Układ hormonalny i nerwowy (w załączniku dokładniejsza ściąga)

1. miozyna (A) podwójnie załamuje światło (anizotropna) aktyna (I) pojedynczo załamuje światło(izotropona) SARKOMER podstawowa jednostka prążkowania mięśnia szkieletowego. SARKOMER=Z + ½ I + A (½A+M+ ½A) + ½ I + Z Podczas skurczu jony Ca2+ dyfundują z siateczki sarkoplazmatycznej do sarkoplazmy. Wysokie stężenie Ca2+ uaktywnia enzym ATP-azę, która katalizuje rozkład: ADP + pi +en,ATP a uwalniana energia zostaje spożytkowana do wytwarzania połączenia między aktyną i miozyną w aktynomizę co warunkuje (ślizganie się mizyny po aktynie) (aktyna wciągana jest w krążki A) w efekcie następuje skrucenie sarkomeru. Spadek ilości Ca2+ uniemożliwia połączenie aktyny z miozyną i aktyną wysuwana jest z pomiędzy miozyny – następuje rozkurcz. 2. Gruczoł Hormony Działanie Niedoczynność Nadczynność Podwzgórze Wazopresyna Oksytocyna Hamujące i pobudzające przysadkę Zmniejsza ilość wody w moczu Pobudzanie skurczów mięścni gładkich macicy i wydzielania mleka regulacja wydzielania hormonów przysadki Moczówka prosta Przysadka mózgowa Hormon wzrostu Hormony tropowe Pobudzanie wzrostu, regulacja metabolizmu Pobudzanie czynności: tarczycy, kory nadnerczy, gonad U dzieci – karłowatość Odpowiednio podobne do niedoczynnościL tarczycy, kory nadnerczy albo gonad U dzieci – gigantyzm, u dorosłych –akromegalia Odpowiednio podobne do nadczynności: tarczycy, kory nadnerczy albo gonad Szyszynka melatonina Regulacja dojrzewania biologicznego, sen Tarczyca Tyroksyna (zawiera jod) kalcotynina Wzrost tempa metabolizmu Gospodarka wapniowa U dorosłych wole i obrzęki Uczucie gorąca i nadmierne pocenie się; choroba Basedowa Przytarczyce parathormon Gospodarka wapniowa Niski poziom wapnia we krwi, nadmierna pobudliwość nerwowa Wysoki poziom wapnia we krwi, łamliwość kości Trzustka: - komórka alfa - komórka beta Glukagon insulina Podwyższanie poziomu cukru we krwi Obniżanie poziomu cukru we krwi Cukrzyca typu I (insulinozależna) Niedobór cukru we krwi Nadnercza: - kora - rdzeń Kortykoidy (w tym kortyzol) Adrenanalina noradrenalina Regulacja gospodarki wapnia i potasu oraz gospodarki wodnej regulacja metabolizmu związków organicznych Podwyższenie ciśnienia krwi, tempa metabolizmu, stężenia cukru we krwi Obniżenie odporności Jądra Androgeny (testosteron) Rozwój drugorzędowych cech płciowych, popęd płciowy Wysoki głos, brak owłosienia twarzy, niemęska budowa ciała, zaburzenia płodności Jajniki Estrogeny (estradiol) progesteron Rozwój cech płciowych, popęd płciowy, regulacja cykli menstruacyjnych, Podtrzymywanie ciąży Męska budowa ciała, zaburzenia popędu płciowego i płodności 3. GRASICA wydziela: tymozę i tymulinę. 4. CHOROBA BASEDOWA – Choroba ta może być leczona tyreostatykami. 5. HIPOGLIKEMIA – Inaczej niedobór glukozy we krwi. 6. DZIAŁANIE HORMONÓW: jest wolniejsze niż działanie neuronów, jest mniej energochłonne niż działanie neuronów 7. ALDISTERON należy do MINERALOKORTYIDÓW. 8. RELAKSYNA powoduje: zmniejszenie kurczliwości macicy i rozluźnienie wiązadła łonowego. 