu, Senatu, organów samorządu terytorialnego oraz wybory Prezydenta Rzeczypospolitej, a kadencje tych organów ulegają odpowiedniemu przedłużeniu.
Artykuły 229, 230 i 233 Konstytucji określają warunki, kiedy i w jaki sposób może być wprowadzony stan wojenny.
2. Rozdział 1 – Przepisy ogólne:
Art. 2. Ust.1 Ustawy podaje: W razie zewnętrznego zagrożenia państwa, w tym spowodowanego działaniami terrorystycznymi, zbrojnej napaści na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub, gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej może, na wniosek Rady Ministrów, wprowadzić stan wojenny na części lub całym terytorium państwa. Wniosek Rady Ministrów powinien zawierać przyczyny i obszar, na którym ma być wprowadzony stan wojenny, a także odpowiednie rodzaje ograniczeń wolności praw człowieka i obywatela.
Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej niezwłocznie rozpatruje wniosek Rady Ministrów a następnie wydaje rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wojennego albo postanawia odmówić wydania takiego rozporządzenia.
Rozporządzenie to Prezydent przedstawia Sejmowi w ciągu 48 godzin od jego podpisania (Art. 231 Konstytucji). Sejm jest zobowiązany rozpatrzyć je niezwłocznie. Może uchylić rozporządzenie bezwzględną większością głosów w obecności, co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. W przypadku uchylenia rozporządzenia przez Sejm uchwałę w tej sprawie niezwłocznie ogłasza się w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
Rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wojennego oraz inne akty prawne dotyczące tego stanu podaje się do wiadomości publicznej, w drodze obwieszczenia właściwego wojewody, przez rozplakatowanie w miejscach publicznych, a także w sposób zwyczajowo przyjęty na danym obszarze. Ponadto redaktorzy naczelni dzienników oraz nadawcy programów radiowych i telewizyjnych są zobowiązani do niezwłocznego, nieodpłatnego podania do wiadomości publicznej rozporządzenia oraz innych aktów dotyczących wprowadzenia stany wojennego. Stan wojenny obowiązuje od dnia ogłoszenia rozporządzenia w Dzienniku Ustaw.
Minister spraw zagranicznych notyfikuje Sekretarzowi Generalnemu ONZ i Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy wprowadzenie i przyczyny wprowadzenia stanu wojennego, a także jego zniesienie.
Wprowadzenie stanu wojennego wywołuje skutki określone w rozporządzeniu i innych aktach prawnych dotyczących jego wprowadzenia w stosunku do organów władzy publicznej, obywateli polskich zamieszkałych lub przebywających na obszarze obowiązywania stanu wojennego, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej mających siedzibę lub prowadzących działalność na obszarze objętym stanem wojennym. Skutki te dotyczą również cudzoziemców przebywających na tym obszarze, ich mienia, mienia innych państw, jeśli inne ustawy oraz ratyfikowane umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej lub, gdy nie zabrania tego powszechnie uznany zwyczaj międzynarodowy.
3. Zasady działania organów władzy publicznej.
W czasie stanu wojennego organy władzy publicznej działają w dotychczasowych strukturach i w ramach przysługujących im kompetencji, chyba że rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wojennego postanowi inaczej lub Rada Ministrów nie zarządzi przejścia wojenne zasady działania.
Obroną państwa, we współdziałaniu z Radą Ministrów kieruje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej a w szczególności:
na wniosek Rady Ministrów – postanawia o przejściu organów władzy publicznej na określone stanowiska kierowania, stanach gotowości Sił Zbrojnych oraz ich zadaniach w czasie stanu wojennego. Na wniosek Prezesa Rady Ministrów może mianować Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych. Natomiast na wniosek tego ostatniego zatwierdza plany operacyjnego użycia Sił Zbrojnych, jak również uznaje określone obszary Rzeczypospolitej za strefy bezpośrednich działań wojennych.
Rada Ministrów zarządza uruchomienie systemu kierowania obroną państwa a także określa – na wniosek Naczelnego Dowódcy zasady działania organów władzy publicznej w strefie bezpośrednich działań wojennych, może zawiesić ich działanie i przekazać określone kompetencje organom wojskowym.
Chciałbym zwrócić uwagę na ust. 2 art. 11 – jeżeli w czasie stanu wojennego Rada Ministrów nie może zebrać się na posiedzenie, konstytucyjne jej kompetencje wykonuje Premier.
