Antropologia filozoficzna

Wykład I
antropologia filozoficzna jest działem filozofii. To filozofia człowieka. W starożytności powstały 2 nurty:
1)sokratejski- Sokrates (Vw pne) zajmował się człowiekiem, uczynił z niego oddzielny przedmiot zainteresowań. Przyroda go nie interesowała. Nurt charakteryzuje się koncentracją zainteresowań fil. na rozmaitych aspektach życia jednostki ludzkiej, a zwłaszcza na aspekcie moralnym. Współcześnie ten nurt występuje w fil egzystencjalistycznej. Egzystencjalizm w centrum stawia egzystencje indywidualną.
2)Fil Arystotelesa- Problematyka antropologiczna stała się częścią systemu filozoficznego (epistemologia, metafizyka na równi). Filozofia człowieka stała się zależna z metafizyką, a w fil chrześcijańskiej także z teologią.
Metafizyka jest to teoria całej rzeczywistości. Antrop jest zależna od metafizyki.
W czasach odrodzenia (XII-XVIw) pojawiła się próba rozpatrywania problemów fil człowieka powiązana z fil przyrody.
Franciszek Bacon (przedstawiciel renesansowego rozmyślania) postulował w uprawianie fil człowieka jako odrębnej dyscypliny teologicznej.

Filozofię podzielił na 3 części:
I - fiz uniwersalna- metafizyka
II - fil przyrody, nauka o przyrodzie
III – fil człowieka, wszelka wiedza o człowieku, przyrodzie jaki i humanistyki
Po raz pierwszy fiz człowieka stała się częścią fil przyrodniczej, metafiz na dalszym planie. Starał się nie wiązać tej fil z teologią. Od czasów odrodzenia ten kierunek został wzmocniony przez rozwój nauk przyrodniczych. Oddziaływał na fil, w fil człowieka powstało wiele koncepcji o człowieku, szczególnie problem psychofizyczny- stosunki zjawisk zjawisk fizjologicznych do psychicznych, “duszy do ciała”. Człowiek jest zależny od przyrody.
Rozwój przyrodoznawstwa postępował i fil człowieka coraz bardziej wiązała się z przyrodą a nie metafiz i teologią. W XIXw zaczęto używać terminu antropologia fil (duży związek z przyrodą). Filozofia ta stała obok innych nauk humanistycznych, biolog, psycholog. Antrop fil była ściśle związana z naukami ścisłymi, czerpała nauki z metafiz.

Współczesna antropologia fil mniej łączy się z przyrodą, bardziej z psychologią

Antrop fil kontra inne nauki

PSYCHOLOGIA
Na początku XX w wydawała się centralną nauką o człowieku. Zawierała naukę o człowieku i szczegółowe badania empiryczne. Ten rozrost psychologi spotkał się z krytyką, pod wpływem psychologii zaczęto interpretować wszelkie zachowania człowieka jako procesy tylko psychiczne. Krytyka spowodowała, że psychologia ograniczyła swój rozwój

SOCJOLOGIA
zajmuje się społecznymi formami życia ludzkiego, czyli układanie stosunków społecznych człowieka jako istotę społeczną funkcjonującą w ramach systemu społecznego. Wszelkie działania ludzi mają swój wymiar społeczny.
Wspólne problemy: społeczne a) uwarunkowanie wolności,
b) tworzenie człowieka przez kulturę.
Antr fil jest podobna do antr kulturowej. Są traktowane jako odrębne teorie fil. Ściśle związane badaniami antropologów kultury.
Tylko w antrop kulturowej empiryzm nie występuje w antrop filozoficznej.

Antrop fil jest bardzo podobna do innych nauk. Różni się tym, że nie zajmuje się badaniami empirycznymi. Czerpie wiedzę z biologii, socjologii z ich badań.

Biologia ogólna (3 kręgi zagadnień)
1)Teoria ewolucji gatunku (Darwin XIX)- naturalny rozwój człowieka
2)problem histroii gat. 130 tys lat istnienie człowieka
3)genetyka- pozwala rozpatrywać kręgi:
- dziedziczenie cech ludzkich
- kwestia przyszłości człowieka

Biologia i antropologia fil. Kulturowa, socjologia są podobne.

Zadania antropologii filozoficznej
poznanie prawdziwe
najogólniejsza prawda o człowieku (podst zadanie)
musi przetrwać z dorobku nauk szczegółowych i opierać się na doświadczeniach indywidualnych.
antrop filozoficzna prawdę osiąga dokonując syntezy wszelkiego doświadczenia człowieka. Powinna to być krytyczna, logiczna całość. To doświadczenie indywidualne jest ważne, że nigdy synteza osiągnięć szczegółowych nauk nie może być pełna. Czynnik subiektywny jest bardzo ważny, szczególnie w nurcie sokratejskim.
integracja wiedzy o człowieku. Antrop fil wyjaśnia związki różnych teorii, zestawia, integruje. Ta integracja różnych teorii polega na tym, że się wypracowuje założenia wielu teorii. Zintegrowanie wyraża się tym, że mają wyraźne założenia.

Zadania: poznawcze i integracyjne.
Zadania aksjologiczne. Antrop filozoficzna zwykle łączy tezy teoretyczne. Tezy teoretyczne przepisowe przeplatają się z tezami aksjologicznymi (z innego źródła- tradycja filozoficzna albo religia, jakiś światopogląd funkcjonowania w społeczeństwie). W antrop mamy podpis człowieka, ale też mamy podniesienie do Boga, pewnych wartości. Jak człowiek ma się ustosunkować do tych wartości.
Powołanie, sens życia, wolność, odniesienie do wartości. Aspekt aksjologiczny trudno oddzielić od aspektu teologicznego.

Wykład 2
Temat: Kategorie antrop filozoficznej
przegląd podstawowych kategorii antrop filoz.

1) KATEGORIA CZŁOWIECZEŃSTWA: ma 2 znaczenia
a) Opisowe- chodzi w tym przypadku o cechy gatunkowe człowieka. Cechy, które charakteryzują każdego człowieka. Zespół takich cech jest określony jako gatunkowa istota człowieka albo natura ludzka.
Jakie miejsce zajmuje człowiek w przyrodzie, społeczeństwie i wobec Boga?
Przez odniesienie do pewnych wartości- Dwa aspekty tego człowieka:
- jako poszczególny człowiek
- jako gatunek
Gatunkową cechą człowieka jest wolność, jednak nie zawsze można ją jemu przypisać. Cechy gat przejawiają się w poszczególnym człowieku. Jednostka może ja zrealizować albo nie. Stosunek jednostki do przyrody, do człowieka, problematyka rozwoju osobowości.