9. Wydzielane hormony dostają się do krwi i roznoszone są po organizmie przez układ krążenia. Jest to wydzielanie endokrynowe. 10. Gdzie musi znajdować się receptor, by możliwa była odpowiedź na działanie hormonów steroidowych? – W cytoplazmie. 11. FOLIKULOTROPINA jest hormonem GLIKOPROTEINOWYM. 12. HORMONY TKANKOWE TWORZĄ SIĘ W: żołądku, dwunastnicy, sercu, tkance tłuszczowej. 13. SOM to somatostatyna 14. PARATHORMON wydzielany jest przez PRZYTARCZYCE. 15. LH to HORMON LUTEINIZUJĄCY 16. CHOROBA ADDISONA jest to choroba objawiająca się zahamowaniem glukoneogenezy, utratą sodu i wody, chudniecie podatności na stresy, wywoływana niedoczynnością kory nadnerczy. 17. SZOK INSULINOWY to gwałtowny spadek poziomu cukru we krwi u osób chorych na cukrzycę, który może doprowadzić nawet do śmierci. 18. OKSYTOCYNA jest hormonem PEPTYDOWYM. 19. GRASICA zanika około 12 roku życia. 20. OPONY OSŁANIAJĄCE MÓZG: mozgowie i rdzen, a opony to: twarda miekka i pajeczynowka 21. PROLAKTYNA to hormon który pobudza produkcję mleka. 22. Na skutek nieodpowiedniej pracy rdzenia nadnerczy (niedoczynności i nadczynności) może zachorować na: chorobę ADDISONA i CUSHINGA 23. INSULINA jest produkowana przez KOMÓRKI BETA NA TRZUSTCE. 24. ACTH to inaczej ADRENOKORTYKOTROPINA. 25. AKROMEGALIA to choroba wywoływana w przypadku nadczynności przysadki mózgowej. 26. Antagonistycznie do parathormonu działa KALCOTYNINA. 27. WAZOPRESYNA produkowana jest przez PODWZGÓRZE. 28. OKSYTOCYNA odpowiedzialna jest za pobudzanie skurczów mięśni gładkich macicy oraz produkcje mleka. 29. WAZOPRESYNA zmniejsza ilość wody w moczu. 30. HORMON WZROSTU odpowiada za regulację metabolizmu i pobudzenie wzrostu. 31. HORMONY TROPOWE: pobudzają czynności tarczycy, pobudzają czynności kory nadnerczy, pobudzają czynności gonad. Są to: TSH - hormon tyreotropowy, LH - hormon luteinizujący, FSH - hormon folikulotropowy, ACTH - hormon adrenokortykotropowy, tyreotropina, adrenokortykotropina. 32. Praca przysadki mózgowej jest hamowana gdy produkowany jest nadmiar hormonów gruczołu podległego. 33. KALCOTYNINA hamuje uwalnianie wapnia z kości. 34. Mechanizm ujemnego sprzężenia zwrotnego: przysadka mózgowa---hormon tropowy--->gruczoł podległy---hormon gruczołu podległego--->przysadka mózgowa 35. Narząd wyspecjalizowany w wydzielaniu wewnętrznym to GRUCZOŁ DOKREWNY. 36. NADNERCZA wydzielają: glukokortykoidy, mineralokortykoidy, adrenalinę i noradrenalinę. 37. Niedobór glukozy we krwi to hipoglikemia. 38. Relaksyna odpowiada za: prawdopodobne zwiększenie wrażliwości na oksytocynę, rozluźnienie więzadła łonowego, zmniejszenie kurczliwości macicy. 39. KRESOMÓZGOWIE – inna nazwa mózgu. 40. ŚÓDMÓZGOWIE odpowiada za koordynację impulsów wzrokowych. 41. SYNAPSA to połączenie dendrytu pierwszej komórki i aksonu drugiej. 42. AKSON to inaczej neuryt. 43. LEWA PÓŁKULA MÓZGU odpowiada za: myślenie logiczne i mowę. 44. Pomiędzy pajęczynówką i oponą miękką mózgu znajduje się: płyn mózgowo-rdzeniowy. 45. Autonomiczny układ nerwowy dzieli się na: układ przywspółczulny i układ współczulny. 