Grzyby

1. Systematyka

KRÓLESTWO: Grzyby

GROMADA: Grzyby właściwe

KLASY: Lęgniowce, Skoczkowce, Sprzężniaki, Workowce, Podstawczaki,

GROMADA: Porosty, Sluzorośla

2. Cechy grzybów

- wszystkie są org. jądrowymi

- wszystkie są heterotrofami - brak plastydów

- odżywiają się cudzożywnie

- saprofity, pasożyty, symbionty

- szczególny przykład symbiozy to mikoryza

- oddychają tlenowo i beztlenowo (fermentacja)

- syntetyzują materiały zapasowe w postaci glikogenu i tłuszczów

- w ścianie komórkowej znajduje się chityna

3. Środowisko życia

- we wszystkich środowiskach

- w org. żywych

- na pokarmie

- wszędzie

4. Wymagania życiowe: woda, ciepło, zw. organiczne

5. Budowa kom. grzybów

Ciało grzyba to grzybnia, a ta składa się z pojedynczych tworów zwanych strzępkami - jednojądrowe, wielojądrowe (komórczak). Grzybnia może być jednokomórkowa lub wielokomórkowa. Strzępki mogą się ze sobą zrastać, tworząc tkankę rzekomą plektenchymen. Strzępki mogą się ze sobą zrastać, tworząc ułożone równolegle sznury. Strzępki grzybów pasożytniczych mogą tworzyć rozgałęzienia, zwane przylgami, mogą też wniknąć do wnętrza żywiciela, wtedy wytwarzają ssawki. Grzyby wyższe oprócz grzybni wytwarzają owocniki. Twór ten składa się z silnie zarośniętych strzępek. Kształt: Kapelusz, trzon, kula, miseczka.

6. Sposoby rozmnażania się grzybów

a) Wegetatywne - przez pączkowanie, podział komórki, fragmentacje grzybni

b) Bezpłciowy - przez zarodniki czyli spory

- zarodniki zewnętrzne - egzospory

- zarodniki wewnętrzne - endospory

- zarodniki ruchome - zoospory

- zarodniki nieruchome - aplanospory

- konidia - rodzaj egzospor które powstają przez odcięcie zewnętrznych strzępek grzyba

c) płciowe

- polegała na wytwarzaniu kom. płciowych (męskich i żeńskich). Powstają one w organach płciowych gametangiach.

Istnieją 3 sposoby łączenia się kom. płciowych:

izogamia - izogamety jednakowej wielkości, ruchome

heterogamia - gamety różnej wielkości, ruchome.

Oogamia - gameta żeńska, duża, nieruchoma (jajo). Gameta męska, mała ruchoma.

- przez wytworzenie gametangiów i ich kopulację - gametangiogamia

- przez kopulację strzępek różnoimiennych - somatogamia





1. Pleśniak biały jest komórczakiem. Rozmnaża się w następujący sposób:

a) wegetatywnie, przez podział strzępek

b) bezpłciowo, przez zarodniki (najczęstszy sposób rozmnażania)

c) płciowo, przez zlewanie się wielojądrowych gametangiów zawierających jądra komórek rozrodczych męskich i żeńskich - jest to proces gametangiogamia.

Po kopulacji powstaje wielojądrowa zygota - zygospora, która kiełkując przechodzi mejozę, w wyniku której powstaje kulista zarodnia z zarodnikami (1n).





Cykle rozwojowe workowców

1. Przedstawiciele: grzyby, kropidlak, pędzlak, smardze, trufle.

2. Sposoby rozmnażania

a) wegetatywne - pączkowanie - podział komórek przez fragmentację

b) bezpłciowe - przez zarodniki workowe (oskospory), konidialne u grzybów pleśniowych

c) płciowe - gametangiogamia z rozłożoną w czasie plazmogamią i kariogamią



Cykl rozwojowy podstawczaków

1. Przedstawiciele

- większość grzybów kapeluszowych bez owocnika, w większości pasożyty

2. Rozmnażanie

a) wegetatywne - przez podział grzybni

b) bezpłciowo - przez zarodniki podstawkowe powstające po uprzednim cyklu płciowym

c) płciowe - somatogamia, zlewanie się komórek strzępek, nie będących gametami. Plazmogamia oddzielona jest w czasie wyraźniej niż u workowców od kariogamii.

3. Do podstawczaków należą grzyby:

a) wykształcające owocniki w postaci: konsoli, kuli, kapelusze na trzonach, pod spodem kapelusza znajduje się hymenofor który może być blaszkowy albo rurkowy. Na rurkach i blaszkach znajduje się warstwa rodzajna tzw. hymenium - tu tworzą się zarodniki.

b) bez owocników, np. rdza źdźbłowa - pasożyt potrzebujący do rozwoju dwóch żywicieli: berberys, trawy.