W problematyce opisowej:
- geneza i charakter ludzkiej świadomości. Jaka jest geneza i jaki jest charakter ludzkiej świadomości?
b) wartościujące: powołanie człowieka
- w ujęciu religijnym: to zadanie dane ludziom przez Boga na ziemi, człowiek miał wrócić
do Boga odkupiony i czysty, doskonały.
- w sensie pozareligijnym- rozumie się gatunkowe możliwości człowieka, które stawia się jako zadanie do urzeczywistnienia. Powołaniem człowieka jest opanowywanie przyrody. Człowiek powinien wykorzystywać swoje możliwości bo one wartością i powinny być urzeczywistnione. Człowiek powinien się doskonalić realizując plan, powołanie. Każda jednostka ma pewne zdolność, może jeszcze nie ujawnione, powinna je odkryć i doskonalić, aby stać się cenną jednostką.
Problematyka aksjologiczna związana z zagadnieniami człowieczeństwa dotyczy diagnozy zagrożeń życia duchowego, zagrożeń związanych z żywiołowym biegiem życia społecznego. Pojawiają się wtedy alienacje w sensie jednostkowym i gatunkowym, można to przezwyciężyć poprzez, życie zgodne z ludzkimi możliwościami, życie wiązać z Bogiem.

2) KATEGORIA ŚWIADOMOŚCI. W świadomości mieści się specyfika gat ludzkiego.
Świadomość (myślenie) jest to pewien rodzaj przeżycia psychicznego. Polega ono na pojęciowym odbiorze w myśli zewnętrznej rzeczywistości. Odbicie określa się jako idealne, ale nie doskonałe.
Odbicie, odzwierciedlenie- musimy o czymś myśleć, musi być tego jakiś przedmiot (ale nie musi być prawdziwy). Specyficzna cecha odróżniająca ludzi od zwierząt, świadomość prowadzi do twórczości. Pojęciowe odzwierciedlanie pozwala przewidywać.
2 kategorie świadomości:
- znaczenie przedmiotowe (dotyczy zawsze jakiegoś przedmiotu)
- językowe zobiektywizowanie (językowe utrwalenie i przekazywanie treści świadomości)
Taki charakter ludzkiej świadomości oznacza, że ma ona pewną trwałość.

Historyczno- społeczne uwarunkowania- myślimy tak jak w danej epoce.

* SPIRYTUALIZM, DUALIZM- wedł tych kierunków świadomość (myślenie) jest atrybutem duszy nieśmiertelnej Dusza nieśmiertelna- specyficzna substancja duchowa, może być bez ciała.

* NATURALIZM, MATERIALIZM (przeciwne stanowisko od spiryt)- dusza nie istnieje poza ciałem, jest czynnością mózgu. Dusza jest uwarunkowana psychicznie i społecznie.

Spirytualizm i dualizm- utrzymują, że determinacja nie obejmuje duszy. Dusza jako substancja pozostaje wolna. Świadomość indywidualna zachowuje autonomię. Istnienie autonomii wiąże się z założeniem, że dusza pochodzi od Boga.

Ćwiczenia 2
Temat: Ewolucyjny rozwój człowieka

Historia gat człowieka: Ewolucja gatunku 100- 130 mln lat ma gatunek ludzki.
Człowiek powstał w Afryce. Hominide (człowiek owad) rodzinna- powstała 5-6 mln lat temu. Znakiem rozpoznawczym jest wyprostowana sylwetka i dwunożny chód. Bierze się to z przystosowania do otwartej przestrzeni.
Australopitek- 3,5 mln- 1,7 mln lat temu- Usprawniły chód: uwolniły ręce. Żyjący w rodzinach poligamicznych, nieduzi, mający duże szczęki.
Jak z niego powstał Homo?
Homo habilis (człowiek zręczny)
Homo ergaster (człowiek pracujący) – ogniwo pośrednie
Homo erektus- pierwszy gat, który zawojował świat. Doszedł do Cin, Indonezji. Powstał 2 mln - 500 tys lat temu.
1.Homo erektus- sprawny chód, wąskie biodra, duży mózg- duża sprawność umysłu oraz działań ruchowych. Potrafił wykonać urządzenia. Wynalazł nóż, zastosował ogień. Zmieniła się dieta, pokarm był przetwarzany: dlatego gat zmieniał się, mniejsze szczęki, zanik owłosienia, rodzina jest koniecznością, opieka nad dziećmi, rodzina monogeniczna, wykorzystywali ogień raz zdobyty.
Życie społeczne i kulturowe zaczęło się rozwijać dopiero 60 tys lat temu.
Człowiek współczesny powstał w Europie ponad 130- 100 tys lat temu

Wykład 3
Temat: pojęcie wolności

WOLNOŚC WOLI I WOLNOŚĆ DZIAŁANIA- Jest to możliwość chcenia czegoś, możność dokonywania jakiś wyborów. Stawianie celu i wybieranie z nich jakiegoś celu. Nie zawsze umiemy wybierać i nasz wybór nie jest nieograniczony. Czy istnieje wolność woli? Potocznie można powiedzieć, że ludzie są przekonani, że wolność woli istnieje. Jak się w to zagłębić to można stwierdzić, że wolność woli jest niemożliwa, wtedy wolności działania nie byłoby.
2 koncepcje wolności woli:
1)Fatalizm (negacja)- może mieć charakter mechanistyczny, albo religijny. Polega na przekonaniu, że wolność woli jest tylko mylnym pojęciem, wydaje się nam, ze możemy wybierać. Fatalizm zakłada, że nasze myśli z góry są określone.
Dwie interpretacje:
a) mechanistyczna- siły mechaniczne występujące w przyrodzie wyznaczają jednoznacznie każdą myśl i zdarzenie. Pogląd mówiący, że świat to maszyna, gdzie stan wyjściowy określa wszystko co we wszechświecie się zdarzy.
b) religijna- wszystkie nasze myśli i akty wolne są określone przez siłę boską, która określa każde zdarzenie, każdą myśl z góry.
2)Indeterminizm (pozytyw)- cechą każdego człowieka jest absolutnie wolna wola bez żadnych ograniczeń. Jednakże świat zewnętrzny- przyroda- społecznie podlega prawidłowością.
Absolutny determinizm świata i absolutna wolna wola człowieka. Zakres wolności człowieka ograniczony jest do moralności.
W stoicyzmie wolna wola przejawia się w utożsamianiu się umysłu ludzkiego z logosem. Logos- odpowiednik Boga na Ziemi- nadaje światu porządek, tyle, że zwierzęta nie są wolne. Człowiek wspina się do Logosa, utożsamia się z nim i staje się wolny. Wolna wola jest absolutna., ale człowiek musi podejmować decyzje i musi poddać się konieczności (paradoks) żeby dojść do logosu.
Aureliusz Augustyn- absolutnie wolna wola jest darem bożym i polega na bezwzględnym wyborze dóbr. Zdolność wybierania jaki i sama hierarchia jest dana przez Boga. Trzeba wybierać dobra wyższe. Wolność ściśle wiąże się z doskonałością

