Jaką funkcje pełni Mazurek Dąbrowskiego w „Panu Tadeuszu” Adama Mickiewicza?

Pan Tadeusz jest epopeją narodową napisaną przez A. Mickiewicza, w czasie, gdy przebywał na emigracji w Paryżu. Utwór ten zawiera w sobie najważniejsze wydarzenia z historii naszego kraju. Opisuje okoliczności i sytuacje, jakich znajdowali się niegdyś nasi rodacy. Mickiewicz napisał ten utwór w celu wzbudzenia w Polakach ducha narodowej tożsamości. Nawiązanie do Mazurka Dąbrowskiego wielu etapach książki znakomicie spełnia tę rolę.
W księdze pierwszej pan Tadeusz wraca do swojego rodzinnego dworku w Soplicowie po długiej nieobecności. Gdy przebywał na studiach brakowało mu jego rodzinnych stron. Po wejściu do domu po kolei rozpoznaje wszystkie meble i sprzęty domowe, zauważ także, ważny dla niego, zegar kurantowy. Pociągając za sznurek słyszy właśnie Mazurek Dąbrowskiego, co powoduje odżywanie w nim wspomnień z dzieciństwa oraz wartości patriotycznych, niegdyś wpajanych przez rodziców. Utwór ten odnawia w nim nadzieję i pobudza do walki o niepodległość.
Przywoływany niejednokrotnie w „Panu Tadeuszu” spełnia także rolę zjednoczenia Polaków do wspólnego powstania przeciw zaborcom. Ukazane jest to w księdze czwartej, gdzie po mowie Księdza Robaka opowiadającej o częstochowskiej tabace (symbolu polskości) i generale Dąbrowskim, w którym Polacy pokładają nadzieję na wyzwolenie z niewoli. Wszyscy obecni uradowani opowieścią, tudzież patriotyzmem księdza, postanowili razem zaśpiewać tą narodową pieśń. Dzięki niej, wiedząc, że najważniejsze jest dobro ojczyzny, zapominają o jakichkolwiek kłótniach i waśniach powstałych między nimi. Bardzo pragną wyzwolenia, lecz czasami tracą nadzieję. Mazurek natomiast nawołuje ich do jednoczenia się i wspólnej walki przeciw zaborcom.
Oczekiwanie to, w księdze dwunastej, jest przyrównywane do żydowskiego oczekiwania na Mesjasza. Mickiewicz opisuje tam ostatnią ucztę staropolską i koncert Jankiela. Wiele utworów zagranych przez niego np. tzw. „Polonez 3-go maja” wskazują na wyniosły i wesoły charakter tego przyjęcia. Na koniec, Jankiel, ku nawet własnemu zdziwieniu, zaczyna grać Mazurka Dąbrowskiego. Wszyscy, rozpoznając go, od razu nabierają zapału do walki, wiedząc, że mają oparcie w legionach. Utwór ten także wywołuje poruszenie oraz wielkie wzruszenie, pośród wszystkich zgromadzonych tam ludzi.
Mazurek Dąbrowskiego odegrał bardzo ważną rolę dla wszystkich Polaków, żyjących w czasach rozbiorów. Nie pozwolił on zapomnieć o podstawowych wartościach, patriotyzmie i zatracić ducha narodowej tożsamości, co umożliwiło późniejszą, wspólną walkę o niepodległość. W naszych czasach utwór ten jest hymnem naszego kraju i przypomina o historii naszych rodaków. Każdy z nas powinien go znać i odpowiednio interpretując, odnosić się do niego, aby nigdy nie zapomnieć, kim jesteśmy.