Czy dorobek starożytnych Greków jest nadal aktualny?
Starożytna Grecja (Hellada) to niewielka kraina odizolowanych od siebie ustrojem panstw-miast. Państwa te rządziły się własnymi prawami, rywalizowały i toczyły ze sobą wojny, strzegąc własnej niezależności. Nigdy nie połączyły się w jedno państwo.
Mimo tych wszystkich sprzeczności, starożytni Grecy rozprzestrzenili swoją kulturę, naukę i język na obszar całego ówczesnego świata śródziemnomorskiego. Gdy Grecja upadła i stała się prowincją rzymską to właśnie ona zwyciężyła, gdyż podbiła Rzym kulturą i religią. Nauka współczesna, kultura, filozofia, sięga swymi korzeniami starożytnej Hellady i jest spuścizna osiągnięć Greków.
W naszym współczesnym świecie wiele państw to państwa demokratyczne, oparte na systemie politycznym zapoczątkowanym i wprowadzonym w życie właśnie przez Greków w Atenach. Późniejsze reformy społeczne, gospodarcze i ustroje przeprowadzane przez Solona, później zaś reformy Klejstenesa zmierzające do udoskonalenia systemu demokratycznego, są dowodami na to, że ustrój polityczny może podlegać zmianom dla dobra państwa i społeczeństwa.
W czasach nowożytnych nie ma chyba państwa, w którym nie przeprowadzono reform gospodarczych, politycznych lub społecznych. Świat współczesny korzysta z wielkich osiągnięć nauki starożytnej Grecji. Podstawa rozwoju całej filozofii Zachodniej Europy oraz nauk humanistycznych stała się właśnie filozofia - nauka, która narodziła się w Grecji, a za cel stawiała sobie objaśnienie wszechświata. Poglądy filozofów greckich (Tales, Heraklita, Arystoteles, Platon, Demokryt) były inspiracją dla powstałych na wzór grecki (Akademia Platona, Liceum Arystotelesa) szkól filozoficznych czasów nowożytnych. Przecież podwaliny filozofii europejskiej mają swoje źródło w dziełach starożytnych ,,miłośników mądrości‘’.
Starożytna filozofia narodziła się w miastach Jonni , czyli w greckich miastach położonych na wybrzeżach Azji Mniejszej. Jak już wcześniej wspomniałam, za pierwszych filozofów uchodzą min.: Tales oraz Anaksymenes. Obydwaj rozważali główne problemy kosmogonii, wśród których najważniejszym było pytanie: co jest istotą i zasadą wszystkich rzeczy? Według Talesa owa substancja, z której wszystko powstało, jest woda, a całość istnienia przyrody i jej przemiany zależą od nieustannej cyrkulacji wody. Anaksymes za silnik napędowy wszystkich zjawisk uznawał powietrze. Odchodząc nieco od tematu w ramach ciekawostki mogę jeszcze powiedzieć, że nawet rodzaj szkoły po podstawówce cywilizacja europejska przejęła od starożytnych Greków np. gimnazjum ( gimnazjon) czy też liceum. Jest to kolejny dowód na to, że wiele zawdzięczamy starożytnym.
Gimnazjum - dawniej gimnazjon, to w dawnej Grecji park z budynkiem przeznaczony do uprawiania ćwiczeń fizycznych. Z czasem przekształcił się on w miejsce spotkań towarzyskich i dysput politycznych. Od okresu hellenistycznego stanowił rodzaj publicznej szkoły średniej. Ma zatem stary i szacowny rodowód. Liceum Ateńskie - zasługuje niemalże na miano uniwersytetu. Wykładano na nim historie nauki politycznej. Poza tym uczono retoryki, czyli sztuki pięknego wysławiania się, teorii poezji, astronomii, fizyki, biologii i medycyny.Oczywiście podstawą wykształcenia była filozofia. Nauka ta polegała przede wszystkim na odczytywaniu i komentowaniu wykładów Arystotelesa, a było o czy mówić. Dzisiaj studiowanie i zgłębianie myśli dokonań antycznych filozofów dało podstawę do tworzenia nowych, aktualnych poglądów i systemów filozoficznych.
Nauki medyczne zawdzięczają wiele wiedzy dawnym medykom. Właśnie diagnozowanie pacjentów, profilaktyka i higiena, dieta czy też hasło „przede wszystkim nie szkodzić” oraz przysięga Hipokratesa to przykłady, że nadal aktualne są dokonania i nauka szkoły Hipokratesa - wybitnego lekarza starożytności. Hart ducha, wole zwycięstwa, sprawność fizyczna propagowały z kolei Igrzyska Olimpijskie. Te najsławniejsze igrzyska odbywały się od 776 r. p.n.e. w Olimpie . Stad oczywiście wzięły początek współczesne olimpiady. W Helladzie rozwinęły się takie sporty jak rzut dyskiem, oszczepem, biegi, boks i wiele innych dyscyplin. Zawodom (i nie tylko) towarzyszył kult ciała - swoisty podziw jego harmonii.
Starożytne olimpiady zakończyły się w 395r., kiedy Olimp zniszczyły dwa potężne trzęsienia ziemi. W 1896 roku Francuz Pierre de Coubertin zainspirowany ideą starożytnego współzawodnictwa, zorganizował w Atenach pierwsze nowożytne igrzyska olimpijskie, które do dziś zachowują wiele elementów wywodzących się z czasów starożytności. Olimpiady rozrosły się od 42 konkurencji w Atenach w roku 1986 do 300 w Sydney 2000r..