EGZYSTENCJALIZM- przedmiotem dociekań jest egzystencja ludzka. Egzyst indywidualna charakteryzuje się nieograniczoną wolnością wyboru dóbr (jak u Augustyna). Jednakże sytuacja człowieka jest trudna, człowiek sam kreuje wartości, stwarza je, przestrzega tych wartości, jest odpowiedzialny- to jest jak podwójny ciężar.
U Augustyna wolność jest darem zaś w egzystencjalizmie koniecznością.
Determinizm umiarkowany. Ta koncepcja filozoficzna objawia się w różnych naukach o człowieku. Wolność woli jest realna, ale nie jest absolutna, dlatego ze wolność woli uwarunkowana przyrodniczo, historycznie, społecznie jest ograniczona. Chcieć można to co się potrafi. Żeby chcieć trzeba mieć pewne uwarunkowania biologiczne. Uwarunkowania umożliwiają wolność. Wolny wybór to efekt determinacji. Wolność woli jest wtedy, gdy jest możliwość dokonywania jakiegokolwiek wyboru. Istotą wyboru jest możliwość uświadomienia sobie określonych sytuacji, w której możemy coś wybrać. Wolność woli wiąże się z myśleniem abstrakcyjnym, językiem. O wolności woli świadczy nawet drobny wybór. Drobne wybory dają efekt, nawet gdy są drobne. Bez myślenia nie ma wyboru.
Wolnosć działania- możliwość osiągania wybranych celów. Przy wolności działania od razu widać, że jest ona ograniczona. Wolność działania może być w określonych warunkach. np.:
a)warunki ogólne- genetyczne wyposażenie gatunku, warunki społeczne,
b)warunki konkretne- gdy chcemy coś zbudować to potrzebne są materiały, oceniamy skuteczność działania.
Zwykle wolność woli rozróżnia się na 2 kategorie:
- istnieje zewnętrzna możność działania, “nic poza obrębem samego sprawcy nie udaremnia urzeczywistnienia jego zamiarów”
- wolność od czegoś “to niezależność od zewnętrznych okoliczności które mogą uniemożliwić realizację danego celu”
Brak ewidentnych przeszkód na drodze działania np.: jestem związana i nie mogę działać. Jest to warunek konieczny wolności działania.
Wewnętrzna możność działania- zachodzi wtedy gdy sprawca czynu ma niezbędne zdolności i środki do działania. Ma sprawność fizyczną i psych. Bardzo istotna jest wiedza. W innej determinizm to wolność do czegoś. To możność skutecznej realizacji danego celu, możność działania zależy od wiedzy. Bez wiedzy nie ma wolności działania. W filozoficznym ujęciu wolność działania jest zrozumieniem konieczności.
Wolność jako wartość kulturowa- to pewne dobro społeczne uprawniające społeczne przyznawanie jednostką i grupą np.: wolność słowa.


Ćwiczenia 3
temat: Zagadka rodowodu człowieka- człowiek ma świadomość, rozum.
Język
powstanie homo sapiens
trzecie wyjście

1)JĘZYK
Język, porozumiewanie się za pomocą słów posiadających określoną treść. Do chwili wynalezienia pisma przed kilkoma tys lat mowa była najważniejszym środkiem komunikowania się. Niemożność rozmowy oznaczała niemożliwość prawdziwego zrozumienia. Język był i jest równoznaczny z możliwością porozumiewania się, ale i odgradzania.
Język jest osiągnięciem mózgu i jako taki jest ściśle związany z funkcjonowaniem tego organu. Mózg posługuje się “aparatem mowy” - krtanią. W niej następuje artykulacja, tz sygnały z mózgu zamieniane są na dźwięki. Człowiek od chwili kiedy zaczął mówić, stał się całkowicie człowiekiem. Przełom ten dokonał się dopiero przed 150tys lat i to w Afryce wsch, gdy najmłodszy ewolucyjnie homosapiens sapiens odszedł od swoich przodków i dał początek samodzielnej linii rozwojowej.
Neandertalczycy nie umieli jeszcze mówić, gdyż podobnie jak wszyscy przodkowie współczesnego człowieka mieli zbyt wysoko usytuowaną krtań. Wadą niskiego usytuowania krtani jest możliwość “zaksztuszenia się”. Wysoko położona krtań zapobiegała temu w dużym stopniu.
Duży mózg neandertalczyka, przekraczający pojemność naszego mózgu prawdopodobnie przeciętnie o ponad 100 cm3 (szcześciennych) nie był w stanie nawet w przybliżeniu wykonać takiej pracy jak mózg współczesnego człowieka.
Język nie jest niezbędny aby zrozumieć zachowania naszych bliźnich, mówiących innym językiem. Jeśli świadomie nie próbują powściągać swej motywacji i ruchów, ich mimika wystarcza do nawiązania pierwszych kontaktów. Dochodzą do tego postawa i zachowanie. Nie da się ukryć przed nami ani groźby, życzliwości, śmiechu, płaczu, współczucia. Ta komunikacja niewerbalna (bez słów), stanowi bardziej podstawowy środek porozumiewania się, w rozwoju człowieka starszy niż język.
Nasze zachowanie nastawione jest na życie w małej przejrzystej grupie, a nie na społeczeństwa masowe złożone z anonimowych jednostek ludzkich, z którymi w gruncie rzeczy nie chcemy mieć do czynienia- ani w dobrym, ani w złym sensie tego słowa.
Fantastyczny rozwój języka do wspólnego porozumiewania się doprowadził do braku wspólnego języka- do szkalowania (obrażania) doktrynami i wyznaniami, do rozpowszechniania kłamstw i fałszerstw, czego nawet w najmniejszym stopniu nie czyni żadna inna istota żywa. Pismo jest tym środkiem, który może utrwalić słowo mówione, ale może je też sprostować, osłabić i wycofać. Odbiera ono językowi dobitność i bezpośredniość uczucia.
2)Dlaczego grupy ludzi opuściły swą afrykańską ojczyznę?
- homo habilis
- homo erektus
- homo sapiens sapiens
POWSANE HOMO SAPIENS SAPIENS
jako pierwsi przedstawiciele rodzaju ludzkiego przybyły do Azji i Europy grupy Homo erektus. Dotarły one do obecnych Chin półn-wsch (człowiek pekiński) i na wyspy Azji poł-wsch (człowiek jamajski). Nie przebyte gęstwiny tropikalnego lasu skurczyły się do minimum, ustępując stepom, pozwalającym przodkom dzisiejszego człowieka na swobodne wędrówki. Ponowne rozprzestrzenianie się lasów i znikanie stepów odebrało Homo erektus poza afrykańską przestrzeń życiową. Poza Afryką nie mógł on przeżyć i wymarł.
Neandertalczyk przybył 200 tys lat temu do Europy i Azji zach

