Kobiety w Islamie - teoria a praktyka.

Maciej Kowal
ZMSNP rok II
Nr albumu 9942

KOBIETA W ISLAMIE – TEORIA A PRAKTYKA!


Zarys islamu. Podstawowe założenia wiary.
Islam opiera swoje nauczanie na pięciu podstawowych filarach są to
zasady, które regulują osobiste życie muzułmanów wobec Boga. Pierwszą z nich jest islamskie wyznanie wiary, zwane jako szahada. Składa się ona z jednego tylko zdania: „Nie ma boga oprócz Allaha, a Mahomet jest Jego prorokiem.” Co najmniej raz w życiu muzułmanin musi poprawnie wypowiedzieć słowa szahada, czyniąc to powoli, z namysłem, głośno z pełnym zrozumieniem i głębokim zaangażowaniem. Człowiek pobożny, gdy zawrze gniewem zostanie powstrzymany przez te słowa, które zdystansują go od przeżywanych emocji. Szahada stanowi ostateczną odpowiedź na wiele pytań.

Drugim filarem islamu jest kanoniczna modlitwa. Poprzez modlitwę muzułmanie poznają swoją zależność jako stworzenia – swojego Stwórcy i stawiają pierwszy krok na drodze poddania Jemu jego woli. Wciągu dnia, muzułmanów obowiązuje pięć modlitw i są one dokładnie określone. Islam nie kładzie nacisku na wspólnotowe odprawianie kultu, zatem żaden dzień nie jest szczególnie wyróżniany jako dzień święty.

Trzecim filarem islamu jest jałmużna. Ci, którym wiedzie się dostatnio powinni podzielić się z tymi, którym się nie poszczęściło. W grę wchodzą osoby w bezpośredniej potrzebie, niewolnicy starający się o wykup z niewoli, wierzyciele bezskutecznie poszukujący swoich dłużników, przybysze i podróżujący oraz ci wszyscy, którzy zbierają i rozdzielają te środki.

Czwartym filarem jest przestrzeganie ramadanu. Ramadan to święty miesiąc muzułmańskiego kalendarza; w tym właśnie czasie nastąpiło zesłanie pierwszych objawień na Mahometa. Wszyscy zdatnie fizycznie muzułmanie poszczą przez cały okres ramadanu. Od świtu do nocy nie przełkną ani kęsa pożywienia, ani łyku wody, ani haustu tytoniowego dymu, nie jest dozwolona też aktywność seksualna. Ramadan uczy samodyscypliny, przypomina o ludzkiej słabości i niesamodzielności, wykształca zdolność współczucia, gdyż tylko głodny wie co to znaczy głód.

Piątym i ostatnim filarem islamu jest pielgrzymka. Raz w ciągu swojego życia, każdy muzułmanin jeśli pozwolą mu na to, zdrowie i warunki finansowe powinien przedsięwziąć podróż do Mekki, gdzie Bóg objawił się pierwszym swoim wyznawcom. Głównym celem podróży jest osiągnięcie przez pielgrzyma poczucia wspólnoty z Bogiem i odkrycie Jego woli, przypomina o ludzkiej równości, wspomaga wzajemne rozumienie się narodów. Pielgrzymki prowadzą ludzi z wielu krajów, którzy pokazują, że wspólnota narodowa przekracza bariery narodowe i etniczne.