W ustawie przewidziano również szereg zadań wykonywanych przez Ministra Obrony Narodowej, a w szczególności dokonuje on oceny zagrożeń wojennych i możliwości obronnych oraz formułuje i przedstawia właściwym organom propozycje dotyczące obrony, koordynuje działania organów admi8nistracji rządowej i samorządowej, wynikające z ustaleń dotyczących bezpieczeństwa państwa, a także sprawuje ogólny nadzór nad realizacją zadań obronnych przez organy administracji rządowej i samorząd terytorialny. Poza tym należy do niego organizowanie uzupełnienia Sił Zbrojnych oraz ich wyposażanie oraz koordynacja realizacji zadań państwa- gospodarza wynikających z umów międzynarodowych. Ponadto nałożono na niego obowiązek, we współdziałaniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji organizację realizacji świadczeń organów państwowych, samorządowych podmiotów gospodarczych i innych jednostek organizacyjnych oraz osób fizycznych na rzecz obrony Państwa i Sił Zbrojnych.
Kolejnym organem, którego zadania i kompetencje w czasie stanu wojennego określa ustawa, są wojewodowie.
Wojewoda kieruje realizacją zadań obronnych i obroną cywilną na terenie województwa, a w szczególności ocenia zagrożenia oraz stosownie do nich wprowadza rygory stanu wojennego na administrowanym obszarze, w zakresie nie należącym do właściwości innych organów a także łagodzenie i uchylanie tych rygorów. Występuje również z wnioskami do właściwych organów o wprowadzenie ograniczeń wolności i praw człowieka, jak również ich uchylenia lub złagodzenia. Wojewodowie szczegółowe zadania wynikające z przepisów stanu wojennego, w tym gospodarcze, niezbędne na potrzeby obronności państwa. Kontrolują i koordynują działalność terenowych organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego, podmiotów gospodarczych oraz innych jednostek organizacyjnych na administrowanym obszarze, zwłaszcza w odniesieniu do przestrzegania i wykonywania wymienionych rygorów i zadań. Wojewoda może również nakładać zadania i nakazywać jednostkom samorządu terytorialnego dokonywanie określonych wydatków na potrzeby wypełniania zadań związanych ze stanem wojennym.
Jeżeli organy gminy, powiatu lub organy samorządowe województwa nie wykazują dostatecznej skuteczności w wykonywaniu zadań wynikających z wprowadzenia stanu wojennego – właściwy wojewoda może wystąpić z wnioskiem do Prezesa Rady Ministrów o zawieszenie tych organów. Premier może zawiesić wskazane we wniosku organy do czasu zniesienia stanu wojennego lub na czas określony i ustanowić w ich miejsce zarząd komisaryczny sprawowany przez komisarza rządowego. Przejmuje on pełny zakres zadań i kompetencji zawieszonego organu z dniem powołania, natomiast stan zawieszenia ustaje z upływem czasu określonego przez Prezesa Rady Ministrów oraz z mocy prawa z dniem zniesienia stanu wojennego.
4. Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych.
Zgodnie z tytułem ustawy, określa ona również kompetencje Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych. Jest on mianowany przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Prezesa Rady Ministrów i w takim samym trybie może być odwołany (art.134,ust.4. Konstytucji RP).
Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych dowodzi Siłami Zbrojnymi oraz innymi podporządkowanymi jednostkami organizacyjnymi w celu odparcia zbrojnej napaści na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zapewnia współdziałanie z siłami sojuszniczymi w planowaniu i prowadzeniu działań wojennych oraz określa potrzeby Sił Zbrojnych w zakresie ich wsparcia przez pozamilitarną część systemu obronnego państwa. Ponadto w przypadku przekazania organom wojskowym określonych kompetencji organów władzy publicznej w strefie bezpośrednich działań wojennych – wyznacza te organy i określa im zadania i kompetencje chyba, że postanowienia Rady ministrów stanowią inaczej.
5. Zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w artykule 233, w którym mowa o prawach i wolnościach nie podlegających ograniczeniu, wskazuje na poszanowanie zasad ugruntowanych w ramach systemu ochrony praw i wolności człowieka przez Organizację Narodów Zjednoczonych. Wiele z wymienionych w tym artykule praw i wolności gwarantuje Powszechna Deklaracja Praw Człowieka uchwalona 10 grudnia 1948 roku. Akt ten będący ukoronowaniem prac Komisji Praw Człowieka, między innymi zakazuje tortur oraz okrutnych i poniżających kar, zobowiązuje do przestrzegania domniemania niewinności, a także wolności sumienia i wyznania.