Wykład 4
Indywidualność
kategoria indywidualna, INDYWIDUALNOŚĆ- słowo wieloznaczne, używane w sensie opisowym, chodzi wtedy o zespół cech specyficznych danej jednostki ludzkiej np.: osobowości człowieka, czy jego pewne cechy biologiczne.
Rozumienie wartościujące- chodzi o osobowość rozumianą w sposób wartościujący, czyli osobowość ocenianą dodatnio, albo jego pewne cechy osobowości. Kryteria indywidualne są nie do określenia. Osoby nazywane indywidualistami nie są oceniane za osobowość, ale za pewne cechy. Może to być osoba negatywna, np. Czarny charakter o cechach indywidualnych.
Ogólne określenie indywidualności w sensie wartościującym, jest to osobowość jakościowo odrębna, oryginalna, a zarazem cenna pod jakimś względem, czyli będąca realizacją jakiś wartości. Granica między indywidualnością a dziwactwem jest bardzo cienka. Autentyzm ściśle jest powiązany z oryginalnością.
Trwałość cech osobowościowych (talenty, uzdolnienia). Przeżycia i poglądy są zmienne. Cechy wyraźne i ostre, jednoznacznie związane z wartościami pozytywnymi charakteryzują indywidualność, cechą też jest odpowiedzialność. Słaby charakter jest przeciwieństwem indywidualności tak samo jak konformista (ulegają silnie wpływom innych ludzi). Indywidualizm oznacza siłę wewnętrzną, zdolną przeciwstawić się innym wpływom. Z bogactwa osobowości, wiedzy, wyobraźni powstaje bogate wnętrze- mikroświat jednostki. Ten świat pozwala się przeciwstawić zewnętrznym wpływom.
Sprawdzian indywidualności- takim sprawdzianem jest samotność
ALIENACJA- od łac alienus- obcy, wyobcowanie, przejście w inny stan. Jest to działanie lub proces, oraz ich rezultaty, które w całości polegają na oderwaniu od właściwego ich stanu lub istoty. Coś nie jest takie jakie powinno być ze swojej istoty. Zaprzecza sobie, staje się własną negacją. Procesy społeczne, moralność, religia.
Hegel na początku XX w użył tego terminu opisując oderwanie świadomości od ciała. Alienacja zostaje zniesiona, gdy duch (rzeczywistość) powraca do samego siebie. Alienacja jest to przekształcenie.
Marks ujmując za pomocą tego terminu procesy ekonomiczno- społ zniewolenia. Marks był materialistą. Alienacja wdł Marksa polega na przeciwstawianiu się ludziom, czyli twórcą dziejów, ich wytworom w postaci materialnych produktów oraz życia społecznego. Ludzie tworzą dzieje, ale to co otrzymujemy z tego tworzenia jest zaprzeczeniem.
Drogi rozwijania indywidualności
Doskonalimy się, aby określić siebie jako całość, kreowanie siebie. Rozwijanie indywidualności do doskonalenie się. Indyw osobista to dobro najwyższe. Pytanie o możliwości rozwijania indywidualności. Możliwość rozszerzania granic. Pomimo determinacji biologicznej i kulturowej psychika każdego człowieka zachowuje pewien margines wolności.
Nie jest tak, że wszyscy mają taki sam “start”, gdyż każda osoba ma inne uwarunkowania i wyzwania losu. W problematyce rozwijania indywid podkreślany jest element indywidualnego wysiłku. Rezultaty są też niepełne. Łączenie rozwoju osobowości z wiarą.
Drogi doskonalenia wolnej woli
Jak nie ma wolności to znaczy, że jesteśmy rzeczą. Prace nad własnym charakterem. Każdy ma kłopoty ze swoją wolną wolą. Sama świadomość jest problemem. Rozmaite chęci prowadzą do rozmaitych wyborów i do chaosu. Potrzebne jest uporządkowanie, udoskonalenie wolnej woli. Różne przeszkody- chaos wewnętrzny, nałogi. Na przestrzeni dziejów filozofii zarysowały się 3 kategorie:
- skrajny racjonalizm w kwestii wolnej woli (Platon, stoicy, Kartezjusz, Spinoza) należy bezwzględnie podporządkować wolną wolę i uczucia rozumowi. Rozum jest silą perfekcjonistyczną, uczucia są zwierzęce, są wspólne człowiekowi i zwierzętom. Zbyt optymistycznie określa się rozum i zbyt pesymistycznie uczucia.
W XVII w pojawiły się pierwsze koncepcje przeciwne skrajnemu racjonalizmowi.
- wizja doskonałości polegającej na harmonii rozumu i uczuć (Schaftesbury). Docenianie uczuć jako siły motywacyjnej. Jest to droga kształtowania się uczuć wyższych (miłość, przyjaźń)
- droga religijnej kontemplacji (modlitwa, mistyka) w istocie jednak to co w tej drodze jest to rozwój uczuć religijnych. Postulat podporządkowania indywidualnej woli, woli bożej. Zgodnie z uczuciami religijnymi. Wiara daje subiektywne poczucie wolności.
Wykład c.dalszy
Wolna wola nie jest predyspozycją psychiczną, jest stanem całej osobowości. Są 2 dziedziny działania:
rozum: wykształcenie samodzielnego i realistycznego myślenia, również realistyczne myślenie o sobie.
Uczucie: kwestia rozwijania uczuć wyższych. Problem jest, ale dla rozwoju uczuć są inni ludzie, podstawą są kontakty. Ważna jest nie ilość kontaktów, lecz jakość. Jeśli w tych dwóch dziedzinach damy sobie radę, unikniemy złych wpływów, będziemy mieli satysfakcję z samego siebie. Jeżeli mamy problemy z uczuciami, to popadniemy w uzależnienia, ograniczymy potrzeby do biologicznych.
Samodzielność myślenia jest bardzo potrzebna, aby określić prawidłową prawdę. Wiele prawd jest pozornych i dlatego trzeba mieć do nich dystans i przemyśleć je krytycznie. Jeżeli krytycznie podchodzimy do rozmaitych wierzeń itp. to dojdziemy do wniosku, że pewne prawdy możemy zaakceptować
Stoicyzm- poddawanie się losowi, przyjmowanie postawy biernej. Jest to rezygnacja z własnych celów, postawa powściągliwości, wszystko albo nic. Niemożliwe jest zdobyć wszystko, dlatego poddajemy się losowi.
Uczucia- dążenie do spokoju wewnętrznego, oswoić się z koniecznościami, nie przejmować się tym na co i tak nie mamy wpływu.
Dwie drogi:
praca nad własną osobą, czerpanie satysfakcji z życia
negatywny sposób to poddawanie się nałogom itp., poddanie się woli innym ludziom