Islam z powodu przyzwolenia bywa oskarżany o poniżenie kobiet, jednak sięgnąć pamięcią do czasów historycznych i porównując położenie kobiet przed Mahometem zarzut może wydać się nie słuszny. Poprzez reformy koraniczne status kobiety polepszył się nie do porównania. Zabroniono dzieciobójstwa, zezwolono na udział kobiet w postępowaniu spadkowym, przydzielono im prawo do wykształcenia i udziału w wyborach. Największą cesją na rzecz kobiet islam uczynił jednak w zakresie rozumienia małżeństwa: za jedyną instytucję uznał wyłącznie uświęcone i pobłogosławione małżeństwo, w ramach którego dozwolone jest życie płciowe. Koran wymaga nieskrępowanej zgody kobiety na zawarcie przez nią małżeństwa, a także nie zabrania rozwodu, ale traktuje go jako środek ostateczny. Pozostaje jednak kwestia poligamii, ponieważ prawdą jest, że Koran zezwala mężczyźnie na jednoczesne posiadanie wielu żon, ale wielu prawników koranicznych uznaje pogląd, że w rzeczywistości Koran pochwala właśnie monogamię. Zwraca się uwagę, że nie jest możliwe sprawiedliwe podzielenie uczuć pomiędzy żony i darzenie wszystkich na równi szacunkiem i miłością.

Islam głosi równość rasową i osiągnął znaczny stopień współżycia pomiędzy rasami. Najlepszym tego dowodem jest zezwalanie na zawieranie małżeństw przez przedstawicieli różnych ras.

Muzułmanie przyznają, że Koran nie zaleca nadstawianie „drugiego policzka” i nie popiera pacyfizmu. Naucza jednak przebaczania i odpłacania dobrem za zło, gdy usprawiedliwiają to okoliczności ale nie mogą one skłaniać do nieprzeciwstawiania się złu. Koran domaga się pełnej wysokości kar dla złoczyńców za zawinione przez nich krzywdy.
Gdy popatrzymy na islam jako całość przewija się przed naszymi oczami jedna z najgodniejszych uwagi – panorama historyczna. Imperium muzułmańskie sto lat po śmierci Mahometa rozpościerało się od Atlantyku, aż do Indusu i po granice Chin, oraz od Morza Aralskiego po góry Nil. W tych krainach rozprzestrzenia się idea islamu: rozwój wspaniałej kultury, powstanie literatury, sztuki, medycyny, architektury, w reszcie dni chwały Damaszku, Bagdadu i Egiptu. Islam ożywia się po kilku stuleciach zastoju, na które rzutował bez wątpienia kolonializm, ale islam stara się poruszać z takim samym wigorem jak w swej wczesnej młodości, jest siłą życiową we współczesnym świecie. Jeśli obecnie około dziewięćset milionów muzułmanów żyje wśród ogólnej liczby pięciu miliardów ludzi, to jeden człowiek na pięciu lub sześciu jest wyznawcą islamu, który kieruje myślami i praktyką w sposób nie porównywalny z innymi religiami, a udział islamu w tej proporcji rośnie.

Sytuacja kobiet w religii muzułmańskiej.
W Polsce, podobnie jak w całej Europie mówiąc o statusie Muzułmanki kładzie się szczególny nacisk na kwestie haremów, poligamię, zakrywanie twarzy czy wyższość mężczyzny. Sprawy niejasne, jak harem czy poligamia przedstawia się często bardzo obszernie, pomijając zasadniczy religijny punkt widzenia i fakt, że haremy niemal w ogóle już nie istnieją, a poligamia występuje rzadko. Natomiast równie istotne zagadnienia, jak na przykład ogromny szacunek dla rodziców, a zwłaszcza dla matki, której pozycja w islamie jest szczególnie podwyższona są często przemilczane lub traktowane zdawkowo.

Mimo, że w kulturze islamu nie ma religijnych podstaw do traktowania płci żeńskiej gorzej niż męskiej, a obecnie kobieta jest uznana oficjalnie za człowieka (być może to sformułowanie śmieszy, ale nie zawsze tak postrzegano kobietę w krajach muzułmańskich), są nawet normy prawne chroniące wdowy i sieroty. Niestety, nie ma równych praw dla kobiet i mężczyzn. W krajach muzułmańskich pozycja kobiety pozostaje od lat bardzo niska, ale bardziej przeszkadza to kobietom Zachodu niż Wschodu i na tym właśnie polega paradoks islamu. Zgodnie z wielowiekową tradycją od dzieciństwa przygotowuje się tam dziewczynki wyłącznie do rodzenia dzieci, zajmowania się domem i służenia mężczyźnie. I o dziwo, wielu kobietom islamu bardzo to odpowiada. Czują się bezpieczne, otoczone opieką, chronione przez prawo, chociaż nierzadko bite przez mężów i traktowane jak odrębny gatunek ludzki. nauczone, że zajmują w społeczeństwie pozycję podporządkowaną mężczyźnie, jako mniej wykształcone, słabsze, bezradne akceptują w znacznej większości swoją społeczną rolę i swój los. Nauczone takiej postawy wobec życia nie podejmują one działania w zakresie walki o zmianę swojej sytuacji. Nieliczne kobiety islamu, które się zbuntowały, albo zginęły, albo opuściły swój kraj..