Jednocześnie artykuł 233 w ustępie 3 wskazuje jakie ograniczenia mogą być wprowadzone.
Aczkolwiek ustawa określa jakie ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela mogą być wprowadzone w czasie obowiązywania stanu wojennego
ustęp 5 artykułu 228 Konstytucji RP zastrzega: „Działania podjęte w wyniku wprowadzenia stanu nadzwyczajnego muszą odpowiadać stopniowi zagrożenia i powinny zmierzać do jak najszybszego przywrócenia normalnego funkcjonowania państwa” co podkreśla ustawa w art. 18, ust. 2 – „ rodzaje ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela określone w rozporządzeniu o wprowadzeniu stanu wojennego powinny odpowiadać charakterowi i intensywności zagrożeń stanowiących przyczyny wprowadzenia tego stanu”.
Tak więc w okresie obowiązywania stanu wojennego można zawiesić prawo do strajków lub innych form protestu w stosunku do pracowników określonych kategorii, określonych dziedzin w tym rolników jak również akcji protestacyjnych studentów.
W przypadku osób, których działalność zagraża bezpieczeństwu lub obronności państwa, można dokonać przeszukania tych osób lub ich mieszkania, innych pomieszczeń, pojazdów jak również statków powietrznych i jednostek pływających. Organy właściwe do stosowania tych ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela oraz tryb ich stosowania określa Rada Ministrów w drodze rozporządzenia.
W czasie stanu wojennego może być również wprowadzona cenzura prewencyjna środków przekazu masowego, kontrola zawartości listów, paczek i przekazów pocztowych i kurierskich, treści korespondencji telekomunikacyjnej i rozmów telefonicznych. Możliwa jest również emisja sygnałów uniemożliwiających nadawanie lub odbieranie przekazów radiowych, telewizyjnych lub innych dokonywanych poprzez urządzenia i sieci telekomunikacyjne. Funkcje organów kontroli i cenzury pełnią właściwi wojewodowie, którzy nakazują odpowiednim organom administracji publicznej wykonywanie czynności technicznych niezbędnych do prowadzenia cenzury. Organa te są uprawnione do zatrzymywania w całości lub w części publikacji, przesyłek oraz innej korespondencji jeżeli ich zawartość lub treść może wpłynąć ujemnie na bezpieczeństwo lub obronność państwa. Tryb postępowania organów cenzury i kontroli ustala , w drodze rozporządzenia Rada Ministrów. Zatrzymane przesyłki, publikacje i inną korespondencję dostarcza się adresatom po zniesieniu stanu wojennego chyba, że ich treść lub zawartość pochodzi z przestępstwa, była przeznaczona do jego popełnienia albo została objęta zakazem posiadania. W tym przypadku zostaje ona przekazana niezwłocznie organom właściwym do prowadzenia postępowania karnego. Decyzje cenzury są ostateczne i mogą być zaskarżone bezpośrednio do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Ponadto należy zaznaczyć, że cenzura prewencyjna nie obejmuje środków społecznego przekazu należących do kościołów i innych związków wyznaniowych.
W czasie obowiązywania stanu wojennego mogą być zawieszone prawa do organizowania i przeprowadzania wszelkiego rodzaju zgromadzeń, imprez masowych ( w tym artystycznych i rozrywkowych) jak również prawa do zrzeszania się poprzez nakazanie okresowego zaniechania działalności stowarzyszeń, partii politycznych, związków zawodowych i innych organizacji, zrzeszeń i fundacji, których działalność może utrudnić realizację zadań obronnych. Zakazy nie dotyczą jedynie zgromadzeń organizowanych przez związki wyznaniowe ale jedynie w obrębie świątyń, budynków kościelnych i innych pomieszczeniach służących sprawowaniu kultu.
W czasie obowiązywania stanu wojennego może być wprowadzony nakaż posiadania przy sobie dowodu osobistego lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość. Może być wprowadzony zakaz przebywania lub opuszczania w ustalonym czasie danego obszaru jak również konieczność uzyskania zezwolenia na zmianę miejsca pobytu oraz zgłoszenia w ustalonym terminie przybycia do określonej miejscowości. Kolejnym zakazem może być zakaz utrwalania wyglądu lub innych cech określonych miejsc, obiektów lub obszarów.
