Wos-polityka

Polityka- określeniem polityka najczęściej definiuje się ogól działań, które są związane z dążeniem do zdobycia i utrzymania władzy państwowej, jej wykonywaniem, a także z wytyczeniem kierunku rozwoju państwa m.in. w takich dziedzinach jak polityka społeczna i polityka zagraniczna.

Ideologia polityczna to zespół poglądów artykułujących generalne cele działalności politycznej i dopuszczalne metody ich osiągania. Nadrzędną funkcją ideologii politycznej jest definiowanie celów i środków uzgadniania zachowań współzależnych grup społecznych o sprzecznych interesach w sposób rokujący ochronę i zwiększanie szans przeżycia i osiągania satysfakcji z życia jej adresatów.
Doktryna polityczna - to wynikający z danej ideologii uporządkowany zbiór poglądów na życie polityczne danego społeczeństwa z zagadnieniami władzy i ustroju państwa na czele.
Program polityczny - zbiór celów i zamierzeń partii i ruchów społecznych, organów władzy i administracji państwowej oraz jednostek i grup społecznych, które chcą zdobyć władzę lub uzyskać na nią wpływ. tworzy pewien system warunkujących się i planowych działań. Jako wyraz interesów politycznych stanowi sposób komunikacji pomiędzy podmiotami polityki.
Podział doktryn politycznych:
1)Konserwatywne- są niechętne zmianom chociaż uznają konieczny postęp cywilizacyjny. Opowiadają się za utrzymaniem całokształtu stosunków społeczno-politycznych.
2)Reformistyczne- domagają się przeprowadzenia koniecznych zmian społecznych,gospodarczych i politycznych droga ewolucji.
3)Rewolucyjne- uznają rewolucje za podstawowy i najlepszy sposób działania politycznego. Chcą natychmiastowych zmian i negują tradycyjne rozwiązania ustrojowe.
4)Reakcyjne- Nawołują do przywrócenia albo utrwalenia przestarzałego ustroju, który nie przystaje do rzeczywistości politycznej.
5)Utopijne- wskazują cele nierealne, niemożliwe do zrealizowania w danym momencie. Są przeciwstawne wobec pozostałych doktryn.
Doktryny centrowe - opowiadają się za utrzymaniem równowagi pomiędzy interesami różnych warstw i grup społecznych. Przedstawiciele tych doktryn nie uznają nierówności za naturalną cechę struktury społecznej, ale wynikające z niej różnice majątkowe powinny być, ich zdaniem, łagodzone przez samo społeczeństwo, a nie państwo.
Liberalizm- ideologia, kierunek polityczny głoszący, iż szeroko rozumiana wolność jest nadrzędną wartością. Najogólniej mówiąc liberalizm odwołuje się do indywidualizmu, stawia wyżej prawa jednostki niż znaczenie wspólnoty, głosi nieskrępowaną działalność poszczególnych obywateli we wszystkich sferach życia zbiorowego.
Konserwatyzm- jako doktryna polityczna
pojawił się w XVIII w., będąc opozycją wobec oświeceniowego racjonalizmu. Za prekursora i
głównego ideologa nowoczesnego konserwatyzmu uważa się brytyjskiego filozofa i politya-
Edmunda Burke’a (1729 - 1797 r.)
Liberalizm w Polsce:
Choć nurty liberalne w Polsce pojawiły się już pod koniec XVIII wieku, nie wytworzyła się jednak ciągłość polskich tradycji liberalnych, z uwagi na skomplikowaną sytuację polityczną okresu zaborów. W Królestwie Polskim zwolennikami liberalizmu była grupa kaliska braci Niemojowskich. W dojrzałej postaci polski liberalizm pojawił się po upadku powstania styczniowego i związany był z nurtem pozytywizmu warszawskiego (1864-1890). Liberałowie warszawscy (Świętochowski, Wiślicki, Dunin) byli rzecznikami gospodarki wolnorynkowej, oddzielenia Kościoła od państwa, tolerancji i wolności osobistej. Na początku nowego stulecia ważną rolę w popularyzacji idei liberalizmu odgrywała grupa „neoliberałów" z tzw. Krakowskiej Szkoły Ekonomicznej, skupionych wokół prof. Adama Krzyżanowskiego (1873-1963). Sprzeciwiali się oni etatyzmowi i interwencjonizmowi państwowemu, popierali indywidualizm. W okresie dwudziestolecia międzywojennego liberalną orientację reprezentowało ponadto środowisko „Wiadomości Literackich". W latach 30. pojawiły się idee konsolidacji sił liberalno-demokratycznych. Druga wojna światowa zniweczyła te plany, zaś w nowej rzeczywistości pojałtańskiej, kiedy Polska znalazła się po wschodniej stronie żelaznej kurtyny, dla liberalizmu nie mogło być miejsca. Odrodzenie myśli liberalnej dokonało się w latach 80., a w praktyce po roku 1989. Obecnie występują dwa polskie nurty liberalizmu. Pierwszy nawiązuje do Hayeka i Friedmana, występuje przeciwko etatyzmowi, broni tradycyjnych zasad społeczno-moralnych, drugi zaś zaleca szeroki program prywatyzacji gospodarki, sprzyja kapitalizmowi, postuluje ograniczoną rolę państwa w procesach gospodarczych i rozdział Kościoła od państwa.