W islamie równość praw kobiet i mężczyzn pozostaje fikcją (chociaż są wyjątki, na przykład w Pakistanie premierem została Benazir Bhutto). Nierówny dostęp do praw wyborczych, dóbr kultury, do możliwości podejmowania pracy, niemożność samorealizacji poza domem, brak warunków do bycia sobą, konieczność osłaniania ciała i twarzy - wszystko to sprawia, że kobieta w islamie jest całkowicie podporządkowana mężczyźnie, który podejmuje decyzje za nią i „dla jej dobra”. Jest istotą w dużym stopniu ubezwłasnowolnioną, własnością mężczyzny. Mamy prawie XXI wiek, a tam czas zatrzymał się dla kobiet w miejscu. Charakterystyczne, że im bardziej jakiś kraj jest zacofany w rozwoju cywilizacyjnym, tym gorzej na co dzień traktuje swoje kobiety.

Muzułmanki a kobiety na Zachodzie.
A jak są traktowane kobiety na Zachodzie, w kulturze, która szczyci się równością praw i tolerancją i jaki jest punkt widzenia islamu na zachodni wzorzec emancypacji?
Rewolucja kobiet, która była nieunikniona, przerwała trwającą wieki niesprawiedliwość i nierówność. Jednak według zwolenników islamskiego systemu życia kobieta zachodnia była i nadal jest poniżana i wykorzystywana fizycznie i psychicznie, powinna protestować przeciwko odbieraniu jej praw. Bo co otrzymała kobieta w rezultacie jej walki? Zatraciła wiele ze swych atrybutów w imię emancypacji, a w zamian za to nie uzyskała upragnionego zrównania z mężczyzną. Domniemana wolność i swobodne kontakty z mężczyznami doprowadziły do przesadnej swobody seksualnej, niszczącej najsilniejsze więzi rodzinne i międzyludzkie. W efekcie doszło do opóźnienia wieku ludzi zawierających małżeństwo lub do zupełnej rezygnacji z niego, skoro kontakty seksualne i tak są dostępne bez przeszkód. Zwiększyła się liczba nieślubnych dzieci wzrosła liczba rozwodów i zachowań patologicznych. Zmniejszyła się liczba urodzeń ponieważ posiadanie więcej niż jednego dziecka okazało się zbędne. Wartości rodzinne zastąpiono materialnymi. Jeśli rodzice nie chcą brać na siebie odpowiedzialności za wychowanie dzieci lub boją się pogorszenia stanu majątkowego, to kobieta usuwa ciążę. Aborcję stosuje się coraz częściej, najrzadziej ze względów zdrowotnych Zachodząc w ciążę kobieta europejska częstokroć jest porzucona przez mężczyznę i sama wychowuje dziecko oraz rozwiązuje liczne problemy. Natomiast kobiecie muzułmańskiej Koran gwarantuje opiekę męża, jeżeli spodziewa się ona jego dziecka, nawet w przypadku gdy mąż chciał się z nią rozwieść. Europejka wraca zmęczona z pracy do domu, by wywiązać się z trudnych obowiązków matki i gospodyni. Zarobione przez siebie pieniądze przeznacza raczej nie na osobiste wydatki, lecz w większości na utrzymanie domu. Pracując kobieta najczęściej nie zarabia tyle co mężczyzna na równorzędnym stanowisku. Jako pracująca matka zbyt mało czasu poświęca swym dzieciom, zaniedbuje je i dlatego później one nie znajdą dla niej czasu. Nie należą do rzadkości sytuacje, że własne dzieci oddają rodziców do domu starców, bo są oni przeszkodą w wygodnym życiu i brak jest rodzinnych więzi.

