Ruchliwość migracyjna i jej konsekwencje PUW

Badania migracyjne są jedną z najprężniej rozwijających się dziedzin w dzisiejszych naukach społecznych. Dotyczą one kwestii ważnych, złożonych i kontrowersyjnych.
Celem mojej pracy jest przedstawienie najważniejszych wątków badawczych oraz koncepcji teoretycznych zjawiska emigracji we współczesnej Polsce.
Emigracja z Polski jest w chwili obecnej jednym z częściej rozważanych przez Polaków scenariuszy na życie. Jakie są, więc jej skala i mechanizmy? Kuszące są wysokie zarobki, szersze perspektywy, wysoki standard życia na Zachodzie. Czy więc w takiej sytuacji
polski rynek pracy jest bez szans w konkurowaniu o najlepiej wykwalifikowanych pracowników? Kto wyjeżdża z Polski i dlaczego? Czy migracja wpływa negatywnie na sytuację w Polsce, a może wręcz przeciwnie? Jak emigracja oddziaływuje na funkcjonowanie
lokalnych rynków pracy? Być może emigranci za kilka lat powrócą do kraju, przywożąc ze sobą doświadczenie, szerokie kontakty i kapitał finansowy, którego w inny sposób nie byliby w stanie zdobyć? Ta te pytania postaram się odpowiedzieć.

Wyjazdy z Polski stanowią istotny element historii naszego kraju. Nie może, więc zaskakiwać fakt, że na arenie międzynarodowej Polska tradycyjnie uznawana jest za kraj emigracji. Migracje te były różnorodnie motywowane, począwszy od ucieczek przed prześladowaniami politycznymi, poprzez emigrację z powodów rodzinnych, kończąc na chęci podwyższenia standardu życia. Sytuacja ta nie zmieni a się wraz z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej - w połowie 2004 r. mówi o się wręcz o ?gorączce wyjazdowej? do Wielkiej Brytanii i Irlandii. W ostatnim czasie, przy okazji otwierania kolejnych rynków pracy
i przy pierwszej analizie sensowności wprowadzenia i utrzymywania okresów przejściowych, w mediach rozgorzała ponownie debata dotycząca migracji zarobkowych Polaków. Podkreślano, że praca na Zachodzie, nawet, jeśli wymaga niskich kwalifikacji i nie
cieszy się wysokim prestiżem, pozostaje nadal bardzo intratna. Dziennikarze przeciwstawiali ten obraz trudnej sytuacji na rodzimym rynku zatrudnienia, który w chwili obecnej nie oferuje realnych szans na pracę dla dużej części społeczeństwa. Ubolewano także nad faktem licznych wyjazdów ludzi młodych, którzy zaraz po obronie pracy magisterskiej pakowali walizki i wyjeżdżali za granicę w poszukiwaniu lepszego jutra. Jednocześnie wysuwano
zarzut, że regularnych badań nad emigracją jest niewiele, a tym samym trudno mówi o wypracowywaniu efektywnych sposobów zarządzania nią.

W procesie emigracji możemy wyróżnić dwie grupy. Są to: ?- osoby o niskich kwalifikacjach i dochodach, często nie znające języka kraju, do którego wyjeżdżają, które znajdują zatrudnienie w tych sektorach gospodarki, które nie cieszą się popularnością tamtego społeczeństwa
-osoby wykwalifikowane, często o wysokich kwalifikacjach, na które jest wysoki popyt w krajach przyjmujących z uwagi na brak pokrycia w krajowych zasobach pracy.
Z powyższego wynika, że szansy na wyjazd mogą skorzystać wszyscy zainteresowani, niezależnie od kwalifikacji i napotykanych po drodze barier. Wszyscy jednak zgodnie podają, że głównym powodem ich emigracji jest czynnik płacowy. Lub w przypadku specjalistów- awans i rozwój zawodowy.