W czasie stanu wojennego może być wprowadzona częściowa lub całkowita reglamentacja zaopatrzenia ludności w towary konsumpcyjne; może być wprowadzony okresowy zakaz działalności gospodarczej określonego rodzaju, działalności edukacyjnej z wyjątkiem szkół i seminariów duchownych, zakaz obrotu krajowymi środkami płatniczymi, obrotu dewizowego i działalności kantorowej. Mogą być również wprowadzone ograniczenia dostępu do informacji publicznej oraz ograniczenia w prawie do posiadania broni palnej, amunicji i materiałów wybuchowych. Poważnym ograniczeniom może być poddane funkcjonowanie systemów łączności oraz działalności telekomunikacyjnej i pocztowej.
Ponadto można w czasie stanu wojennego nakładać na przedsiębiorców dodatkowe zadania, których realizacja jest niezbędna dla bezpieczeństwa lub obronności państwa oraz zapewnienia zaopatrzenia ludności; można wprowadzić zarząd komisaryczny przedsiębiorstw, nałożyć na osoby fizyczne i prawne obowiązek świadczeń polegających na dostawach na rzecz określonych podmiotów produktów rolno-spożywczych lub innych produktów. Można wprowadzić również najem lokali i budynków na podstawie decyzji administracyjnej a w uzasadnionych wypadkach również dokwaterowywanie osób do lokalu mieszkalnego lub budynku. Można również zająć nieruchomości niezbędne dla Sił Zbrojnych lub obrony państwa.
W czasie stanu wojennego mogą być wprowadzone określone zakazy lub ograniczenia w prawie do podróżowania i przewozach. Może być m. in. wprowadzony całkowity lub częściowy zakaz lub ograniczenia w przewozie osób i rzeczy w transporcie drogowym, kolejowym, lotniczym, morskim i żegludze śródlądowej; całkowity lub częściowy zakaz lub ograniczenia w ruchu drogowym, powietrznym, morskim i śródlądowym dotyczący zarówno pojazdów, statków powietrznych i jednostek pływających zarówno swoich jak i obcych. Może być również nałożony na przewoźników obowiązek wykonywania przewozów na potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa. Można także zająć lub zarekwirować na potrzeby obronne państwa środki transportu drogowego, kolejowego i lotniczego a także statki morskie i śródlądowe.
W trakcie obowiązywania stanu wojennego może być również ograniczony lub zamknięty ruch towarowy i osobowy przez przejścia graniczne a także wprowadzone szczególne zasady wydawania dokumentów uprawniających do niego zarówno w stosunku do obywateli polskich jak i cudzoziemców.
W czasie stanu wojennego może być także wprowadzony powszechny obowiązek wykonywania pracy przez osoby, które ukończyły 16 lat, a nie przekroczyły 65 lat i są zdolne do wykonywania pracy ze względu na stan zdrowia oraz warunki osobiste i rodzinne.
Ograniczenia wolności praw człowieka i obywatela wymienione powyżej, ustalone przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w rozporządzeniu o wprowadzeniu stanu wojennego wprowadza się stosuje w drodze rozporządzeń Rady Ministrów lub rozporządzeń właściwego ministra. W rozporządzeniach tych podaje się szczegółowy tryby i sposoby oraz obszarowy, podmiotowy i przedmiotowy zakres wprowadzenia i stosowania ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela.
W czasie stanu wojennego redaktorzy naczelni dzienników oraz nadawcy programów radiowych i telewizyjnych są zobowiązani, na żądanie organów administracji publicznej, do nieodpłatnego, niezwłocznego publikowania lub zamieszczania komunikatów, decyzji i postanowień tych organów związanych z obronnością państwa i bezpieczeństwem obywateli.
6. Przepisy karne.
Ustawa określa również zakres kar, które grożą za nieprzestrzeganie w pełni rozporządzenia o wprowadzeniu stanu wojennego.
Jeśli, w czasie stanu wojennego pomimo zawieszenia działalność partii politycznej, stowarzyszenia, związku zawodowego i innych tego typu organizacji, zrzeszeń czy stowarzyszeń jej członek nie zaprzestał działalności – podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Kto w czasie stanu wojennego organizuje strajk, akcję protestacyjną lub inną formę protestu lub w czasie ich trwania przemocą groźbą bezprawną lub podstępem zmusza inną osobę do zaniechania wykonywania pracy podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Natomiast jeśli w trakcie strajku lub innej akcji protestacyjnej zostanie zniszczony lub uszkodzony obiekt lub urządzenia przedsiębiorców, instytucji lub innych jednostek organizacyjnych albo zostanie uniemożliwione ich prawidłowe funkcjonowanie to osoba odpowiedzialna za te utrudnienia podlega karze pozbawienia wolności do lat 10.