46. ODRUCHAMI WARUNKOWYMI są: wydzielanie śliny na widok cytryny (jedzenia) albo myśl o jedzeniu, reakcja na dźwięk własnego imienia, reakcja na dźwięk telefonu. 47. OŚRODEK WYMIOTNY leży w rdzeniu przedłużony. 48. PĘTLE SPRĘŻEŃ! Układ dokrewny w pewnym stopniu sam kontroluje swoje działanie. Tego rodzaju samoregulacja wymaga oddziaływań na zasadzie sprzężeń zwrotnych ujemnych. Przedstawia się to następująco: oddziaływanie układu X na układ Y ma charakter pobudzający, ale układu Y na X hamujący. W ten sposób nie istnieje niebezpieczeństwo nadmiernego pobudzenia któregokolwiek z elementów układu. Ich aktywność ma natomiast tendencje do ustalenia się na pewnym określonym poziomie, Dla organizmy żywego jest to bardzo korzystne rozwiązanie. Inaczej jest w wypadku sprzężeń zwrotnych dodatnich, gdy na przykład układ X pobudza układ Y. Pobudzony Y pobudza X, ten zaś jeszcze bardziej aktywizuje Y i tak bez końca. Skutek byłby taki, że całość działałaby zawsze przy maksymalnym natężeniu. Oznaczałoby to brak możliwości regulacji i przedwczesne zażycie systemu, czyli śmierć organizmu. Dlatego tego rodzaju sprzężenia występują w żywych organizmach niezwykle rzadko. 49. ŁUK ODRUCHOWY - to droga jaką przebywa impuls nerwowy od receptora bodźca poprzez neuron czuciowy, kojarzeniowy oraz ruchowy do efektora. Łuk odruchowy składa się z: receptora, dośrodkowej drogi doprowadzającej do neuronów czuciowych, ośrodka nerwowego, drogi odprowadzającej do efektora. W łuku odruchowym impuls nerwowy z receptora zawsze wędruje neuronem czuciowym do ośrodkowego układu nerwowego. Łuk nerwowy jest podłożem fizjologicznym reakcji na bodźce. Łuk odruchowy ma bardzo ważne znaczenie dla organizmu umożliwia bowiem szybką reakcję obronną - reakcję autonomiczną, która nie angażuje naszej woli (odruch bezwarunkowy). Ten proces odbywa się na poziomie rdzenia kręgowego bez udziału mózgu. Rodzaje łuków odruchowych: łuk odruchowy monosynaptyczny• łuk odruchowy bisynaptyczny• łuk odruchowy polisynaptyczny• 50. 51. POWSTANIE IMPULSU NERWOWEGO: Aby powstał impuls nerwowy, musi zajść w neuronie proces depolaryzacji. Rozpoczyna się on w momencie pobudzenia komórki nerwowej przez jakiś bodziec – elektryczny, chemiczny lub mechaniczny (pochodzący np. z receptorów czucia). Aby wywołać w komórce nerwowej czynność elektryczną musi on być wystarczająco silny i wywoływać w tej komórce zmiany powodujące przekroczenie przez nią potencjału nazywanego potencjałem progowym. Każde pobudzenie poniżej progu pobudliwości nie będzie wystarczające do powstania impulsu. Pojawi się on jednak po osiągnięciu potencjału progowego. Specyficzne dla powstałego w tym momencie potencjału, nazywanego potencjałem czynnościowym, jest to, iż posiada on stałą amplitudę, niezależną od siły bodźca wywołującego. Cecha ta nazwana została prawem "wszystko albo nic" - albo potencjał czynnościowy pojawia się w całości, albo nie ma go wcale. Impuls nerwowy przekazywany jest z neuronu na neuron poprzez specjalne połączenie, nazywane synapsą. Składa się ona z zakończenia aksonu (nazywanego kolbką synaptyczną lub zakończeniem presynaptycznym), szczeliny synaptycznej oraz z dendrytu drugiego neuronu. 