Plan "Burza"

Założenie i cel planu „Burza”. Przez cała okupacje polska konspiracja wojskową przygotowywała się do wybuch powstania . gromadzono broń w tajnych magazynach , szkolono kadry , zbierano informacje wywiadowcze. Początek walk miał nastąpić w decydującym momencie wojny , kiedy szala przechyli się już na stronę przeciwników Niemiec. Niebagatelną role w prowadzeniu planowego zrywu miała odegrać wojska aliantów , zwłaszcza utworzona specjalnie w tym celu Wielka Brytania polska Samodzielna Brygada Spadochronowa. Zakładano jednak , ze znaczna część kraju zostanie wyzwolona rzez wszystkich siłami podziemnej armii. W 1943 roku stało się jasne , ze uwolnienie spod okupacji niemieckiej przyniesie Polsce Armia Czerwona . Okazało to , że na ziemie polskie wkroczą odziały państw, z którym rząd polski nie utrzymuje stosunków dyplomatycznych. Spodziewano się również , że w takich okolicznościach Stalin będzie dążył do ułatwienia polskim scenariuszem , naczelny wódz generał Kazimierz Sosnkowski przesłał do kraju 27 października 1943 roku rozkazał o rozpoczęciu przygotowań do podjęcia jawnej walki z Niemcami , ale jednocześnie nakazywał ponownie przejścia do konspiracji w razie wrogiej postawy Rosjan. Realizując instrukcji miała zademonstrować światu siłę Armii Krajowej w walce z hitlerowskimi Niemcami i uniemożliwiać bądź utrudniać realizacje planów radzieckiego dyktatora. Plan Sosnkowskiego został jednak zmodyfikowany przez komendanta głównego Armii Krajowej generała Tadeusza Komorowskiego pseudonim „Bora” . Zakładał on , że oddziały Armii Krajowej z cała siłą przystąpią do akcji dywersyjno-sabotażowych przeciwko Niemcom w miarę zbliżania się wojsk radzickich . Przewidywano , że akcje te przybiorą charakter lokalnych powstań , co uniemożliwia wyzwolenie wielu miejscowości siłami armii Krajowej. Natychmiast po zakończeniu walk powinni ujawnić się zakonspirowani przedstawiciele Delegatury Rządu na Kraj i przejąć władze cywilną . w ten sposób występując , w charakterze gospodarczym wyzwolonych obszarów i reprezentować legalnego rządu , można będzie powitać Rosjan i następnie razem kontynuować walkę z Niemcami . W przypadku wielkich miast (z wyłączeniem Warszawy) walkę o wyzwolenie zamierzano od samego początku tworzyć przy wsparciu wojsk radzieckich . Plan otrzymał kryptonim „Burza”. Istniało niebezpieczeństwo , zwłaszcza na Krecie , że Rosjanie nie uznają akcji Armii Krajowej i będą likwidować terenowe oddziały delegatury. Było to tym bardziej realne , ze rząd Stalina nie utrzymał z rządem Rzeczpospolitej stosunków dyplomatycznych. W takim wypadku liczono jednak na działania aliantów zachodnich i ich pomoc dla sojuszników Polski. W styczniu 1944 roku Armia Czerwona przekroczyła przedwojenna granice Rzeczpospolitej . w takiej sytuacji nie można było dużej zwlekać z wydaniem rozkazu o realizacje planu „Burza ”. Pierwsze do walki ruszyły oddziały na Wołyniu. Później w miarę przesuwania się frontu na zachód do „Burzy ” miały przystąpić kolejne okręgi Armii Krajowej. Armia Krajowa na Wołyniu liczyła kilka tysięcy żołnierzy . w styczniu połączono ich w jedna wielką jednostkę – 27. Wołyńską dywizję Piechoty Armii Krajowej. Zabieg ten zmienił dotychczasowe oddziały partyzanckie w regularne wojsko i miał wzmocnić prestiż Armii Krajowej w oczach Rosjan. Od marca do maja 1944 roku 27. Dywizja wspólnie z Rosjanami walczyła w rejonie Kowla i Włodzimierza Wołyńskiego , a następnie na w czerwcu w ciężkich walkach przebiła się na Lubelszczyznę . W lipcu 1944 roku do realizacji planu „Burza ”przystąpiły oddziały wileńskie i nowogródzkie. Ich zadaniem było przede wszystkim opanowanie Wilna. Operacja opatrzona został kryptonimem „Ostra Brama”. Samodzielny szturm na miasto kilku tysięcy partyzantów z nocy 7 lipca został jednak odparty przez Niemców. Po kilki godzinach akowcy podjęli kolejne natarcie, tym razem wspierani rzez zbliżające się do miasta oddziały Armii Czerwonej. Po sześciu dniach Wilno zostało zdobyte , ale wraz z końcem walk zakończyło się również akowsko-radzieckie braterstwo broni. Większość polskich żołnierzy , w tym niemal cał komenda okręgu , został aresztowana i wywieziona.