BABIOGORSKI PARK NARODOWY
moga byc bledy ort i int !
BABIOGORSKI PARK NARODOWY położony jest w Beskidzie Żywieckim na terenie dwóch województw : bielskiego ( większa część parku ) i nowosądeckiego.
Babia Góra jest najwyższym pasmem w obrębie Beskidu Wysokiego w Karpatach Zachodnich. Pasmo to ciągnie się od Przełęczy Jałowieckiej ( 1017 m n. p. m. ) na zachodzie do przełęczy Krowiarki ( 986 m n. p. m. ) na wschodzie. Pasmo Babiej Góry jest najbardziej na północ wysuniętym odcinkiem europejskiego działu wodnego ( zlewiska Bałtyku i Morza Czarnego ). Szczyt Babiej Góry zwany Diablakiem , ma wysokość 1725 m n. p. m. Stąd rozpościera się jeden z naj rozleglejszych i najpiękniejszych widoków w Polsce. Stok Północny Babiej Góry jest bardzo stromy , południowy – łagodniejszy. Jest to jedyny w Polsce masyw górski o tego rodzaju eksplozjach.
Powierzchnia parku wynosi 1734 ha , w tym zespoły leśne zajmują 1585 ha.
Babiogórski Park Narodowy został utworzony 30 października 1954 roku. Zostały uwieńczone powodzeniem wieloletnie starania rozpoczęte jeszcze w okresie międzywojennym , m.in. przez Kazimierza Sosnowskiego ( 1923 ) oraz Władysława Midowicza (1929 ). W 1930 roku prof. Władysław Szafer przedłożył Polskiej Akademii Umiejętności wniosek o utworzenie parku narodowego z części stanowiącej własność Akademii. W 1933 roku utworzono na Babiej Górze ‘’Rezerwat ‘’ o powierzchni około 642 ha, w tym ponad 400 ha lasu.
W 1278 roku z uwagi na swoje wyjątkowe walory przyrodnicze , park został włączony przez UNESCO do międzynarodowej sieci rezerwatów biosfery.
Do osobliwości należą małe , płytkie stawki pochodzenia morenowego lub osuwiskowego , np. Mokry Staw pod Sokolicą. Na stokach Babiej Góry w licznych źródłach biorą początek górskie strumienie rozcinające podnóża masywu głębokimi dolinami o stromych zboczach .
Osobliwością – zwłaszcza północnych stoków w górnej partii Babiej Góry – są wody podziemne. Dzięki temu , jak też większym opadom , potoki spływające po stronie północnej ( Jałowiecki i Jaworzyna ) są znacznie zasobniejsze w wodę niż po stronie południowej
( Lipnica , Syhlec ).
Duża jest tu rozmaitość gleb i roślinności . Spotykamy – w jedynym w Karpatach Zachodnich poza Tatrami piętrze alpejskim ( 1725 – 1650 m n.p.m.) – gołoborza , nieco niżej gleby inicjalne i słabo wykształcone ( rankery ) ze zbiorowiskami roślinności naskalnej i muraw wysokogórskich. W piętrze kosodrzewiny ( 1650-1350 m n. p. m. ) rumoszowokamieniste rankery bielicowe. W piętrze regla górnego ( 1350-1150 m n. p. m. ) gleby bielicowe i bielice z występującymi tu wysokogórskim borem świerkowym. W piętrze regla dolnego (od 1150 m u podnóża ) piaszczysto-kamieniste gleby skrytobielicowe lub brunatne bielicowe porośniete borem jodłowo – świerkowym. Na glebach brunatnych innych podtypów wyróżniono 3 podzespoły buczyny karpackiej z czosnkiem niedźwiedzim i z kostrzewą leśną .
Drzewostany tworzą głównie buk , jodła i świerk. Zarówno w reglu dolnym , jak też w górnym , przede wszystkim po północnej stronie Babiej Góry , zachowały się drzewostany o charakterze pierwotnym. Należy to już do rzadkości w skali kraju i Europy.
Wzdłuż górnej granicy lasu i na stromych , wilgotnych stokach po stronie północnej rosną ziołorośla z wietlicą alpejską. W piętrze kosodrzewiny na ustalonych piargach występuje
m.in. zbiorowisko z miłosną górką , a na urwiskach i półkach skalnych – zespół kostrzewy pstrej , należący do najbardziej charakterystycznych i najpiękniejszych w okresie kwitnienia.
