Przedstaw formy porozumień monopolistycznych. Podaj przykłady takich porozumień z ziem polskich poza zaborami i omów zasady ich funkcjonowania.

Formy porozumień monopolistycznych były różne od ścisłego kartelu i syndykatu aż do nieformalnych uzgodnień znajdujących wyraz w określonych posunięciach-najczęściej cenowych.
Kartel-przedsiębiorstwa tej samej gałęzi , które działały wspólnie w celu max zysku.
Syndykat- kierowały polityką cen jednocześnie ustalając limity produkcyjne.
Kartele i syndykaty były poruzumieniami dość luźnymi.Członkowie tych zrzeszeń mogli z nich wystąpić , a kartel funkcjonował dopóty , dopóki firmy wchodzące w jego skład były nim zainteresowane.
Drugą grupą związków monopolistycznych były frusty i koncerny.
Frusta- połączenie firm w jedno przedsiębiorstwo i rezygnacja z odrębności prawnej i ekonomicznej , zrzeszała najczęściej przedsiębiorstwa o różnym profilu produkcyjnym
Na ziemiach polskich procesy monopolizacji rozpoczęły się najwcześniej i z największą siłą w tych branżach , które przodowały w dziedzinie postępu technicznego tj. włókiennictwo , górnictwo i hutnictwo
Czołowe przedsiębiorstwa , podobnie jak całe włókiennictwo Królestwa Polskiego , z reguły osiągały wysokie zyski , zwłaszcza po przekształceniu ich w wielowarstwowe kombinaty.
Decydującą rolę w procesie koncentracji produkcji w Królestwie Polskim odegrały spółki akcyjne. Opanowały one w największym stopniu przemysł górniczo-hutniczy , metalowy , włókienniczy i cukrowniczy. Do najbardziej znanych należały zakłady K.Scheiblera w Łodzi , Towarzystwo Akcyjne Zakładów Żyrardowskich , Towarzystwo Sosnowieckie , Huta Bankowa oraz Towarzystwo Wielkich Pieców i Zakładów.
Pierwsze porozumienie monopolistyczne , wskład którego wchodziły przedsiębiorstwa polskie powstały w 1881 roku. Kartel obejmujący wszystkie cukrownie Królestwa Polskiego i południowo-zachodniej Rosjii. Należało do niego aż 200cukrowni. Związek ten utworzono w celu regulowania poziomu cen i produkcji cukru. Pierwszym wyłącznie polskim porozumieniem monopolistycznym była zawarta w 1890 roku umowa 14 właścicieli cegielni warszawskich.Zrzeszenie to posiadało centralne biuro sprzedaży i zajmowało się kontrolą i jakością wielkości produkcji. Typową umową monopolową było porozumienie patentów węglowych Towarzystwa Sosnowieckiego i Francusko-Włoskiego. W umowie tej zakładano obniżenie wydobycia węgla w celu uzyskania wzrostu ceny. Utworzono też syndykat cementowy i papierniczy oraz zrzeszenie fabrykantów parafiny i cerezyny.
W 1904 roku powstał też kartel przędzalniczy w Łodzi , zrzeszał 15 najpotężniejszych towarzystw akcyjnych przemysłu włókienniczego. Nazywał się Zjednoczeniem Przędzalników. Umowa określała ceny minimalne , regulowała stosunki wytwórca-kupujący oraz gwarantowała zwrot w określonym terminie należności za sprzedaną przędze. Pierwszy w historii przemysłu ciężkiego był Związek Fabrykantów Relsowych. Celem związku było przęjęcie wszystkich zamówień na produkcję szyn stalowych. Jednym z najpoważniejszych karteli w Królestwie Polskim była Huta Bankowa – największa huta w zaborze rosyjskim.
Największym syndykatem przemysłu metalowego był ogólnorosyjski syndykat „Prodameta”. Na terenie Królestwa liczącymi się monopolami były również Zakłady Żyrardowskie i Akcyjne Towarzystwo Przemysłowe Zakładów Mechanicznych Lilpop , Rau i Loewenstein S.A. Pierwsze umowy monopolistyczne dotyczyły wielkości produkcji i wysokości cen , dopiero później obejmowały inne sfery działalności gospodarczej. Ograniczenia produkcji stosowano w łódzkim syndykacie przędzalniczym , zredukowano tam czas pracy o 20% a liczbę wrzecio o 10%. Unieruchamianie produkcji dotyczyło w szczególności tych zakładów , których produkcja była nieekonomiczna i zbyt kosztowna w porównaniu z innymi firmami. Innym rodzajem umowy było było zobowiązanie przedsiębiorców do wytwarzania określonej wielkości produkcji – przemysł włokienniczy.Obok porozumień związanych z produkcją przedmiotem umów była najczęściej kwestia cen. Umowy tego typu występowały na wszystkich szczeblach monopolizacji. Członkowie monopolu określali minimalny pułap cen , poniżej którego nie można było sprzedawać pod groźbą kar umownych. Postanowienia określające wysokość cen zawierała umowa kartelu przędzalniczego utworzonego w Łodzi w 1901 roku. Kartel jutowy , który powstał w Warszawie także ustalił ceny minimalne.
Dumping-kategoria ściśle związana z kategorią cen , sprzedaż towarów za granicę po cenach szczególnie niskich , zazwyczaj niższych niż ceny wewnętrzne , często poniżej kosztów własnych. Dumping był koniecznością skartelizowania przedsiębiorstw przedsiebiorstw , ucieczką przed nadprodukcją i kryzysem. Politykę dumpingu stosował kartel przędzalniczy w Łodzi oraz Łódzki związek Eksportowy. Charakterystyczne przejawy działalności monopolistycznej na rynku surowcowym miały miejsce w przemyśle weglowym. Kartelizacja w dziedzinie surowców w większym stopniu niż inne działania monopolistyczne przyczyniała się do wzrostu cen i kosztów produkcji w wielu dziedzinach bezposrednio nie związanych z eksplotacją surowców. Wynikało to z faktu , że surowce były podstawą wytwarzania wielu rodzajów towarów. Porozumienia dotyczące zysków zawierały głównie monopolu o najwyższym stopniu koncentracji np.frusty.
Jeżeli sprzedaż odbywała się przy udziale syndykatu , całkowity zysk związku dzielony był między przedsiębiorstwa w zalezności od sprzedanej ilości towaru.