4. Budowa owocnika podstawczaka: kapelusz, hemenofor rurkowy, trzon.





1. Gatunki grzybów

- JADALNE: borowik szlachetny, podgrzybek brunatny, maślak zwyczajny, koźlarz babka, czubajka konia, gąska żółta, pieczarka polna, pieprznik jadalny, smardz jadalny.

- TRUJĄCE I NIEJADALNE: borowik szatański, goryczak żółciowy, muchomor sromotnikowy, krowiak podwinięty, muchomor jadowity, gołąbek wymiotny, mleczak wełnianka.

2. Ochrona gatunkowa grzybów

- wszystkie gatunki sromotnikowe

- podgrzybek pasożytniczy

- fogowiec olbrzymi

- purchawica olbrzymia

- żagwica listkowa

3. Znaczenie grzybów w przyrodzie

- ważne ogniwo reducentów w krążeniu pierwiastków; rozkładają subst. org., tworzą próchnicę, rozkładają drewno

- tworzą porosty

- są pożywieniem dla zwierząt

- mają udział w procesach glebotwórczych

4. Znaczenie grzybów w gosp. i życiu człowieka

- do produkcji antybiotyków, penicyliny z pędzlaka

- w przemyśle piekarniczym, mleczarskim, nadają dużą wartość smakową

- służą do otrzymywania kwasu szczawiowego cytrynowego

- wykorzystywane do walki biologicznej ze szkodnikami

- przyprawy



POROSTY

1. Systematyka - gromada w królestwie grzybów.

2. Środowisko życia

a) głównie strefa umiarkowana i chłodna

b) na glebach piaszczystych: bory sosnowe

c) głazach, skałach, murach - porosty skorupiaste

d) epfitycznie na gałęziach, pniach, liściach roślin.

3. Porosty - to org. powstałe na skutek trwałej symbiozy grzyba z glonem.

4. Formy plechy: skorupiasta, knucznowata, listkowata.

5. Rozmnażanie

- wegetatywne - przez fragmentację plechy lub tworzenie specjalnych urwistków - rozmnóżki.

GLONY

1. Glony - zaliczamy do nich ok. 30000 gatunków, liczba ta stale się powiększa.

2. Cechy:

a) rozpiętość wymiarów:

- jednokomórkowe (kilka mikrometrów)

- wielokomórkowe (dość złożona budowa plech, kilkadziesiąt metrów długości)

b) różne zabarwienie: zielone, złociste, brunatne, czerwone, fioletowe, czarne.

U wszystkich glonów autotroficznych występuje chlorofil z karotenem i ksantofilem oraz inne barwniki tj. fikobiliny. Występują w chromatoforach, które mogą mieć różny kształt.

c) produkt fotosyntezy (materiał zapasowy), np. węglowodany tłuszcze

d) ściana komórkowa - wyjątek - eugleniny, których protoplast okryty jest stężałą błoną cytoplazmatyczną - zbudowana z celulozy z domieszkami np. węglanu wapnia, krzemionki.

e) jądro - glony eukariotyczne - wyjątek - sinice, komórki są jednojądrowe lub mają postać komórczaków

f) wykazują różny stopień organizacji - postać prymitywna - postać pływkowa i pełzakowata.

3. Występowanie

a) cała kula ziemska

Środowisko wodne - są przytwierdzone do dna lub przedmiotów zanurzonych w wodzie lub unoszą się swobodnie w toni wodnej. Wchodzą w skład planktonu. Są przystosowane do życia w ruchliwym żywiole. Mają postać pałeczkowatą lub skorupiastą; wykształciły także plechy wiotkie, rózgowate lub taśmowate.



EUGLENINY

1. Eugleniny - liczą ok. 800 gatunków.

2. Cechy:

- organizmy jednokomórkowe

- mają postać pływki

- protoplast okryty błoną cytoplazmatyczną

- brak ściany komórkowej

- czerwona plamka

- wakuola pulsująca

- chloroplasty barwy zielonej o różnej postaci

- w cytoplazmie znajdują się różne wykształcone ziarna paramylonu

- są autotroficzne

- odżywiają się heterotroficznie lub na sposób zwierzęcy

3. Rozmnażanie - przez podłużny podział komórki pomnaża swoje organy

4. Żyją w wodach zanieczyszczonych

5. Budowa

- wić

- ujście gardzieli

- czerwona plamka

- fotoreceptor

- bazalna część wici

- gardziel

- wić krótka

- wakuola pulsująca

- wakuole akcesoryczne

- struktury Golgiego

- paraylon

- jądro komórkowe

- brodawki na peryplaście

- tłuszcz

- mitochondria

- spiralne zgrubienia na peryplaście

- chromatofory

6. Schemat komórki eugleniny zielonej

- wić

- fotoreceptor

- czerwona plamka

- wakuola pulsująca



OKRZEMKI

1. Okrzemki - najliczniejsza klasa chryzofitów, liczą ok. 10000 gatunków.

2. Cechy

- bardzo drobne, jednokomórkowe lub kolonijne glony

- protoplast okryty jest sztywną, skrzemieniałą ścianą komórkową

- chromatofory są złocisto-brązowe

- niektóre wykazują zdolność ruchu dzięki pływającemu po powierzchni komórki śluzowi