Jednak, jakie skutki niesie masowa emigracja? Co oznacza dla gospodarki, zasobów ludzkich w Polsce? Kluczem do problemu oceny łącznych efektów emigracji - zysków lub strat - jest, więc z pewnością to, czy emigracja ma charakter bardziej lub mniej czasowy, czy też trwały. Emigracja czasowa daje państwu szanse rozwoju. Zakładając, że młodzi ludzie, wzbogaceni o pewne doświadczenia i kwalifikacje powrócą do kraju. Będą zakładać własne firmy oparte na zdobytych umiejętnościach. Również w życiu jednostki możemy wyróżnić pewne korzyści wynikające z emigracji. Poprawa sytuacji materialnej rodzin i realizacja ich planów. Kształtują się też aspiracje i nowe wzorce zachowań.
RUCHLIWOŚĆ SPOŁECZNA ? mobilność I JEJ RODZAJE
To przemieszczanie się ludności w pewnej przestrzeni, która ma charakter abstrakcyjny. Tzn , że jest to pewien konstrukt teoretyczny. Pozwala przepływać z klas do klas, dokonuje sie z sąsiadującymi klasami.
Jest ona silnie związana ze statusem osiąganym.
Jest to proces, dzięki któremu jednostki zmieniają swoją pozycję klasową bądź statusową przemieszczając się ku górze bądź w dół w hierarchii społecznej.
PRZESTRZEŃ SPOŁECZNA-jest bytem abstrakcyjnym a jej istnienie ma charakter świadomościowy. Dowiadujemy się o niej wtedy gdy zdajemy sobie sprawę z różnic, dystansów, które dzielą jednostki.
DYSTANS jest tą miarą ruchliwości przestrzennej. Wynikają z pewnych cech społecznych jednostki wyznaczające: cechy społeczne decydujące o rodzaju dystansu (wiek, płeć, poziom wykszt., wykonywany zawód, status mat., środowisko pochodzenia jednostki.). Przestrzeń społ. ma dwa wymiary-dystanse: przestrzeń i dystans poziomy i pionowy.
PRZESTRZEŃ i DYSTANS POZIOMY polega na dostrzeganiu różnic między jednostkami lub grupami a osobami przynależącymi do innych grup bądź zbiorowości, które znajdują się na tym samym poziomie ale różnią się: warunkami w jakich zyje, celami jakie chcą osiągnąć, przekonaniami jakie posiadają. Jednostki charakteryzuje podobny status społ. ale funkcjonują w różnych pozycjach społecznych (PO, PiS), (chłop, robotnik)
RUCHLIWOŚĆ POZIOMA (horyzontalna)- Przemieszczanie sie w przestrzeni poziomej, między kategoriami np. Zawodowymi, znajdującymi się na tym samym poziomie hierarchii.. Jest silnie skorylowana z pionową. Pionowa pociąga za sobą poziomą bo zawsze wiąże się ze zmianą środowiska.
PRZESTRZEŃ i DYSTANS PIONOWY- jednostka uświadamia sobie wyższe lub niższe położenie wobec innych osób, grup społ. wtedy ludzie uświadamiają sobie, że społeczeństwo jest zhierarchizowane.
Przemieszczanie się w przestrzeni pionowej wiąże sie z ruchliwością pionową. Jeśli wędrujemy w górę to mamy awans a jeśli w dół to degradacja.
RUCHLIWOŚĆ PIONOWA (wertykalna)- Źródłem są przemiany makrostrukturalne. Przemieszczanie się jednostek między poziomami hierarchii społecznej. Pełni ona szczególną rolę w socjologii ponieważ odgrywa istotną rolę w systemie stratyfikacji. Jest ona swojego rodzaju zaworem bezpieczeństwa. Jest czynnikiem, który zapewnia stabilność systemu społecznego. Ten zawór to jak szybkowar. Pod dużym naciskiem nastąpiło by rozsadzenie gdyby nie zawór bezp.
Klasa wyższa Jeśli pojawi się pewna liczba jednostek o nadprzeciętnych talentach to wówczas mają one
Kl. średnia szanse na awans do pobliskich kategorii społecznych w związku z tym system społ. jako
Kl. niższa całość pozostaje w nienaruszonej postaci.
RUCHL. SPOŁ. A SPOŁ. ZAMKNIĘTE I OTWARTE
W społ. zamkniętych ruchliwość społ. jest słaba lub nawet nie istnieje.
W społ. otwartych r. Społ. ma bardzo istotne znaczenie przede wszystkim dlatego, że oparte jest ono na ideach merytokratycznych.
MERYTOKRACJA- system społeczny, w którym kluczowe stanowiska obsadzone przez kompetentne jednostki.
RUCHLIWOŚĆ PRZESTRZENNA I MIGRACJE
RUCHLIWŚĆ PRZESTRZENNA-Wykonywany jest ruch w przestrzeni fizycznej. My się fizycznie przemieszczamy.
WG PANI DR ŻYWII- ruchl. przestrzenna jest kategorią szerszą, ogólną i wiąże sie z przemieszczaniem w przestrzeni fizycznej bez konsekwencji i identyfikacji.
Nie każda ruchl. przestrz. będzie migracją, ale każda migracja jest r. Przestrzenną.
R. PRZESTRZ. to wyjazdy do pracy, wyjazdy na studia dzienne.
MIGRACJA wg R. DYONIZIAK- zjawisko przesiedlania sie z jednego miejsca na inne zbiorowości, grup, lub jednostek.
O migracji mówimy jednak wówczas gdy przesiedlanie takie ma przynajmniej okresową trwałość i łączy sie ze zmianą miejsca, zaspokajania przez migrantów ich podstawowych potrzeb.
Procesowi migracji mogą podlegać jednostki- wyjazdy za granice, grupy, rodzina, wyjazdy na wczasy, całe zbiorowości- repatrianci przenoszeni z terenów wschodnich.
Okresowa trwałość- nie można określić ile to jest. To nie może być wskaźnik migracji bo jest nieprecyzyjny.
Ludzie wyjeżdżają na miesiąc na wczasy- spełnia warunki migracji wg Dyoniziaka ale migracją nie jest.
Prace sezonowe, studenci dzienni mieszkający w akademikach z rodzinami.
Dlatego potrzeba jest uzupełnienia definicji MIGRACJI. Nie jest ona do końca precyzyjna ponieważ nie jest w stanie w sposób bezsporny określić takie sytuacje jak wyżej wymienione. Należałoby uzupełnić ją jeszcze w dwa warunki:
I. jednostka musi przenosić się z całym swoim gospodarstwem domowym. W przekonaniu jednostki to wszystko co jest jej niezbędne.
II.Jedn. musi mieć poczucie, że tutaj gdzie w danej chwili się znalazła, jest jej dom (identyfikacja z miejscem fizycznym)
Wątek świadomościowego postrzegania miejsca. Każdy inaczej postrzega to co jest jego domem.
RODZAJE MIGRACJI
ZE WZGLEDU NA:
1.okres pobytu.
- migracje stałe(wyjazd na zawsze bezpowrotnie)
- m. Okresowe ( przeniesienie się i powrót po jakimś czasie, z miejsca do miejsca- z A do B do C)Nie wraca do pierwszego miejsca.
- m. Wahadłowe (wielokrotne przemieszczanie sie między tymi samymi miejscami- z A do B i po paru latach powrót do A. I potem znowu do B.)
Ruchliwość przestrzenna o charakt. Wahadłowym.
Można powiedzieć, że zarówno migracja jak i r. przestrzenna są równie obecne w aktualnych czasach lecz ich udział w życiu jednostki uzależniony jest od miejsca jakie zajmuje ona w strukturze społecznej. Można zaryzykować także, że im niższe usytuowanie w strukturze tym częściej mamy do czynienia z migracjami. Im wyższa pozycja w strukturze tym częściej jest to ruchl. przestrzenna.
2. zasięg geograficzny
migracje wewnętrzne(wewnątrz własnego kraju)
m. zewnętrzne ( kontynentalne- w ramach kontynentu)
m. międzykontynentalne (zamorskie)
3.ze względu na przyczyny
ekonomiczne ( za pracą- lata 70-80)
ASYMILACJA JAKO PODSTAWOWY PROCES PSYCHOSPOŁECZNY LEŻĄCY U PODSTAW PROCESÓW MIGRACYJNYCH.
Migracjom towarzyszy proces psychospołeczny w postaci asymilacji.
ASYMILACJA pełna polega na włączaniu się w skład osobowości, społeczności przyjmującej migranta.
TRZY STADIA PROCESU ASYMILACJI:
1.AKULTURACJA- przyjmowanie wzorów zachowania społeczności przyjmującej.
2.ASYM. STRUKTURALNA- polega na wejściu migrantów do grup i instytucji społ. przyjmującego.
3.ASYM. IDENTYFIKACYJNA- poczucie solidarności z grupą. Nie tyle z miejscem fizycznym ( jak anglik, ja polak-wzory kulturowe, poczucie, że jestem członkiem społeczeństwa)
Im ludzie młodsi tym większe szanse na asymilację pełną.


