Gleby.

NA DOLE JEST DO POBRANIA !! JEDNO JEST W RUBRYKACH A DRUGIE ZWYKŁE !!


Gleba-jest to wierzchnia warstwa gleby skorupy ziemskiej powstała w wyniku przekształcania skał macierzystych pod wpływem czynników klimat (wiatr temp wpływ wody ukształtowanie) Budowa skorupy ziemskiej: ziemia otoczona jest powłoka gazowa atmosfera, zew powłoka to litosfera w której skrapla się para wodna zwana hydrosfera Powstawanie gleby: Powstaje w wyniku działania wyników glebotwórczych. Procesy glebotwórcze sa procesami długimi dzielimy je na: wietrzenie skał (polega na rozdrabn. i rozkruszeniu skał pod wpływem wody lodowców wiatru) wietrzenie pod wpływem wody (woda dostaje się do szczelin skalnych tam zwiększą swoja objętość i powoduje rozkruszenie skał) wietrzenie wywołane wahaniem temp (temperatura pomiędzy dniem a nocą powoduje nierównomierne nagrzewanie się skał co je rozkrusza) Wietrzenie chemiczne (wywołane obecnością substancji chem. rozpuszczalnych w wodzie) Wietrzenie biologiczne (bezpośrednia działalność org żywych na skałę macierzysta) Skład gleby: cz. Min. organiczna organizmy roślinne i zwierzęce. Faza stała (stanowi główne produkty wietrzenia skał) Faza płynna (jest to roztwór glebowy wypełniający drobne przestrzenie miedzy cząsteczkami fazy stałej) Faza gazowa (stanowi powietrze glebowe wypełniające większe przestwory niezajęte przez wodę)
Próchnica (humus)- tworzy się w procesie humifikacji. Proces składa się z 2 etapów: 1 związki złożone rozkładają się do związków prostych np. utlenianie azotu. 2 działanie reakcji biochemicznych i chem na związki proste dzięki czemu tworzy się humus który dostaje się do wierzchniej warstwy gleby i wzbogaca ja w składniki organiczne i mineralne. Próchnica bezpostaciowa- silnie rozdrobniona i wymieszana z frakcja ilastą i cząsteczkami min w formie pyłu wys. na glebach min. Zawartość próchnicy w g. min. 2-2,5%, w g. czarnosiemych 3-5%, w g. torfowych 70-90%. Znaczenie próchnicy PLUSY gł skł odżywczy gleby, działa korzystnie na strukturę gleby, stosowana jako nawóz org. Na g. lekkich próchnica nadaje spójności a na ciężkich wpływa na pulchność. Z próchnicy wydziela się CO2 (prawidłowy proces fotosyntezy) nadaje kolor glebie, wpływa na odczyn gleby wydziela składniki min, utrzymuje wilgoć, nadaje temp. Miejsce schronienia kręgowców i bezkręgowców. MINUSY zagnieżdżanie się szkodników, niski i szybki spadek temp, nadmierna wilgoć.
Podział gleby- lekkie średnie ciężkie g. lekka ,Ala pojemność wody g. suche dobrze napowietrznione przewiewne, dobra przepuszczalność powietrza i wody, niska zawartość skł org mala ilość próchnicy, g.ciepla sypka szybko się nagrzewa łatwa w uprawie, jasna. G. ciężka- duża pojemność wodna zbite duża spójność zła przepuszczalność duża zawartość skł odż duże spadki temp, trudne w uprawie zimne , ciemne. Części min(w Polsce g. min)dzielimy ze wzg. na wielkość i kształt cząstek: kamienie i żwir ǿ 1-5mm piasek ǿ0,1mm pyl ǿ 0,001-0,01mm ił ǿ >0,001mm Podział gleb min: g. piaszczyste przewaga frakcji piasku i krzemionki w 90% g. kamieniste (kamień żwirowy) g. gliniaste (pył i ił wzbog w pierw glin żelazo magnez) g. ilaste w 50% ił. G. żwirowe: frakcja żwiru ż-pyłowe, ż-gliniaste, g. piaskowe przewaga frakcji piasku ; 5% luźny, 5-10 słabo gliniasty 10-15 gliniaste lekkie, 15-20 gliniaste mocne.
