Choroby pasożytnicze

Choroby pasożytnicze (Parazytozy) są to choroby wywoływane przez pasożyty.
Do najgroźniejszych pasożytów w Polsce należą: włosień, toksoplazma i tasiemiec bąblowcowy. Do najczęściej spotykanych: inne tasiemce, glista, owsiki i giardia. Aby uniknąć zarażenia pasożytami, trzeba między innymi powstrzymać się od jedzenia surowego mięsa, myć owoce i warzywa przed jedzeniem i przestrzegać podstawowych zasad higieny osobistej.

Pasożyty atakują różne narządy w ciele i na ciele człowieka. Najczęściej są to:
przywra krwi (atakuje krew)
przywra płucna (atakuje płuca)
Objawy
Przywra pasożytuje w miąższu płuc człowieka, powodując powstawanie torbieli łatwo ulegających zakażeniom bakteryjnym. Podczas migracji larw do płuc występują niecharakterystyczne objawy: gorączka, ból w klatce piersiowej, kaszel, krwioplucie.
Epidemiologia
Zarażenia pasożytem i pokrewnymi gatunkami (P. philippinensis, P. heterotremus, P. africanus, P. uterobilateralis, P. peruvianus, P. mexicanus) spotyka się Chinach, Tajwanie, Laosie, Korei, Japonii, Tajlandii, na Filipinach, w Malezji, Indonezji, Indiach i na Cejlonie.
Rozpoznanie
Jajo przywry.
Rozpoznanie paragonimozy stawiane jest na podstawie stwierdzenia obecności jaj przywry w plwocinie lub kale. Przeciętne jajo przywry ma wymiary 85 na 53 ?m (zakres 68-118 na 39-67 ?m). Jaja są żółtobrązowawe, jajowatego lub wydłużonego kształtu, o cienkiej powłoce, często asymetryczne z jednym biegunem spłaszczonym. Na szerszym końcu widoczne bywa wieczko (operculum), przeciwny biegun jaja jest zwężony. Jaja są wydalane nieprzeobrażone[1].
Leczenie
W leczeniu infestacji Paragonimus westermani stosuje się prazykwantel (25 mg/kg masy ciała p.o. 3 x dziennie przez 2 dni) lub triklabendazol (20 mg/kg masy ciała p.o. w dwóch równych dawkach). Triklabendazol jest niezarejestrowany przez FDA w Stanach Zjednoczonych[2].

włosień kręty (atakuje mięśnie)
Należy do pasożytów poliksenicznych (wielodomowych) tzn. może występować u różnych gatunków mięsożernych lub wszystkożernych (świnia, lis, kot, niedźwiedź, wilk, szczur czy człowiek).
Zakażenie następuje po zjedzeniu zakażonego mięsa świni lub dzika. W żołądku człowieka, pod wpływem enzymów trawiennych, otorbione larwy (znajdujące się wcześniej w mięśniach zwierzęcia) wydostają się z otoczek, a następnie przedostają się do jelita cienkiego. Tam w ciągu 48-72 godzin osiągają dojrzałość płciową i kopulują. Po kopulacji samce giną, a samice przedostają się do węzłów chłonnych. Tu nie składają jaj gdyż są larworodne. Samice rodzą żywe larwy, każda samica około 1500. Z węzłów chłonnych larwy dostają się do krwi, a wraz z nią do mięśni poprzecznie prążkowanych. Po wniknięciu do włókna mięśniowego zwijają się spiralnie i otorbiają. Niektóre giną, inne zachowują zdolność do zarażania nawet przez kilkadziesiąt lat. Te, które przetrwają mogą powodować poważne zaburzenia w organizmie.
Wykrywanie włośni w produktach spożywczych [edytuj]
Wykrywanie trychin w mięsie jest stosunkowo łatwe, choć czasochłonne. Do punktu badań trafia najczęściej próbka zbiorcza, którą poddaje się obróbce mechanicznej, trawi się je w specjalnym roztworze składającym się z enzymów trawiennych oraz wody. Podczas wirowania dochodzi do ostatecznego rozpuszczenia osłonki wapniowej i "gołe" larwy swobodnie opadają na dno. Spuszcza się próbkę na szkiełko podzielone na sektory. Pod powiększeniem trychinoskopu szuka się tych larw. Dzięki tej pracy lekarzy weterynarii za każdym razem gdy kupujemy mięso w sklepie możemy mieć pewność, że nie znajdują się w nim włośnie. Na dowód, że mięso nie zostało zarażone larwami włośnia, lekarz stawia na nim pieczątkę.