Pozostałe wykroczenia przeciwko wymogom stanu wojennego zagrożone są karą aresztu lub grzywny. A są to (oczywiście, jeśli rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wojennego wprowadziło taki zakazy lub nakazy):
- przeprowadzenie nielegalnego zgromadzenia, imprezy masowej, artystycznej lub rozrywkowej;
- nie posiadanie przy sobie dokumentu tożsamości;
- przebywanie lub nie opuszczanie w określonym czasie określone miejsca, obiektu lub obszaru;
- zmiana miejsca pobytu bez zezwolenia;
- nie zgłoszenie przybycia do określonej miejscowości;
- utrwalanie przy pomocy środków technicznych, wyglądu lub innych cech określone miejsca, obiektu lub obszaru;
- naruszenie zasad reglamentacji żywności;
- naruszenie zakazu działalności gospodarczej;
- prowadzenie działalności edukacyjnej;
- prowadzenie obrotu środkami płatniczymi;
- nie stosowanie się do zakazu posiadania broni palnej, amunicji i materiałów wybuchowych;
- nie stosowanie się do nakazu wyłączenia środków łączności;
- nie stosowanie się do ograniczeń w dostępie do informacji publicznej;
- uchylanie się od wykonania dodatkowego zadania gospodarczego;
- nie wykonywanie nakazanych świadczeń na rzecz obronności państwa;
- utrudnianie lub uniemożliwianie osobie uprawnionej zajęcie przydzielonego lokalu;
- nie stosowanie się do zakazu lub ograniczenia w transporcie drogowym, kolejowym, lotniczym, morskim lub śródlądowym;
- nie wykonywanie nakazanych przewozów na rzecz obronności państwa;
- uchylanie się od wykonywania nakazu pracy.
Rozpoznawanie spraw następuje w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia w postępowaniu przyśpieszonym.
Niewykonane w całości lub w części do dnia zniesienia stanu wojennego lub uchylenia odpowiednich ograniczeń wolności i praw człowieka kary za przestępstwa i wykroczenia wymierzone na podstawie przepisów ustawy podlegają wykonaniu. Natomiast postępowania wszczęte i nie zakończone orzeczeniem kończącym postępowanie do dnia zniesienia stanu wojennego lub uchylenia odpowiednich ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela, prowadzi się na podstawie przepisów ustawy, a wymierzone kary podlegają wykonaniu.
7. Zmiany w przepisach obowiązujących i przepisy końcowe.
Rozdział 6 podaje zmiany w:
- ustawie o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 listopada 1967 roku;
- ustawie o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych z dnia 31 stycznia 1989 roku;
- ustawie o urzędzie Ministra Obrony Narodowej z dnia 14 grudnia 1995 roku.
Tracą również moc :
- dekret z dnia 12 grudnia 1981 roku o stanie wojennym;
- ustawa z dnia 25 stycznia 1982 roku o szczególnej regulacji prawnej w okresie stanu wojennego;
- ustawa z dnia 18 grudnia 1982 roku o szczególnej regulacji prawnej w okresie zawieszenia stanu wojennego
Podsumowanie.
Regulacje prawne zawarte w Konstytucji RP i ustawach o stanach nadzwyczajnych świadczą o poszanowaniu i respektowaniu ogólnie przyjętych wzorców obowiązujących na gruncie prawa międzynarodowego. Odnosi się to także do zawarcia w odrębnym rozdziale Konstytucji przepisów o stanach nadzwyczajnych, co wskazuje na uznanie ich przez ustawodawcę konstytucyjnego za szczególnie ważne. Obronność i bezpieczeństwo państwa to sprawy priorytetowe zarówno z punktu widzenia polityki wewnętrznej, jak i zagranicznej, a przyjęcie regulacji prawnych dotyczących stanów nadzwyczajnych to jeden z aktów niezbędnych do zapewnienia bezpieczeństwa państwa.

Literatura:
1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
2. Ustawa z dnia 29 sierpnia 2002 roku o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej.
3. Mgr Anna Zwierzyńska – Stan wojenny, stan wyjątkowy i stan klęski żywiołowej w projektach ustaw prezydenta RP z 1997r – Myśl Wojskowa nr 1/2002
4. pod red. Ryszarda Jakubczaka – Obrona Narodowa w tworzeniu bezpieczeństwa III RP. – Bellona 2003