Wolność działania
drogi twórczego działania
Warunkiem koniecznym wolności działania jest pewna intelektualna samodzielność. Musi wiedzieć czego chce. Wolne działanie to działanie twórcze (polega na pewnej postawie wobec siebie i innych, która jest otwarta, zdolna do osiągania pewnych celów i charakteryzuje się pewnymi cechami)
3 cechy działania (twórcze)
autentyzm
aktywizm
innowacyjność
AUTENTYZM- być sobą, uniezależnić się od innych ludzi, ale w rozsądny sposób. Mieć swój punkt widzenia. Autentyzm wymaga wyrażenia siebie, myśli i uczuć w działaniem, zgodność. Wtedy nasze działanie staje się spontaniczne. Nasza osobowość wyraża się w działaniu. Osobowość musi być ciekawa
AKTYWIZM- przeciwieństwo postawy biernej, ucieczki od świata. Polega na obiektywizowaniu własnych zamierzeń. Nie poprzestanie na własnych planach, marzycielstwie. Nie ograniczać się do myślenia nad tym co zrobią, niemożliwość przejścia do działania. Skuteczność działania. Do działania trzeba się przygotować pod punktem skuteczności. Działanie musi być skuteczne. Skuteczność zależy od wiedzy, umiejętności. Więzi z wybranymi ludźmi. Kontakty międzyludzkie wpływają na naszą motywację. Śmiałość działania- dyspozycja psychiczna. Chęć działania mimo przeszkód. Niezłomne trzymania się niezłomnych, fundamentalnych zasad.
INNOWACYJNOSĆ- jest to poszukiwanie i osiąganie w działaniu czegoś nowego: lepszego niż to co już osiągnięte. Polega na pomysłowości. Innowacyjność wymaga umiejętności, których poziom jest co pewien czas podnoszony. Zakłada postęp, że osiągniemy więcej a niżeli mamy. Brak innowacji oznacza, że stoimy w miejscu. Na dłuższą metę działanie jest zagrożone. Żeby innowacja była niezbędna koncentracja uwagi na wybranych celach i działaniach. Wolność działania polega na tym, że jesteśmy ekspertami w pewnej dziedzinie. Utrwalanie swoich osiągnięć.
Rola namiętności w rozwoju indywidualności.
silne i trwale uczucia (miłość, pasja poznawcza, uczucia religijne) rozum nie wywiera takiego wpływu na osobowość jak to uczucie. To niezbędne narzędzie człowieka. Namiętności mają podłoże popędowe. Dają silę motywacyjną, radość, poczucie niezależności od zewnętrznych czynników.
Zagrożenia namiętności:
nadmiar pragnień (zniewolenie przez uczucia, brak wolności) uczuć nie można rozwijać w izolacji, bo wtedy przygasają.

GŁĘBOKIE UCZESTNICTWO W KULTURZE DUCHOWEJ SPOŁECZEŃSTWA:
nie można się zaangażować we wszystkie dziedziny kultury. Pobudza intelektualnie. Bez współczestnictwa osobowości z kulturą nie ma rozwoju człowieka. Człowiek ma też pewne dziedzictwo negatywne (skłonności agresywne) – kultura zakazuje takich działań. Trzeba się starać, aby negatywne skłonności wysublimować, aby manifestować te cechy w społeczeństwie.

Ćwiczenia 4/5
Temat: Jednostka, kultura, społeczeństwo

Potrzeby człowieka
fizjologiczne- potrzeby pierwsze
psychiczne potrzeby określają co człowiek robi. Są różnorodne, wielokształtne.
Te potrzeby wyznaczają kulturę
Podział na potrzeby (3):
1)pragnienie odzewu emocjonalnego- kontakt z innymi ludźmi. Jest to potrzeba posiadania bliskiej osoby- kontakt emocjonalny np.: zakładanie rodziny
2)bezpieczeństwo na dłuższą metę. Człowiek jest rzucony w czasie i przestrzeni. Wychodzi poza przeszłość, teraźniejszość i przyszłość, a zaspokaja to wszystko religia.
3)Potrzeba nowych doświadczeń- rzadko dochodzi do głosu dopóki inne nie zostały zaspokojone. Każdy człowiek lubi o czymś pomyśleć, stale dąży do nowych doświadczeń. Człowieka ogarnia nuda, z tej potrzeby wynika chęć tworzenia, wiedza.
Jest to podstawa procesu twórczego, naturalna chęć wolności, nie poprzestać na tym co się jest.

Społeczność człowieka
Społ ludzkie i zwierząt to są 2 dziedziny.
Spol zwierząt kierują się instynktem. Jednostka rodzi się do swojej roli.
Społ ludzkie jest to popęd do przebywania w grupie. Mamy zdolność uczenia się na podstawie kultury, gdyż kultura ma wzorce osobowości. Kultura tworzy determinację np.: jest chińczykiem i je to co inni chińczycy itp.

Na czym polega aktywna rola jednostek? Jak jednostka dobrze działa to może zmienić kulturę.
Kultura określa charakter społeczeństwa

Społ to zorganizowana jednostka. Ma budowę strukturalną. Jest to rzeczywistość między jednostkami. Rzeczywistość społ- stosunki i więzi społeczne- życie społ. Społeczeństwo jest warunkiem przetrwania, musi być, jest to taki system, który pozwala przetrwać. Społeczeństwo trwa ze wzg na prawidłowe, skuteczne, powtarzalne działanie (współdziałanie). Społeczeństwo musi być ściśle określone, tz warunki, technika to musi mieć działanie określone. Skuteczność- odpowiednia organizacja, określenie zasad.
Rzeczywistość społ ma charakter prawidłowy, są one tworzone przez ludzi (te prawidł) w ściśle określony sposób. Społ trwa dzięki temu.
Kształtowanie jednostki w procesie socjalizacji
Każda jednostka jest wyjątkowa i zajmuje swoje miejsce społeczne- na czym ma polegać jej działanie, jest to splot stosunków społecznych
Rola społeczna- jest to zespół wzorów, kultura. O wszystkim co dotyczy jednostki dotyczy margines społ-kulturowy.
Społ jest pewnym systemem, który trwa pomimo wymienności jednostek. Społ jest skalającą zbiorowością, jest rzeczywistością ponadindywidualną i trwa dzięki temu marginesowi swobody.

KULTURA- kultura sprowadza się do określonych wzorów zachowań. Istnienie wzorów kult. jest ponadindywidualne. Zachowania są powielane przez jednostki.
Relacja – struktura społ – kultura
role społ zależą od wzorców kulturowych. Kultura jest związana ze społeczeństwem, jest zobiektywizowana społecznie, przypisana zbiorowości. Nie jest dziełem jednostki, lecz całej zbiorowości. Jednostka zaś bierze udział w kształtowaniu kultury w procesie socjalizacji, wychowania. Potrzeby zmieniają się i to zależy od kultury. Internalizacja określonych wzorów zachowań. Uniformizm kulturowy a autentyzm jednostki. (Uniformizm- jednolitość, ujednolicenie)

Ćwiczenia 14.11.2006
Istota ludzka w ujęciu Marksa
adnotacja do wyklady nr 4/5

ALIENACJA cd
przeciwieństwo alienacji Emancypatia, rewolucja. Przed Marksem działał inny filozof, także materialista- Ludwik Fenerbach- nawiązywał on do religii. Alienacja religijna polega na absolutyzacji najcenniejszych cech człowieka i stworzenia w ten sposób pojęcia Boga.
Współczesny Egzystencjalizm wdł J. P. Santra, alienacja polega na utracie przez wolne jednostki wolności. Człowiek w istocie swojej jest wolny, ale się wydziera tej wolności, tracąc człowieczeństwo. Przyczyną alienacji jest nieautentyczność życia ludzkiego opartego na błędnym wyborze. Jednostka ludzka żyje wtedy poza prawdziwym “ja”. Istota człowieczeństwa znajduje się w wolności. Autentyczne życie to życie jako istota wolna, twórcza. Alienacja ma charakter metafizyczny. Zainteresowanie egzystencją indywidualną, alienacja powoduje, że jesteśmy kółkiem w maszynie godzą się na spokojne życie.