motylica wątrobowa (atakuje wątrobę)
Motylica wątrobowa (łac. Fasciola hepatica, ang. sheep liver fluke) przywra do około 30 mm długości o złożonym cyklu życiowym. Forma dojrzała pasożytuje w przewodach żółciowych wątroby roślinożerców (gł. bydła, owiec, kóz oraz niekiedy człowieka) - żywicieli ostatecznych. Zarażenie następuje zwykle latem i jesienią. Wywołuje chorobę zwaną fasciolozą. Jest bezwarunkowym pasożytem, co oznacza że nie może występować w formie wolnożyjącej , jedynie w ciele swojego żywiciela. Posiada 2 nieuzbrojone (bez haczyków) narządy czepne- przyssawki. Długość ciała wnosi ok 4cm. Ciało pokryte jest niorzęsionym, elastycznym oskórkiem.
Cykl życiowy
Dorosła motylica, żyjąc w wątrobie, składa jaja, które z żółcią przedostają się do jelita i stąd wraz z kałem na zewnątrz. Aby nastąpił dalszy rozwój, jaja muszą trafić do wody, gdzie wylęga się z nich pierwsze pokolenie larwalne - orzęsione miracidium (dziwadełko). Miracidium, mające dość dobrze rozwinięty układ nerwowy, a nawet dwie plamki oczne, aktywnie wnika do ciała wodnego ślimaka (błotniarki moczarowej), gdzie przekształca się w następny typ larwy - sporocystę. W jej wnętrzu tworzy się kilka następnych larw (dochodzi tu do rozmnażania bezpłciowego)- partenogenezy, zwanych rediami. W każdej powstaje kilka następnych redii lub też następnych postaci larwalnych - cerkarii (znów rozmnażanie bezpłciowe), które mają dwugałęziste jelito, dwie przyssawki oraz ogonek służący do pływania. Cerkarie aktywnie opuszczają ciało ślimaka i przez pewien czas pływają swobodnie w wodzie. Jeżeli w ciągu doby nie zostaną zjedzone przez żywiciela ostatecznego, to tracą ogonek i osiadają na roślinach wodnych, gdzie otaczają się osłonką (cystą). Ta postać motylicy nazywa się metacerkarią. Metacerkarie mogą czekać do pół roku aż żywiciel ostateczny zje rośliny z cystami. W jelicie zwierzęcia lub człowieka młode motylice przechodzą do naczyń krwionośnych i żyłą wrotną dostają się do wątroby (zazwyczaj do przewodów żółciowych), gdzie po 3-4 miesiącach dorastają.
Żywiciel pośredni- ślimak- błotniarka moczarowa Żywiciel ostateczny ? bydło

ogoniastek jelitowy (atakuje jelito cienkie)
Systematyka
Domena jądrowce
Królestwo protisty
Typ Metamonada
Klasa Diplomonadea
Rząd Diplomonadida
Rodzaj Giardia
Gatunek Ogoniastek jelitowy
Nazwa systematyczna
Giardia lamblia
Ogoniastek jelitowy, wielkouściec jelitowy (Lambia intestinalis, Giardia lamblia) to pierwotniak z grupy wiciowców, wywołujący jedną z najczęściej występujących chorób pasożytniczych u dzieci - lambliozę. Może ona również dotykać dorosłych. Przyczepiona specjalną przyssawką pasożytuje w ciele człowieka na komórkach nabłonkowych jelita lub pęcherzyka żółciowego.


Budowa
Cechą charakterystyczną jest obecność podwójnych organelli (dwóch jąder komórkowych, dwóch aparatów parabazalnych, dwóch kompletów wici), które są ułożone symetrycznie względem osi ciała. Każda z wici wychodzi z innego, oddzielnego kinetosomu. Giardia posiada ponadto specjalny dysk czepny, rodzaj przyssawki umożliwiający przyczepienie się do mikrokosmków jelita. Komórka pierwotniaka nie zawiera mitochondriów, ich rolę spełniają prawdopodobnie drobne struktury zwane mitosomami.
Cykl życiowy
Lamblie rozmnażają się poprzez podział. Pasożyt kolonizuje górny odcinek przewodu pokarmowego - dwunastnicę i jelito czcze. Tu przyczepia się do ścianki jelita i intensywnie mnoży. W świetle jelita dochodzi do przeobrażenia w bardzo odporne na warunki środowiskowe cysty, które są wydalane z kałem. Cysty te charakteryzują się dużą odpornością na czynniki środowiska zewnętrznego - w wodzie chlorowanej w temperaturze 18C przeżywają do 3 miesięcy, w wodzie z rzeki lub jeziora do kilku miesięcy, w wilgotnym kale ok. 3 tygodni. Do zakażenia lambliami dochodzi w wyniku połknięcia cyst.