52. RECEPTORY dzielimy na eksteroreceptory (telereceptory – słuch, wzrok, węch i kontaktowe- dotyk, smak) oraz na interoreceptory (odbierają bodźce z wewnątrz, dzielimy je na proprioreceptory, wisceroreceptory i angioreceptory). 53. OKO - aparat ruchowy gałki ocznej (porusza gałką) – mięśnie szkieletowe - aparat ochronny (brwi, powieki z rzęsami, spojówka – błona ochronna, gruczoł łzowy) - gałka oczna 54. GAŁKA - [ochrona] twardówka przechodzi w rogówkę (przezroczysta) - [dotlenianie i odżywianie] naczyniówka, przechodzi w tęczówkę ze źrenicą; mięsień rzęskowy poruszający soczewkę - [widzenie, rozróżnianie barw] siatkówka (komórki światłoczułe: czopki i pręciki) 55. UKŁAD OPTYCZNY: rogówka, komora przednia oka, źrenica, komora tylnia oka (między tęczówką a soczewką), soczewka, ciałko szkliste (tkanka łączna galaretowata), obraz powstaje na siatkówce. 56. WADY WZROKU: - krótkowzroczność (obraz powstaje przed siatkówką) - dalekowzroczność - astygmatyzm (nieprawidłowa krzywizna rogówki) 57. CHOROBY - zaćma (zmętnienie soczewki) - jaskra (wysokie ciśnienie wewnątrz gałki ocznej) 58. UCHO - ucho zewnętrzne (małżowina – tkanka chrzęstna; kanał słuchowy zewn.; błona bębenkowa) - ucho środkowe (jama bębenkowa; młoteczek, kowadełko, strzemiączko; trąbka Eustachiusza) - ucho wewnętrzne (błędnik kostny, przychłonka, błędnik błoniasty) 59. ODBIÓR FAL AKUSTYCZNYCH * narząd Cortiego (ślimakowy) – nabłonek zmysłowy - małżowina - kanał słuch. Zewn. - drgająca błona bębenkowa - drgające młoteczek, kowadełko, strzemiączko - drgająca przychłonka - drgająca śródchłonka - drgające rzęski w narządzie Cortiego - ośrodki słuchowe mózgu 60. MÓZG: - kresomózgowie - międzymózgowie - śródmózgowie (łącznik) ośrodek rozszerzania i zwężania źrenic! - móżdżek - rdzeń przedłużony 61. Spoidło wielkie (ciało modzelowate) – łączy obie półkule – są to włókna nerwowe 62. MIĘDZYMÓZGOWIE - wzgórze - podwzgórze *TWÓR SIATKOWATY – odpowiada za stan świadomości (działa w ciągu dnia) 63. MÓŻDŻEK (wygląda jak drzewo życia) składa się z 2 półkuli, połączonych robaczkiem 64. RDZEŃ PRZEDŁUŻONY: - ośrodki: naczyniowy, oddechowy, sercowy, itd. Niezależny od naszej woli 65. RDZEŃ KRĘGOWY opony (błony łączno-tkankowe) – otacza mózg i rdzeń kręgowy - twardówka (przylega do kości) - wypełnienie pomiędzy: tkanka tłuszcz lub nerwy - pajęczynówka przestrzeń: płyn mózgowo- rdzeniowy - naczyniówka 66. KOMORY MÓZGU: płyn mózgowo – rdzeniowy - zabezpiecza przed wysokim ciśnieniem w czaszce - zabezpiecza mechanicznie 67. GRUCZOŁY - egzokrynowe (ślinianki, gruczoły potowe) - mieszane (trzustka [do krwi i ukł. pok.]) - endykrynowe (szyszynka) 68. HORMONY – gruczołowe, tkankowe i komórkowe HORMONY sterydowe (pochodne cholesterolu) i peptydowe (powst. z amoniaku, białek lub peptydów) 69. PRZYSADKA MÓZGOWA: - ganadotropowy (jądra/ jajniki) - tyreatropowy (tarczyca) - kortykotropowy (nadnercza)