Anarchistyczna koncepcja alienacji społ-historycznej. Wdł Kropotkina alienacja ma charakter polityczny. Człowiek z natury jest dobry, ale żyje w cywilizacji stworzonej przez państwo, w którym panuje alienacja. Instytucje, sprawowanie władzy, są wyalienowane. Alienacja bierze się z demoralizacji władzy żądzącej. Narzędziem jest ideologia orz demokracja jako gwaranty przywilejów. Ludzie tworzą instytucje. Rewolucja może to zmienić. Rewolucja ma być permanentna, ma trwać tak długo, aż wszystko upadnie, aby można było stworzyć wszystko od nowa. Pod względem moralnym nie można iść na kompromisy.

Wykład 21.112006
SOKRATEŃSKO- PLATOŃSKA WIZJA CZŁOWIEKA- V w pne
Sokrates zajmował się człowiekiem, moralnością i logiką. Wszystkie te przedmioty zainteresowań połączył w jeden przedmiot – etyka. Sofiści przed Sokratesem zajmowali się człowiekiem. Sokrates szukał prawdy o człowieku i prawdę tą znajdował przez samookreślenie się, pytał sam siebie- kim jestem? Odpowiedzi znalazł w relacji do wartości moralnych. Ten kontekst do wartości moralnych ujęst zostaje przez Sokratesa jako trwała, absolutna rzeczywistość. Samodzielne były- wykreował pewną rzeczywistość. Idealizm subiektywny stworzył Sokrates. Nadał wartością moralnym znaczenie trwałe i uniwersalne. Każdy człowiek może do tych wartości sięgnąć poprzez rozum i intuicję. Każdy człowiek może wobec tych wartości się określić. Sprawiedliwość jako byt- stanowisko idealistyczne! W filozofii chrześcijańskiej te zabsolutyzowane wartości są połączone z Bogiem, stają się aktami Boga. W filoz chrześcijańskiej przypisuje Sokrates intuicję przedreligijną. Wartości te także istnieją w sumieniu.
Poglądy głoszone przez Sokratesa:
MORALIZM- pogląd przyjmujący piorytet wartości moralnych. Sokrates wywyższał wartości moralne ponad wszystkie inne. Są one fundamentem wszystkich innych wartości. Nadają one życiu ludzkiemu sens, poczucie wolności.
PERFEKCJONIZM- celem godnym życia ludzkiego, celem ostatecznym jest realizacja w praktyce wartości moralnych, co prowadzi człowieka do doskonalenia się. Sokrates mówi o doskonaleniu własnej duszy.
PRAWDA- ma charakter indywidualny- dotyczy to prawd etycznych, które mają charakter indywidualny. Prawdę nie tylko pojmujemy rozumem, ale zarazem przeżywamy. Ma ona aspekt subiektywny, emocjonalny. W związku z tym indywidualny charakter prawdy uważał, że prawda nie może być przyjmowana na podstawie autorytetu. Jeśli dominuje autorytet to prawdzie brakuje entuzjazmu. Trzeba ją osobiści zdobywać i przeżywać. Poleganie na słowie pisanym oznacza przyjęcie cudzej myśli, akceptując tekst przestajemy myśleć, przyjmujemy czyjś punkt widzenia, jest to złe gdyż prowadzi do spraw pozornych.
POJĘCIE DUSZY W FIL SOKRATESA- Sokrates mówi o człowieku jako duszy, gdyż jego cielesność go interesowała. Sokrates mówi o duszy w sensie religijnym. Już za czasów Sokratesa pojawiło się pojęcie duszy naturalistycznej. Dusza jest częścią ciała (Demokryt- jest to duch przebywający w ciele dążący do zbawiania). Sokrates nie miał poglądu na ten temat. Nie jest to rozumienie idealistyczne jak mieli pitagorejczycy w takim ujęciu dusza jest nieśmiertelną substancją, odrębną od ciała. U Sokratesa – dusza to jest podmiot rozumny i moralny. Istota myśląca i moralna. Podmiot, który sam siebie określa przez samopoznanie.
Samo poznanie duszy człowieka polega na ustosunkowaniu się duszy do uniwersalnych wartości moralnych. W ten sposób podmiot rozumny i moralny staje się osobom. Niespójność poglądów Sokratesa ma duszę.

Daimonion- wewn glos duszy zachęcający go do realizacji wartości moralnych, do moralnego życia, ale czasem mówi, że jest to boski znak, dar boży. Przywiązuje do tego duże znaczenie. Waha się w sprawie zasadniczej. Odradza mu a nie doradza. Aprobatę wyraża w ten sposób, że milczy. Może to być głos sumienia moralnego, ale może to być coś innego, bliżej nieokreślona intuicja uzupełniająca poznanie intelektualne. Poznanie intelektualne czasem zachodzi. Sokrates zdany jest na intuicję. Ta intuicja nie jest przeciwieństwem rozumu! Intuicja współdziała, współpracuje z rozumem, czasem po prostu milczy

PLATON
kwestia istnienia duszy nieśmiertelnej i świata idei.
Punktem wyjścia jest przekonanie Platona o wiedzy racjonalnej – Aprioryzm. Platon stawia pytanie co jest przedmiotem wiedzy apriorycznej? Pojęcia ogólne na których opiera się wiedza aprioryczna charakteryzuje się jednością i stałością, a dotyczą rzeczy postrzeganych zmysłowo, empirycznie. np.: pojęciem piękna jest samo piękno!
Przedmiotem wiedzy koniecznej jest świat idei, a nie realny świat rzeczy. Idee to byt niezmienny i wieczny. Świat duchowy, idealny, ale nie w sensie psychicznym, duchowy ale obiektywny. Platon odnosi człowieka do rzeczywistości idei, ale nie samych moralnych a wszelkich! Dusza rozumna ma wiedzę konieczną. Dusza rozumna skoro poznaje świat idei, w jakiś do tego świata należy. Jest zdolna do istnienia poza ciałem, jest nieśmiertelna. Dusza przybyła z zaświatów z pewnym zadaniem, jak tylko zadanie wykona powróci do świata idealnego.
Dusza rozumna równa się duszy nieśmiertelnej!
Główny dowód Platona na nieśmiertelność duszy to, że świadomość ludzi jest tak niezwykła, aż zawiera w sobie pojęcie wrodzone, że nie można człowieka inaczej zrozumieć, jak duszę zrodzoną i nieśmiertelną.