- gamety męskie - postać pływki opatrzonej wicią

3. Rozmnażanie

a) przez podział komórki - komórki potomne otrzymują połowę pancerzyka (denko lub wieczko) dobudowuje sobie zawsze mniejszą część = denko.

b) płciowo

4. Występowanie

- wody słodkie

- morza

- wchodzą w skład planktonu

- obrastają rośliny wodne lub przedmioty zanurzone w wodzie



ZIELENICE

1. Zielenice - liczą 11000 gatunków.

2. Cechy

- zielona barwa chloroplastów

- jednakowy skład barwników asymilacyjnych

- glony o bardzo różnej organizacji budowy ciała

- drobne, jednokomórkowe

- formy wielokomórkowe

Chlorella - prosto zbudowana zielenica, o komórkach nieruchliwych, pozbawionych wici.

Pierwotek - tj. chlorella, występuje na korze drzew.

Sałata morska - tworzy duże wielokomórkowe, płahowe plechy.

Ramienica - bardzo złożona budowa plech osiągających kilkadziesiąt centymetrów wysokości.

Pełzatka - plecha zbudowana z jednego, ogromnego komórczaka.

3. Rozmnażanie

a) przemiana pokoleń - przemiana faz jądrowych - polega na tym, że roślina rozmnażająca się płciowo, jest pokoleniem płciowym, czyli gametofitem i ma w swych komórkach jądro haploidalne o pojedynczej liczbie chromosomów - tworzy gamety, które się łączą dając diploidalną o podwójnej liczbie chromosomów zygotę - wyrasta z niej roślina diploidalna rozmnażająca się za pomocą zarodników i jest pokoleniem bezpłciowym - czyli saprofitem, gdy powstają zarodniki zachodzi mejoza - zarodniki są haploidalne, a wyrastające z nich rośliny są również haploidalne i rozmnażają się płciowo - pokolenie płciowe, czyli gametofit

b) proces płciowy (skrętnica) - każda gameta powstaje z przekształconego całego protoplastu komórki biorącej udział w rozmnażaniu, nie mają one wici - poruszają się ruchem pełzającym - między komórkami powstaje kanalik, przez który jedna z gamet przepełza do drugiej i zlewa się z nią wewnątrz komórki macierzystej - powstaje zygota diploidalna - kiełkuje, dzieli się mejotycznie - wyrasta roślina haploidalna.



BRUNATNICE

1. Brunatnice - liczą ok. 2000 gatunków.

2. Cechy

- mają brunatne chromafory

- są glonami osiadłymi

- różna wielkość: od kilkunastu mn do kilkudziesięciu m

- bardzo wysoka organizacja plechy

- zróżnicowanie wewnętrzne plechy (część zewnętrzna - zbudowana z gęsto obok siebie ustawionych komórek z chromaforami, pełni funkcję tkanki asymilacyjnej, część wewnętrzna - złożona z wydłużonych bezbarwnych komórek o zgrubiałych ścianach)

3. Występowanie

- wody słodkowodne

- glony morskie

- strefa umiarkowana

- sfera chłodna kuli ziemskiej

- wody przybrzeżne

4. Rozmnażanie

a) wegetatywne - przez fragmentację plech

b) bezpłciowo - za pomocą zarodników ruchomych lub nieruchomych

c) płciowo - ma postać izogamii, anizogamii i oogamii

d) przemiana pokoleń - pokolenia mogą być do siebie podobne lub różnią się w znaczny sposób np. gdy nie znano u tych glonów przemiany pokoleń - gametofit i sporofit uważano za dwa odrębne gatunki.

Morszczyn - stanowi skrajny przypadek, nie ma właściwej przemiany pokoleń. Plechy są diploidalne, są odpowiednikiem sporofitu. Rozmnaża się płciowo w drodze oogamii. Gamety są haploidalne i powstają na drodze mejozy - zachodzi w gametangiach.

5. Rozmnażanie się morszczynu

Plecha na swojej powierzchni zawiera specjalne struktury - gametangia - w których znajdują się zbiorniki z lęgniami oraz zbiornik z plemniami - które wytwarzają specyficzne dla siebie struktury - lęgnia - komórkę jajową - plemnia - plemniki, które są haploidalne - w wyniku kopulacji pozostaje diploidalna zygota, która dzieli się i powstaje saprofit, który jest haploidalny. W rozmnażaniu tym jest dominacja saprofitu nad gametofitem.