Styl i stylizacja, styl potoczny, naukowy, urzędowy, archaizacja

Styl – językowe ukształtowanie wypowiedzi
Stylizacja – zabieg językowy, którego celem jest upodobnienie tekstu do określonej formy wypowiedzi, np. archaizacja, dialektyzacja


Styl potoczny:
• Wypowiedzenia często błędne, tzw. anakoluty, elipsy, równoważniki zdań,
• Kolokwializmy, wulgaryzmy, słowa nacechowane emocjonalnie (np. zdrobnienia i zgrubienia), neologizmy,
• Neologizmy językowe (nowopowstałe słowa nie zawsze zgodne z normą gramatyczną i ortograficzną, np. matma, pozdro),
• Obecność związków frazeologicznych, np. prawda w oczy kole,
• Obecność zapożyczeń, przede wszystkim angielskich.

Cechy stylu potocznego:
• Zrozumiałość,
• Przystępność,
• Powszechność.

Niepoprawności stylistyczne wynikają z chęci szybkiego przekazu informacji:
• Przemilczenia,
• Niedopowiedzenia,
• Wykrzyknienia,
• Zdania pojedyncze.


Styl naukowy:
• Słownictwo specjalistyczne, tzw. profesjonalizmy znane wąskiej grupie odbiorców,
• Przewaga zdań złożonych,
• Dążenie do precyzji wypowiedzi,
• Przytaczanie opinii wg badaczy literatury,
• Wtrącenia (wypowiedzi ujęte w cudzysłowie, których celem jest doprecyzowanie danej myśli),
• Słownictwo neutralne.


Styl urzędowy:
• Konstrukcje bezosobowe,
• Obecność strony biernej,
• Specjalistyczne wyrażenia,
• Zdania wielokrotnie złożone,
• Brak emocji,
• Schematyzm wypowiedzi, stosowanie utartych formuł, które są trudne w zrozumieniu dla przeciętnego odbiorcy.


Archaizacja to odmiana stylizacji, takie ukształtowanie językowej strony wypowiedzi, aby przypominała ona styl i formę tekstów dawnych.
• Obecność archaizmów – fonetycznych, fleksyjnych, słowotwórczych, składniowych, słownikowych,
• Szyk przestawny wypowiedzi,
• Słownictwo swoiste, typowe dla szlachty, gminu,
• Wyrazy przestarzałe, które rzadko pojawiają się we współczesnej polszczyźnie.

Archaizacja ma na celu przywołanie kolorytów dawnych realiów minionych epok, stworzenie odpowiedniego klimatu.