Woda w glebie pochodzi opadów atmosferycznych, wód gruntowych. Rodzaje wody w glebie (kapilarna grawitacyjna błonkowa higroskopijna) G. wolno grawi.-w glebie oprócz małych przestworów kapilarnych występują większe przestwory nie kapilarne o średniej pow. wypełnione woda grawit. G. higroskop. błonkowa: jest to woda która jest pobierana przez rośliny a tworzy charakterystycznie ścisłe otoczki wokół gleby. Pojemność wodna-jest to zdolność gleby do zatrzymywania określonej il wody. Dzieli się na maksymalną (pojemność wodna gdzie wszystkie przestwory sa wypełnione woda) minimalna (jest to taki stan wilgotności gleby przy której roślina nie może korzystać z wody) kapilarna (odpowiada całkowitemu wypełnieniu woda)
Przepuszczalność gleby- zdolność gleby do wchłaniania wody oraz przenikania jej w głąb. Porowatość gleby niejednolita struktura gleby składająca się z przestworów kapilarnych i niekap. Porowatości gleby oznaczamy w % jako stosunek wody do powietrza. Podział przestworów glebowych małe kapilarne- zatrzymują wodę i powietrze w wyniku czego gleba jest mało napowietrznione zmniejsza przepuszczalność większe niekap. Sprzyjają przepuszczalności i przewiewności gleby. Zwięzłość gleby zdolność gleby do łączenia się ze sobą cząstek glebowych. Na glebach zwięzłych rośliny rosną lepiej ale system korzeniowy ma większe trudności rozwoju. Podział gleb ze wzg. Na zwięzłość: g. zwięzłe (glina ił) g. śr-zwięzłe (piaski gliniaste) g. słabo glin., g. luźne (żwir piasek). Lepkość gleby zdolność gleby do przylegania Np. narzędzi uprawnych lepkość jest zależna od składu mech. I chem. G. oraz jej wilgotności Lepkość jest cechą ujemną ponieważ znacznie utrudnia nam zabiegi uprawowe. Odczyn g. wiąże się z obecnością jonów wodorowych H+ i wodorotlenowych OH- w roztworze glebow. Jeżeli w glebie wys. jony – wodorowe H+ to jest odczyn kwaśny Jeżeli w glebie wys. Jony wodorotlen. OH- to gleba ma odczyn zasadowy Jeżeli mamy po połowie OH- i H+ to jest odczyn obojętny. Skala gleby ph wyn od 0-14: 4,5 silnie kwaśne; 4,6-5,5 kwaśne; 5-6,5 słabo kw.; 6,6-7,2 obojętny; <7,2 zasadowy. Na glebach polskich dominuje odczyn słabo kwaśny, rośliny możemy podzielić ze wzgl. Na tolerancje do odpowiedniego odczynu gleby: r. słodko kwaś. (paproć palma begonia) r. kwaśne (azalie wrzosy, rododendron) r. obojętne (róża goździk chryzantema). Odczyn gleby możemy regulować poprzez właściwe nawożenie gleby. W celu odkwaszania gleby np. nawozy wapienne zwane wapniowanie, przyrząd do pomiaru PH to Pehametr Hellinga
Profil gleby-jest to pionowy przekrój przez wszystkie poziomy gleby od pow. warstwy do skały macierzystej, z której gleba powstaje. W celu obejrzenia profilu gleby wykon. Się odkrywke na głębokość 150-200cm ukazuje ona barwe miąższość strukturę i warstwy gleby poziome gleby nazywamy poziomami genetycznymi - Oznaczenia (O-p. organiczny A p. pruchniczy E-eluwialny(wymywania) C-skała macierzysta D p. iluwialny (wmywania) P p. bagienny) i ich cechy (p- Wars. poddana działalności pługa, an- działalność człowieka, m-warstwa mułu, ni-warstwa torfu niskiego) Profil gleby dzielimy na: całkowity(to taki gdzie w całym przekroju warstwy gleby spotykamy jeden materiał) Niecałkowity(materiały pochodzące z różnych skał macierzystych). Miąższość gleby-jest to oznaczenia grubości warstwy gleby od pow. Do skały macierzystej. Barwa gleby-kolor gleby który wiąże się z występowaniem związków chem.i org. przykłady: biała(obecność wapnia gipsu krzemionki) czarna(obecność związków org) czerwona Pomarańczowa żółta (obecność żelaza IIIwartościowego) zielono niebieska (obecność żelazaII wart.) Struktura gleby- wiąże się z tworzeniem przez cząsteczki glebowe większych utworów. Strukturę g. dzielimy na: naturalną(powstaje w wyniku działa samoczynnych procesów) nabyta (powstaje w wyniku zabiegów uprawnych) Na strukt. gruzełkowata ma wpływ: zawartość próchnicy, obecność żywych org, zabiegi uprawne, odpowiedni dobór roślin, czynniki atmosferyczne. Negatywnie na strukt. wpływa: Długi obfity deszcz, złe nawadnianie, susza, nieodpowiedni dobór roślin ,źle wykonane zabiegi uprawne.