Wykład 05.12.2006
Filon z Aleksandrii – 20 rok p.n.e (czerpano z jego filoz w chrześcijaństwie) – przekształcił filoz grecką, filozofię teologiczną. Głosił:
1.UNIWERSALIZM -objawienie Boże, którego strażnikami są żydzi skierowane jest do wszystkich ludzi dobrej woli
2.WIARA I ROZUM -uzupełniają się wzajemnie. W praktyce dawał pierwszeństwo wierze.
3.ALEGORIA -legitacja Biblii powinna być metaforyczna. Biblia wypowiada się językiem alegorycznym
4.transcendencji Bożej- istnieje coś pośredniego (aniołowie) wysłannicy Boga. Idee to myśli boże. Myśli boże materializują się w świecie (aniołowie). Byt pośredni.
Filozofia orygeneza- tak jak u Filona, tylko że zamiast aniołów był Chrystus.
Przyjęto w końcu dogmat trójcy świętej odrzucając koncepcję orygenesa.
Augustyn jest najwybitniejszym filozofem chrześcijańskim, działał jeszcze w starożytności, światopogląd chrześcijański został przez niego wypracowany

05.12.06
Temat: więź duszy z Bogiem w fil Augustyna Aureliusza

Augustyn- najwybitniejsze dzieło “wyznanie”- jest w nim mowa o poszukiwaniach Boga w swojej duszy. Jak dusza powinna dojść do Boga? Filozofia opiera się na rozumie, teologia na wierze. U Augustyna rozum jest sługą wiary. Można uznać rozum za samodzielną jednostkę poznawczą. Wdł Augustyna istnienie Boga jest kwestią wiary a nie rozumu. Jest to prawda objawiona, że Bóg istnieje. Autorytety kościelne to potwierdzają. Możliwe jest jednak także odczucie istnienia Boga przez bezpośredni kontakt duszy z Bogiem. Może być objawianie indywidualne. Rozumem człowiek nie ma szans zrozumieć Boga. Aby zrozumieć trzeba posiadać laskę Boga i nie jest na żądanie. To poszukiwanie Boga w sobie to u Augustyna przybiera postać introspekcji, czyli samopoznanie duszy. Poprzez duszę można kontaktować się z Bogiem- irracjonalizmu. Poznanie istnienia Boga jest subiektywne.
Teologiczne i filozoficzne określenie Boga:
DUALIZM BOGA I ŚWIATA- na podstawie objawiania w piśmie świętym mamy pewną wiedzę o istnieniu Boga. Augustyn próbuje to uporządkować. Punktem wyjścia jest założenie teologiczne, że Bóg stworzył świat, Bóg jest osobą godną miłości i sprawiedliwy- można z nim nawiązać więź miłości, dobry stwórca. Z drugiej strony Bóg jest wszechmocny. Bóg jest miłosierny. Rozwiązaniem tego dylematu było usprawiedliwienia Boga, dlaczego pozwala na zło fizyczne w świecie. Wychodząc od określenia, że Bóg jest miłosierny, dobry itd. Filon próbuje filozoficznie określić Boga. Bóg jako stwórca jest samoistny. Być samoistny. Wdł Augustyna można analizować słowa: Pan jest wieczny, niezmienny, wszechmocny, wszechobecny.
Trzecie określenie filoz u Augustyna- Bóg jest doskonałością, Bóg jest nieskończony tz Bóg przekracza możliwość ludzkiego pojmowania. Człowiek może zrozumieć rzeczy tylko skończone dlatego nie zrozumie nigdy Boga, bo jest nieskończony. Wszystkie cechy dobrych ludzi przysługują Bogu w najwyższym stopniu. W ten sposób Bóg zostaje w Platońskiej idei.
Dualizm Duszy i ciała (człowiek podzielony na 2 substancje)
termin substancja oznacza być samoistny. Dualizm duszy i ciała- dusza substancja duchowa, ciało substancja materialna. W jednym człowieku mieszczą się 2 światy. Określenie ciała pochodzi od Stoików. To co ma wymiary jest cielesne. Dusza chociaż nie ma natury cielesnej jest czynnikiem ożywiającym i kierującym ciałem, ale sama zachowuje autonomię. Dusza działa przez rozpylenie w ciele. Augustyn twierdził, że ciało dla duszy jest więzieniem, jest źródłem grzechów. Przeszedł później do stanowiska ortodoksyjnego, zgodne z wiarą tz ciało jest również dobre bo jest stworzone przez Boga. Istnieje naturalne i dobre połączenie duszy z ciałem. Rola ciała polega na tym, że dusza połączona z ciałem ma możliwość powrotu do Boga.
Pojęcie duszy nieśmiertelnej- podobnie jak u Platona, dusza jest ważniejsza od ciała i istnieje samoistnie. Również dusza została stworzona w ten sposób, że dusze rozwijają się z prazalążków stworzonych przez Boga.
Dusza- jest odrębną substancją duchową, nie ma żadnej z cech ciała, stanowi odrębny świat, jest subst rozumną. Dusza charakter się świadomością.
Samo świadomość- samo uświadamia sobie własną egzystencję, dusza jest nieśmiertelna. Przekonanie to uzasadniał tym, że dusza posiada absolutną wiedzę. Prawdy rozumu ludzkiego są absolutne, gdyż odzwierciedlają wieczne myśli Boże. Świat ideii możliwy jest dzięki myślą Boga. Bezpośrednia rozmowa u Platona dusza w wyniku intelektualnego wysiłku zbliża się do świata idei. U Augustyna dusza charakteryzuje się doskonałością religijną i warunkiem jest łaska Boża. Prawdy wieczne są wynikiem rozmowy z Bogiem, iluminacja- oświecenie rozumu przez Boga.