Zdecydowanie więcej jest niestety strat, które niesie dla społeczeństwa masowy wyjazd ludności. Już teraz możemy zaobserwować zdecydowany spadek siły roboczej. Finansowa katastrofa, jaka nastąpiła w niezreformowanej publicznej służbie zdrowia powoduje, że emigracja znacznej części lekarzy może mieć charakter nieodwracalny. Brakuje, więc również pracowników wykwalifikowanych. W następnych latach zaobserwujemy również spadek liczby ludności. Emigracja wywiera wpływ także na rodzinę, której członek wyjechał w poszukiwaniu lepszej pracy. Powoduje zakłócenie realizacji funkcji opiekuńczej i wychowawczej oraz nadmierne obciążenie obowiązkami. Jej skutkiem jest oddalenie emocjonalne i z kolei poszukiwanie nowego partnera.

W obecnej sytuacji, przy otwierających się granicach Unii, emigracja jest zjawiskiem, z którym po prostu musimy się pogodzić. I starać się z jednej strony zminimalizować jej negatywne konsekwencje, a z drugiej robić wszystko, by za kilka lat to szybko rozwijająca się Polska stała się magnesem przyciągającym z powrotem znaczną część obecnych emigrantów.


Bibliografia:

1.www. finanse.wp.pl
2.www. senat.gov.pl
3.www. praca.gazeta.pl
4.E. Jadźwińska, W. Łukowski, M. Sokólski ? Przyczyny i konsekwencje emigracji z Polski? Warszawa 1997