DZIAŁ I Gleby fitogeniczne RZĄD A(mineralne) i B(wapniowcowe TYP rędziny pararędziny) gleby te sa różnie wykształcone mają niewielka wartość ogrodową często sa to gleby kwaśne o małej zawartości próchnicy i niekorzystnych właściwościach wodo powietrznych. DZIAŁ II G. autogeniczne: IIA czarnoziemie są to g. o dobrych właściwościach o dużej zawartości próchnicy ok. 4% które posiadają odczyn obojętny lub kwaśny. Nadają się pod uprawę roślin ogrodniczych IIB brunatnozieme g. które na pow polski zajmują 50% nadają się pod uprawę roślin rolniczych (zboża) Mają odczyn kwaśny i niewielką zawartość próchnicy. IIC bielicowe nie nadają się pod uprawę roślin rolniczych na tych glebach wys. lasy. G. te cechuje mala zaw. próchnicy i odczyn kwaś. DZIAŁ III G. semihydrogeniczne (to g. które oznaczają się wysokim poziomem wód gruntowych lub są okresowo zalewane) IIIA glejobielicowe na nich wyst. Bory są one ubogie w składniki odżywcze i posiadają odcz. Kwaś. IIIB czarne ziemie posiadają wys. Zaw. Próchnicy ok 1,5% posiadają odczyn obojętny nadają się pod uprawe roślin ozdobnych najbardziej wymagających w Polsce ok. 1,7% pow. IIIC zabagnione g. nieurodzajne o złych warunkach wodno powietrznych wykorzystywanych tylko pod łąki i pastwiska
DIAŁ IV G. hydrogeniczne- powstaja w wyniku nadmiernej wilgotności i przyspieszonego procesu humifikacji. IVA g. bagienne (torfowe, t. niskie i wysokie)maja bardzo dobre warunki wodno-powietrzne sa łatwe w uprawie, nadają się pod uprawe r. ozdobnych, nadają się do mieszania ziem) IVB g.pobagienne przeznaczamy je najczęściej pod łaki i pastwiska DZIAŁ V G. napływowe: VA aluwialne (mady rzeczne, morskie, rzeczne pruch lekkie i ciężkie)gleby te powstają z cząsteczek min. transportowanych przez wodę, stosuje się pod uprawe roślin ogrodn. prócz sadowniczych VB-deluwialne występują najczęściej na terenach górskich i podgórskich DZIAL VI G. antropogeniczne- pows. pod wpływem działalności człowieka: VIA g. kulturowe bardzo dobre gleby użytkowo-ogrodnicze dzielimy je na hortisole i rigosole. Hortisole gleby ogrodnicze pod uprawe warzyw i roślin ozdobnych, Rigosole gleby regulówkowe powstaja one na skutek pogłębienia uprawy VB-industroziemne i urbanoziemne (kiedy działalność człowieka nie jest korzystna dla środowiska, powstaja na terenach przemysłowych i komunikacyjnych