Glista ludzka
dorosła samica glisty ludzkiej
Systematyka
Domena eukarioty
Królestwo zwierzęta
Typ obleńce
Gromada nicienie
Rząd Ascaridida
Rodzina Ascarididae
Rodzaj Ascaris
Gatunek glista ludzka
Nazwa systematyczna
Ascaris lumbricoides hominis
Glista ludzka (łac. Ascaris lumbricoides hominis) - pasożyt ludzki. Osiąga około 20 - 30 cm długości. Ma ona obły kształt ciała. Należy do obleńców. Jest rozdzielnopłciowa, samice mogą mieć do 40 cm długości i są dłuższe od samców, których długość zawiera się w granicach 10-32 cm. W ten sposób można odróżnić samicę od samca. Choroba wywoływana przez nią nosi nazwę glistnicy. Zarazić się można poprzez wypicie zanieczyszczonej wody lub zjedzenie niedomytych warzyw. Objawami choroby są: zawroty głowy, osłabienie, obrzęk twarzy, pobudliwość, alergia, niedrożność jelita, rozpad czerwonych ciałek krwi, zaburzenia systemu nerwowego.
Cykl rozwojowy
Zapłodnione jaja wydostają się wraz z kałem na zewnątrz, po tygodniu rozwijają się larwy(drugie stadium larwalne - czyli po pierwszej lince z czterech), w niezmienionej postaci czekają na połknięcie przez żywiciela zazwyczaj krowe. Często larwy te nazywane są jajami inwazyjnymi. Cechują się odpornością na czynniki środowiskowe. Z jaja inwazyjnego po wniknięciu do przewodu pokarmowego uwalniają się larwy, przenikają przez ścianę jelita i dostają się do układu krwionośnego. Do dalszego rozwoju potrzebują tlenu. Z prądem krwi trafiają do wątroby. Następnie w dalszym ciągu drogą krwionośną po przejściu prawego przedsionka serca trafiają do płuc gdzie dostają się do pęcherzyków płucnych. Tam, w procesie dojrzewania, przechodzą kolejne linienia. Larwy po przebiciu się do dróg oddechowych mogą drażnić gardło i krtań powodując odruchowe ich połknięcie. Larwy w ten sposób ponownie dostają się do przewodu pokarmowego, gdzie przechodzą ostanie linienie i osiągają dojrzałość płciową. Samica w ciele człowieka w ciągu doby może wytworzyć 200 tys. jaj.
Glista ludzka powoduje chorobę przewodu pokarmowego zwaną Glistnicą

Świerzbowiec ludzki
Świerzbowiec ludzki (Sarcoptes scabiei)
Systematyka
Domena eukarioty
Królestwo zwierzęta
Typ stawonogi
Podtyp szczękoczułkowce
Gromada pajęczaki
Rząd roztocze
Rodzina świerzbowcowate
Rodzaj Sarcoptes
Gatunek świerzbowiec ludzki
Nazwa systematyczna
Sarcoptes scabiei
Linnaeus,1758
Świerzbowiec ludzki (Sarcoptes scabiei) - pasożyt zewnętrzny należący do roztoczy. Wywołuje chorobę zwaną świerzbem.
Białawy roztocz dorasta do 0,4 mm długości. Pasożytuje w skórze człowieka i zwierząt dzikich oraz hodowlanych. Żywi się komórkami skóry i rozmnaża się na powierzchni skóry ? samica wgryza się pod naskórek i drąży w skórze chodniki oraz komory, w których składa jaja. W ciągu 3 miesięcy samica może znieść półtora miliona jaj. Larwy żywią się szczątkami tkanki pozostawionymi przez samicę. Zarażenie następuje przy bezpośrednim kontakcie z osobą chorą (np. podawanie ręki), za pośrednictwem wspólnej pościeli, ręczników i ubrań
Samica świerzbowca dostawszy się w obręb naskórka (zob. skóra) drąży w nim linijne nory i składa w nich jaja. Po upływie 3-6 tygodni od zakażenia świerzbem występują główne objawy, a mianowicie uporczywe swędzenie.Objawem te z są widoczne na skórze różowe ślady (korytarze), stopniowo wypełniające się szaroczarnym kałem roztoczy oraz silny świąd. Najczęściej zajęte są boczne powierzchnie palców, okolice brodawek sutkowych, pośladki, okolice pępka i okolice narządów płciowych. Obecności świerzbowca mogą towarzyszyć wtórne zakażenia skóry bakteriami ropnymi oraz wyprysk na skórze. Drapanie sprzyja rozprzestrzenianiu się pasożytów na zdrowe części skóry.
U małych dzieci lub alergików objawy świerzbu dość łatwo jest pomylić z objawami alergii. Nietrafne rozpoznanie i leczenie niewłaściwymi środkami sprzyja dalszemu rozwojowi choroby. Dodatkowe działania po wyleczeniu świerzbu to wypranie i wyprasowanie noszonej wcześniej odzieży i bielizny oraz używanej pościeli (po 14 dniach ich nieużywania, gdyż tyle trwa cykl rozwojowy pasożyta).

Włosogłówka (Trichuris trichiura syn. Trichocephalus trichiurus) - pasożyt jelita ślepego, rzadziej grubego. Nicień o nitkowatym ciele o długości ok. 30-50 mm. Głównie żywi się krwią, co może wywołać anemię. Można się zarazić tak samo jak tasiemcem. Występuje w krajach, gdzie jest sucho i ciepło.