Ćw 5.12.2006
Pascal – myśli
rozdzial 1
MIEJSCE CZŁOWIEKA W NATURZE. Dwie nieskończoności.
Pascal wątpi żeby wszyscy mieli intuicję indywidualną. My jesteśmy skończeni i nie możemy pojąć na czym polega nieskończoność. Czym jest nieskończoność i czym jest Bóg nie mamy wiedzy. Pozostaje tylko odczucie, doświadczenie wewnętrzne. Rozum jest bezsilny. Analogia u Augustyna. Pascal wątpi w rozmowę duszy z Bogiem, jednak próbuje wykorzystać rozum w zakładzie Pascala, ale jest to pewna gra intelektualna.
Zaklad Pascala?
Człowiek znajduje się w takiej sytuacji, że musi podjąć decyzję, czy istnieje Bóg. Nie mamy na tyle wiedzy. Rozum radzi podjąć ryzyko. Niepoznawalny Bóg może być wybrany. Przyrównuje to do gry w karty. Trzeba zagrać o nas samych o nasze zbawienie. Trzeba koniecznie wybrać i rozważyć zyski i straty. Jeśli wygrasz, wygrasz wszystko- jeśli przegrasz- nie tracisz nic. Rozstrzygnięcie to ma korzyść, że Bóg jest. Zachęca do poznania Boga, by wybrali krok w stronę Boga.
Był też zarzut moralny w sprawie tego zakładu. W sprawach religii i moralności, bo nie godne jest aby mówić co jest lepsze.
Stosunek do nieskończoności? (świata)
Pojawił się problem dwóch nieskończoności. Bo świat i Bóg są nieskończone. Człowiek jest w tym świece zagubiony i Pascal chce to połączyć z chrześcijaństwem. W nieskończoność kosmiczna (wbrew współczesnej teorii o skończoności świata). Nieskończoność złożoności skończonych rzeczy. Rzeczywistość jest podzielona nieskończenie. Człowiek gubi się bo nie jest w stanie objąć rozumem tej nieskończoności. Bóg też jest nieskończony. Bóg jest analogią ze światem. Stykając się z tym człowiek odczuwa w pewnien sposób tę nieskończoność, że jest ona czymś wielkim, człowiek może wyrobić sobie pewne wrażenie. Wiara wdł Pascala opiera się na wierności, kontemplacji świata. Musimy zaufać swemu wrażeniu i poznajemy w ten sposób Boga. Pascal każe szukać Boga w wewnętrznym doświadczeniu

Nicość i wielkosć człowieka
Pascal rozważa to w ujęciu aksjonalnym. Chodzi o 2 porządki istnienia. Ten porządek cielesny określa za pomocą terminu- nicośc! W każdym momencie człowiek może zginąć. Jest to człowiek widziany z perspektywy śmierci. Ten porządek nie świadczy o człowieku, natomiast wielkość człowieka polega na drugim porządku. Istota tego drugiego porządku jest myślenie, bo wiemy o swoim istnieniu. O wielkości człowieka świadczy wolność, wielkość jego polega też na tym że jesteśmy świadomi że jesteśmy nędzni.

Symptomy nicości
jesteśmy zagubieni w świecie duchowym. Zmysły szukają rozumu. Musi walczyć z pokusami. Człowiek przez grzech pierworodny jest skażony. Można powrócić do Boga przez miłość. Wdł Pascala nie widać obecności Boga wśród ludzi

Wykład 12.12.06

Analiza duchowości człowieka, czyli wszystkich zdolności duszy
Człowiek stworzony jest na podobieństwo Boga, człowiek jest zatem odbiciem 3 osób Boskich (trójca)
Duchowość- to wyższe cechy, zdolności duszy.
Natura ludzka- duchowość
Jak trójca św odbija się w duszy ludzkiej i tworzy trwałą naturę ludzką?
Chrystus- logos, syn boży. Logos to źródło prawdy. Człowiek jest istotą rozumną i prawdę czerpie za pomocą rozumu.
Duch św- źródło dobra w człowieku, odbiciem ducha św jest wolna wola, nieraz człowiek nie jest racjonalny, źle wybiera ale ma wolną wolę
Bóg Ojciec- źródło wszelkiego istnienia. W człowieku odbiciem jest pamięć. Dzięki niej człowiek zachowuje osobowość. Pamięć jest podstawą doskonalenia.

Koncepcja wolności
Wolność w koncepcji św Augustyna. Człowiek otrzymał w darze wolną wolę, ma też wskazaną przez Boga chierarchię wartości. Człowiek jest niedoskonały przez swoją cielesność. Augustyn wyróżnia 2 rodz dóbr:
cielesne
duchowe
2 rodz miłości:
amor
caritas

Jeśli człowiek wybiera niższe dobra to źle używa swojej wolności. Dobrem najwyższym jest Bóg. Człowiek powinien rozwijać więź z Bogiem. Kluczem jest więź z Bogiem
Wielkość człowieka wyraża się tym,że sami zdobywamy sobie zbawienie. Rola kultu i pośrednictwa kościoła została pomniejszona. Apost. Paweł dzięki poświęceniu i łasce boskiej może uzyskać zbawienie. Od XVI w. Jest dogmat o GRZECZU PIERWOTNYM. Augustyn twierdził, że do zbawienia potrzebna jest łaska boża. Łaska Boża jest pojęciem irracjonalnym. Racjonalne doskonalenie nie wystarcza. Dla ludzi zbawienie jest potrzebne, ale nie wystarczające. Wysiłek moralny musi współpracować z niezbędną Łaską Bożą. Podkreślenie roli kultu pośrednictwa kościoła. Problem łaski pozostał drażliwy.
GRZECH PIERWORODNY wiązał się z połączenia duszy i słabości człowieka. Człowiek nie jest zdolny do samodzielnego wybierania dobra i potrzebuje pomocy Boga. Wielkość człowieka jest znikoma w porównaniu z wielkością Boga. Człowiek może być wielki tylko z pomocą Bożą.

CWICZENIA 12.12.2006

Sens życia- szukanie nowych wartości, które pozwalają poczuć sens życia. Następuje przełom wewnętrzny. To, co dotychczas nas zadowalało po tej przemianie nas nie zadowala. Sens życia jest trwały.
SENS ŻYCIA WŁASNEGO- problem ten wiąże się z nasza świadomością, która jest chaotyczna. Nierozwiązywalne problemy w świadomości to np. śmierć, destrukcja i agresja. Chaos świadomości wyraża się w negowaniu innych ludzi.
SENS- cos zawiera jakiś komunikat. Ma pewną treść, która może być odczytywana przez innych ludzi. Za pomocą sensu możemy się porozumiewać.

ĆWICZENIA 19.12.2006

Luc Ferry „człowiek-Bóg”
UNIWERSALNE ASPEKTY ŻYCIA DUCHOWEGO- w starożyt. Uważano, że jest nim rozum. W miarę rozwoju myśli ludzkiej okazywało się, którzy mają zdolności myślenia abstrakcyjnego myślą inaczej. Rezultaty tego myślenia to jest już problem. W czasach nowożyt. Ten problem przeniósł się na uczucia.
Luc Ferry- najogólniejszy punkt widzenia: w wieku XVIII doszło do przełomu, z którego narodził się INDYWIDUALIZM. Czasy przed oświeceniem i po oświeceniu. Społeczeństwo przed oświeceniem jest ściśle schierarchizowane, wspólnota, przeciwieństwo indywidualizmu, jednostka jako część wspólnoty. Życie uczuciowe nie liczyło się.
KOCIA MUZYKA- przejaw braku poczucia odrębności. Sprawy osobiste należały do wspólnoty, brak intymności.
PO PRZEŁOMIE- tragizm nowożytnej miłości. Jednostka najważniejsza częścią egzystencji. Miłość jest niestabilna.
TRISTAN I DON JUAN- problem wzajemności uczuć do równowagi uczuć. Tristan- osoba bardzo uczuciowo zorganizowana w związku, ale posiada pewne trudności w sytuacji, gdy nie może zdobyć ukochanej, czyli przedmiotu uczuć.