Medycyna, sport, filozofia to nie wszystko, co „zostawili nam w spadku” Grecy. Piśmiennictwo, dzieła literackie, teatr, architektura antycznej Grecji wciąż są obecne w życiu współczesnego człowieka. Rozwijając nieco temat pragnę wspomnieć także o teatrze Greckim. Otóż, do niewątpliwych osiągnięć kultury greckiej należy powstanie dramatu. Gdyby nie antyczni Grecy świat nie znałby teatru. Na szczególną uwagę zasługuje dramat, który wywodzi się ze świąt Dionizosa - boga urodzajów i wiecznej beztroski, lecz także boga narodzin i śmierci. Ze świętem Dionizosa łączyły się specjalne obrzędy i procesje.
W miastach (wiosną) odprawiano Dionizje Wielkie, a na wsiach (jesienią) Dionizje Małe. Pieśni obrzędowe nazywane były dytyrambami. Z dytyrambu wykształcił się dialog Koryfeusza (przewodnika chóru) z chórem. Koryfeusz dał także początek pierwszemu aktorowi, którego wprowadził Tespis (VIw. p.n.e.) . Ajschylos wprowadził drugiego, a Sofokles trzeciego aktora. W ten sposób powstała tragedia grecka, ograniczająca się do trzech aktorów. Dionizje Wielkie dały początek tragedii- a Dionizje Małe -komedii. Dziś dramat to jeden z trzech rodzajów literackich , a komedia i tragedia
to jego gatunki.
Starożytna Grecja, jej dokonania kulturowe, historyczne i cywilizacyjne wpłynęły na rozwój kulturalny całego świata. Korzystano nie tylko z tematów, motywów, toposów, ale także z utrwalonych już gatunków literackich. Epopeje Homera, liryki Safony, bajki Ezopa, dramaty czy komedie antyczne są wciąż drukowane, czytane i oglądane, a zawarte w nich przesłania nic nie utraciły na wartości. Pierwsze dzieła historiografii, opisy wojen i konfliktów wraz ze stworzeniem podstaw naukowej krytyki historycznej wynikłej ze społecznych potrzeb zapoczątkowały późniejszy rozwój nauk historycznych. Człowieka współczesnego wciąż zachwyca pomysłowość i precyzja dawnych artystów, rzeźbiarzy, architektów i mistrzów sztuki zdobniczej.
Przetrwałe do dziś pałace, świątynie, przedmioty kultury materialnej to świadectwo wielkiej wiedzy i umiejętności ich twórców. Należałoby wspomnieć tutaj o poezji, która cały czas określa ludzkie kanony piękna. Uznano ja za wzór doskonały - klasyczny. Pojecie to należy odnosić do literatury naśladującej wzory starożytne, jak i do dzieł doskonałych powszechnie uznanych w tradycji europejskiej lub rodzimych tradycjach poszczególnych narodów. Literaturę grecką można podzielić na cztery okresy, biorąc pod uwagę gatunek literacki dominujący w tym czasie. Stąd mówić możemy o wieku epiki (VIIIw p.n.e.) liryki (VII-VIw p.n.e.) dramatu (Vw p.n.e. ) epigramatu (3w p.n.e.). Również mity greckie powstałe w starożytności funkcjonują w literaturze współczesnej. Mitologia miała bardzo duży wpływ na powstanie i rozwój wierzeń, poglądów i literatury na wszystkich kontynentach. Nawet nazwa naszego- Europy jest dawnym imieniem mitologicznej królewny, Europy, o tak niezwykłej urodzie, że aż zakochał się w niej sam Zeus.
Styl grecki (porządek) w architekturze, kolumny i zwieńczenia budowli wciąż inspirują współczesnych projektantów. Z architekturą nierozerwalnie związane są nauki ścisłe matematyka, geometria. Pitagoras najbardziej znany nam uczony i filozof jest twórcą stosowanego po dzień dzisiejszy systemu dziesiętnego liczb oraz tabliczki mnożenia. Euklides to twórca podstaw algebry i geometrii jego kanon proporcji (złota liczba) nadal znajduje zastosowanie przy wznoszeniu budowli i malarstwie. Archimedes matematyk i fizyk jest wynalazcą oraz twórca hydrostatyki. Do dzisiaj stosujemy prawo nazwane jego imieniem czy też śrubę Archimedesa. Inni antyczni uczeni Arystarch, Ptolemeusz czy Eratostenes dokonali wielu odkryć naukowych z zakresu astronomii, geografii oraz sformułowali prawa matematyczno-fizyczne, które obowiązują po dzień dzisiejszy. Można wręcz śmiało przyznać, Grecy stworzyli podstawy wszystkich nauk.
Zmierzając do końca moich rozważań chciałabym jeszcze wspomnieć o tym, iż plemiona greckie przybyły na południową cześć Półwyspu Bałkańskiego i wyspy Morza Egejskiego znad Dunaju, w początkach 2 tysiąclecia p.n.e.. Zastały tam niekorzystne- w porównaniu z cywilizacjami wielkich rzek - warunki rozwoju. Górzyste ziemie nie mogły dać takich plonów jak np. w Mezopotamii. Grecje wychowała bieda, twierdził grecki historyk Herodot. W antycznej Grecji powstały dwie najstarsze cywilizacje: mykeńska (od miasta Mykeny) i minojska (od króla Krety Minosa ). Z całą pewnością współczesna cywilizacja europejska przejęła od tych dwóch antycznych cywilizacji, co najmniej kilka dziedzin: rolnictwo, żeglugę umiejętność budowania, rzemiosło, a przede wszystkim pismo linearne (alfabet polski pochodzi od alfabetu antycznych Greków).
Reasumując - myślę, że moja praca udowodniła, iż: „osiągnięcia kultury Greckiej są nadal aktualne", gdyż zarówno nauka, jak i kultura oraz sztuka starożytnych Greków wywarła znaczny wpływ na rozwój współczesnego świata.