Częste są tu też borówczyska czernicowe i bażynowe. Spotyka się tu również interesującą
Roślinność źródlisk , młak śródleśnych i rumowisk skalnych , nie związaną z piętrowym jej układem.
Babia Góra jest jednym z najbardziej interesujących masywów górskich w Beskidach.
Flora obejmuje tu ok. 700 gatunków roślin naczyniowych ( w tym ponad 30 chronionych ) , 250 gatunków porostów , 120 gatunków glonów oraz 639 gatunków grzybów.
Tylko na Babiej Górze – biorąc pod uwagę obszar Polski – występują takie rośliny kwiatowe jak rogownica alpejska oraz rosnący przy górnej granicy lasu i osiągający do dwóch metrów wysokości okrzyn jeleni – endemit będący symbolem Babiogórskiego Parku Narodowego.
Fauna parku jest równie bogata : żyje tu 170 gatunków kręgowców , w tym 115 gatunków ptaków ( 88 lęgowych ) , 38 gatunków ssaków , 6 gatunków ryb (m.in. pstrąg potokowy ) i płazów ( głównie traszki ) oraz 5 gatunków gadów , wśród nich 3 gatunki jaszczurek oraz żmija i zaskroniec.
Najliczniejszym ptakiem drapieżnym jest myszołów. Do najrzadszych należą orzeł przedni oraz puchacz. Obecnie już rzadko spotyka się głuszca. Do charakterystycznych ptaków leśnych parku należą dzięcioły na przykład – czarny. Większość lęgowej ornitofauny to ptaki śpiewające na przykład – sikory i drozdy.W piętrach kosodrzewiny i halnym gnieżdżą się puchacz halny i siwarnik.
Wśród ssaków drapieżnych najliczniejszy jest lis ; wilk pojawia się sporadycznie , niedźwiedź rzadko , a liczebność rysia ocenia się na 4 rodziny ; nieco częściej można spotkać borsuka.
Wśród parzystokopytnych najpospolitszy jest jeleń , a stosunkowo nieliczne są sarny i dziki.
W parku żyje około 2450 gatunków bezkręgowców. Najliczniejsze są chrząszcze i błonkówki.
Wiele gatunków należy do górskich , a kilkanaście występuje w Polsce tylko na Babiej Górze , jak na przykład : przedstawiciele roztoczy ( 1 gatunek ) , chrząszczy ( 2 gatunki )
, i mszyc ( 10 gatunków ).
Oprócz nieprzeciętnych walorów przyrodniczych , park odznacza się swoistymi wartościami kulturowymi. Do nich należą przede wszystkim charakterystyczne formy budownictwa ludowego , które wytworzyły się tu w ciągu wieków. Zbiór tego rodzaju obiektów znajduje się w skansenie im. Józefa Żaka w Zawoi na Markowych Rówieńkach oraz w Parku Etnograficznym w Żubrzycy Górnej.
Do zabytków należy także oryginalny drewniany kościół w Zawoi , z przełomu dziewiętnastego i dwudziestego wieku ; jak też murowana kapliczka w stylu regionalnym ,
Stojąca w Zawoi – Policznem.
W siedzibie dyrekcji parku w Zawoi – Barańcowej znajduje się Muzeum Przyrodnicze.
Przed siedzibą dyrekcji parku założono Ogród Roślin Babiogórskich .
Długość szlaków turystycznych na terenie parku wynosi 36 kilometrów w tym 32 kilometry to trasy piesze , a 4 kilometry trasy narciarskie.
Schronisko PTTK na Markowych Szczawinach stanowi bazę żywieniowo- noclegową.
Z Krakowa do Zawoi można dojechać bezpośrednio autobusem lub koleją do Suchej Beskidzkiej , a dalej autobusem.
BIBLIOGRAFIA
1.Parki narodowe w Polsce (red. Larysa Włostowska) .-( Wyd. 2)
Warszawa : ‘’ Sport i Turystyka ‘’ : ‘’Muza ‘’ , 1997
2.Fotografia polska – tematyka – 20 w. - ; Rezerwaty i parki narodowe – Polska- ikonografia- album