Socjaldemokracja- nawiązująca do ideologii socjalizmu jest współcześnie obok chrześcijańskiej demokracji najsilniejszym
nurtem politycznym w Europie. Pierwsze partie socjaldemokratyczne powstawały w XIX w.,
pod wpływem podziału ruchu robotniczego na nurt rewolucyjny oraz reformistyczny. Za
prekursora tej doktryny uważa się niemieckiego polityka Eduarda Bernsteina (1850 – 1932
r.). Współcześnie wybitnymi politykami reprezentującymi myśl socjaldemokracji byli
prezydent Francji - Francois Mitterrand i kanclerz Niemiec - Willy Brandt.

Faszyzm – doktryna polityczna powstała w okresie międzywojennym we Włoszech, sprzeciwiająca się demokracji parlamentarnej, głosząca kult państwa (statolatrię, totalitarne silne przywództwo, terror państwowy i solidaryzm społeczny). Faszyzm podkreślał wrogość wobec zarówno liberalizmu, jak i komunizmu. Początkowo nazwa odnosiła się tylko do włoskiego pierwowzoru, później była stosowana wobec pokrewnych ruchów w latach 20. i 30. XX wieku, zwłaszcza narodowego socjalizmu w Niemczech, oraz współczesnych ruchów wywodzących się z partii faszystowskich (neofaszyzm).

Nauka społeczna Kościoła- popularne określenie katolickiej doktryny społecznej. Za jej twórcę uważa się papieża Leona XIII, poruszającego w swoich listach i encyklikach ważne z punktu widzenia Kościoła kwestie społeczne, wynikające z napięć politycznych i ekonomicznych końca XIX w. Jego encyklika Rerum novarum z 1891 uznawana jest za fundamentalne dzieło dla rozwoju nauki społecznej Kościoła. Ogłoszony przez Leona XIII katolicki program społeczny stał się podstawą trwającej do dziś działalności Kościoła w tym zakresie. Został on w całości zaakceptowany przez Piusa XI, czego dowodzi encyklika Quadragesimo anno z 1931.

Komunizm- zbiór poglądów ideologicznych i zbudowany na tej podstawie program polityczny dążący do stworzenia bezklasowego społeczeństwa, wprowadzenia zasad egalitaryzmu i zniesienia własności prywatnej. Społeczeństwo komunistyczne miało być ujednolicone pod względem przekonań i zachowań politycznych. Elementy ideologii komunistycznej można spotkać zarówno u Platona, jak i Tomasza z Akwinu.

Agraryzm- doktryna społeczna powstała w Niemczech w 2. połowie XIX w., a także oparty na niej ruch społeczno-polityczny, rozwijający się na początku XX w. oraz w okresie międzywojennym, głównie w Niemczech i krajach Europy Środkowo-Wschodniej (m.in. w Polsce, Czechosłowacji, Bułgarii), a ponadto w USA (pod nazwą ruralizm).

Anarchizm- doktryna i ruch społeczno-polityczny powstały w XIX w. jako opozycja kapitalizmu i ideologii marksistowsko-leninowskiej (marksizm, leninizm).

Ekologizm- zespół idei, działań politycznych i społecznych, których istotą jest przeciwdziałanie zagrożeniom związanym z industrializacją oraz niszczeniu środowiska naturalnego człowieka. Kierunek polityczny, w którym problemy ekologii postawione są w centrum problematyki społecznej. Terminu tego użył po raz pierwszy w 1869 E. Haeckel w odniesieniu do zagadnień, których przedmiotem są relacje pomiędzy organizmami żywymi a środowiskiem.

Nacjonalizm- ideologia i ruch polityczny, a także postawa społeczno-polityczna podporządkowująca interesy innych narodów celom własnego. Według tej ideologii wszelkie działania polityczne podejmowane są w celu podniesienia siły własnego narodu, a także oceniane przez pryzmat jego dobra i interesów.

Pacyfizm- ruch społeczny i polityczny dążący do wyeliminowania wojny i przemocy jako sposobu rozstrzygania konfliktów wewnętrznych i międzynarodowych. Pacyfistami byli światowej sławy uczeni, filozofowie i pisarze, m.in.: H. Grotius - holenderski uczony i dyplomata, który wprowadził w 1625 pojęcie prawa międzynarodowego, I. Kant - głoszący ideę wiecznego pokoju, wielcy encyklopedyści francuscy, socjaliści utopijni.

Feminizm (z łacińskiego femina – kobieta), ruch społeczno-polityczny, którego celem jest walka o pełne równouprawnienie kobiet.

Populizm (z łaciny populus – lud), forma myśli politycznych i ruchów społecznych głosząca chwytliwe, łatwo trafiające do przekonania hasła polityczne, ekonomiczne i społeczne, mające na celu szybkie zjednanie poparcia społecznego i zdobycie władzy.