Świadomość narodowa

ŚWIADOMOŚĆ NARODOWA

Świadomość narodowa- są to prezentowane przez ludzi postawy i zachowania w związku z danym państwem. Jest to poczucie o jednej wspólnocie, że wszyscy jesteśmy jednakowi, mamy te same korzenie, historie i wspólnotę tradycyjną.
Na przestrzeni dziejów świadomość narodowa przybierała różne formy zarówno pozytywne jak i negatywne. Do najbardziej pozytywnej postawy należy patriotyzm definiowany jako: szacunek i umiłowanie ojczyzny, gotowość do poświęcenia się dla niej i narodu, stawianie dobra własnego kraju ponad interesy partykularne bądź osobiste. Poczucie silnej więzi emocjonalnej i społecznej z narodem, jego kulturą i tradycją.
Patriotyzm to postawa wyrażająca się w wypełnianiu podstawowych konstytucyjnych obowiązków obywatelskich, takich jak służba wojskowa i obrona ojczyzny, wierność dla kraju, troska o wspólne dobro i dbałość o stan środowiska naturalnego, przestrzeganie prawa, gotowość do ponoszenia wszelkich ciężarów i świadczeń, w tym też płacenia podatków. Patriotyzm łączy się z szacunkiem dla innych narodów. Rozróżnia się patriotyzm lokalny –miłość do stron rodzinnych, do miejsca urodzenia i wychowania, miejsca zamieszkania, oraz patriotyzm regionalny – przywiązanie do krainy, dzielnicy kraju.

W zależności od sytuacji historycznej i gospodarczej kraju społeczeństwo wyraża swój patriotyzm w różnych formach i wzorach zachowań. W okresie romantyzmu patriotyzm pojmowano jako walkę z zaborcą o wolność ojczyzny, nawet, jeśli ta walka z reguły była na niepowodzenie. W okresie pozytywizmu dominowała postawa patrioty pracującego dla dobra narodu nawet za cenę ogromnej pracy. W czasie II wojny światowej patriotyzm często przybierał formę bohaterskich czynów walce z okupantem. Na podziw zasługuje zryw
patriotyczny, jakim było powstanie Warszawskie.. W najnowszej historii Polski największym patriotą jest Lech Wałęsa. To dzięki jego odwadze i za jego przykładem prawie cały naród wystąpił przeciw władzy ludowej podporządkowanej Związkowi Radzieckiemu. Ryzykując własnym życiem Wałęsa i jego współtowarzysze wystąpili w obronie narodu polskiego, chociaż mieli świadomość tego, iż wcześniejsze próby odzyskiwania wolności były krwawo tłumione. Patriotyzm różni się od nacjonalizmu tym, iż stanowi tylko takie przywiązanie do ojczyzny i narodu, które nie jest wrogie innym narodom i nie dąży do ich poniżenia.
Nacjonalizm pojmowany jako: ideologia i ruch polityczny, a także postawa społeczno-polityczna, podporządkowujące interesy innych narodów interesom własnego. Według tej ideologii wszelkie działania polityczne podejmowane są w celu podniesienia siły własnego narodu, a także oceniane przez pryzmat jego dobra i interesów.
W historii najtrafniejszym przykładem nacjonalizmu były Niemcy w latach 30. Po dojściu Hitlera do władzy jego polityka podporządkowana była wyłącznie stworzeniu potęgi niemieckiego państwa. Cel ten osiągano poprzez zwalczanie wszelkich oporów także wśród opozycji niemieckiej zbrojeniom i wreszcie atakom zbrojnym wymierzonym przeciw państwom europejskim. Panowało ogólne przekonanie wśród Niemców o wyższości rasy aryjskiej i narodu niemieckiego nad innymi narodami.
Skrajną postawą nacjonalizmu jest szowinizm pojmowany jako bezkrytyczne umiłowanie, własnego narodu połączone z wyolbrzymianiem jego zalet i umniejszaniem wad. Towarzyszy mu pogarda i nienawiść wobec innych narodów.
Przeciwieństwem nacjonalizmu jest kosmopolityzm pochodzący od greckiego kosmopolites (obywatel świata). Cechuje się postawą ludzi, których ojczyzną jest cały świat, nie istnieją państwa ani granice, więzi narodowe i historia nie mają znaczenia. Stanowisko także prowadzi do zaniku świadomości narodowej i własnej kultury. Jest to cecha negatywna i w tym przypadku można się posłużyć przykładami nam współczesnymi. Przejmujemy obyczaje, zwyczaje i święta zupełnie obce nam kulturowo. Szczególnie dla ludzi młodych nieważne są losy kraju, utożsamiamy się z innymi krajami zwłaszcza bogatszymi.

Kolejną postawą negatywna jest ksenofobia, która wyraża strach przed tym, co obce. Cechuje się wrogością i niechęcią wobec ludzi obcych rasowo i kulturowo często wynika z niezrozumienia odrębności innych kultur i poczucia wyższości własnego narodu, z braku tolerancji. Zjawisko to występuje także w Polsce. Jakże często słyszy się opinie i to nawet polityków i osób zasługujących na autorytet, wyrażające się lekceważąco i obraźliwie o innych krajach. W Polsce istnieje także ksenofobia lokalna a więc wymyślanie i poniżanie ludzi z innych regionów kraju np. (Gorole, Hanysy).

Do najbardziej negatywnych postaw należy rasizm- doktryna głosząca, że ludzie dzielą się na rasy nie tylko ze względu na cechy somatyczne (budowa ciała, kolor skóry, kształt czaszki), ale i psychiczne. Rasy są nierównej wartości, "wyższe" i "niższe. Rasizm to był handel niewolnikami, unicestwianie Żydów, Cyganów w czasie ostatniej wojny. W Ameryce nawet w latach powojennych rasizm był chroniony prawem. Z pogarda traktowano Murzynów, chociaż w czasie wojny żołnierze byli traktowani jako Amerykanie. Nielubianą sławą okryła się organizacja, Ku-Klux-Klan, której członkowie nie wahali się nawet przed podpaleniami. Ludność murzyńska mieszkała w wydzielonych dzielnicach, dzieci uczęszczały do wyznaczanych szkół. Niestety także w Polsce daje się słyszeć pogardliwe opinie o ludziach innych ras: Żółtki, Czarnuchy. W prasie wielu obcokrajowców skarży się na niewłaściwe traktowanie ich przez Polaków, dotyczy to zwłaszcza małżeństw mieszanych narażonych na kpiny i pogardę.

Nie ma narodów idealnych, w każdym społeczeństwie istnieją osoby czy grupy osób nacechowane negatywnymi postawami wobec innych. Powinniśmy brać przykład zarówno z historii jak i czasów nam współczesnych uczyć się właściwego postępowania i kształtować właściwe poglądy. Osoba, która skupia w sobie wszystkie cechy pozytywne jest nie wątpliwie papież Jan Paweł II. Jest Polakiem szczyci się tym ale równocześnie potrafi wytknąć wady narodowe. Potępia wszelkie przejawy agresji, nietolerancji między narodami nawołuje do pokoju, zgody, szacunku i wzajemnej tolerancji