Zachodnia kobieta z punktu widzenia islamu jest fizycznie przemęczona, utraciła swoją kobiecość, wyrzekła się nawet naturalnej potrzeby posiadania rodziny i dzieci oraz opieki nad nimi. Właśnie dlatego stała się niewolnicą krzywdzących i niesprawiedliwych obyczajów. W islamie, to mąż ma zapewnić utrzymanie rodzinie, zwalniając tym samym kobietę z konieczności podejmowania pracy zarobkowej, a ona oddaje się pracom domowym i wychowaniu dzieci. Powszechny jest model rodziny wielopokoleniowej, która opiekuje się wszystkimi członkami rodziny, zwłaszcza najstarszymi. Zachodnia kobieta zdaniem muzułmanów jest godna pożałowania i tylko z nazwy jest wolna. Najwyższe stanowiska i tak sprawują mężczyźni, to oni w większości przypadków są dyrektorami, kierownikami, posłami, ministrami. Natomiast kobieta w islamie jest równa mężczyźnie, a jedynie ich obowiązki i prawa są odmienne, zgodne z ich naturami. Tak więc prawdziwa muzułmanka jest bardziej szanowana będąc dzieckiem, dziewczynką, a potem żoną i matką. Jest dumna z wyższości i doskonałości islamskiego systemu, który ją ochroni bardziej niż systemy prawne i religijne w innych rejonach świata.

Wydaje mi się, że nikt nie może w pełni uczestniczyć w jakiejś kulturze, jeśli nie został w niej wychowany i nie żył zgodnie z jej zasadami, ale należy uznać, że inne kultury mają to samo znaczenie dla swych uczestników, jakie nasza własna ma dla nas. Wśród rozmaitych kultur inną rangę będą miały pewne wydarzenia czy wartości, ale trzeba się nauczyć tolerancji dla ich odmienności, by międzykulturowe porozumiewanie się ludzi było łatwiejsze. Najczęściej nie mamy zrozumienia dla odmienności ludzi z innych kultur, bo nie znamy ich tradycji, historii, hierarchii wartości i pewne ich zachowania są dla nas niezrozumiałe. To wszystko utrudnia porozumiewanie się, a czasem prowadzi wręcz do konfliktów. Jednak moim zdaniem także to, co odmienne i oryginalne może porozumienie ułatwić. Trzeba szacunku i odrobiny dobrej woli, by odmienność zrozumieć, polubić, zaakceptować czy tolerować. Każda kultura ma bowiem do zaoferowania mądrość i doświadczenia budowane przez wieki swego rozwoju. Wzajemne zainteresowanie swoją odmiennością stwarza płaszczyznę porozumienia, ułatwia pokojowe współistnienie, rodzi wzajemny szacunek. To co charakterystyczne tylko dla danej kultury może nas zainteresować, zainspirować, wzbogacić.
Naturalna dla człowieka cecha – ciekawość świata znajduje we współczesnym świecie sprzyjające warunki do jej zaspokojenia. Szybki rozwój komunikacji, łączności, internetu, masowej turystyki pozwala coraz lepiej poznawać inne kraje, ich historię, zwyczaje, zwiedzać zabytki, oglądać obrazy, poznawać twórców z różnych kręgów kultury. A zobaczyć i poznać – to może być pierwszy krok do zrozumienia, akceptacji czy choćby tylko tolerancji dla innej kultury.


Bibliografia:
 Hanna Hamer “Demon nietolerancji” Warszawa WSiP 1994
 Haithem Abu-Rub, Beata Zabża „ Kobieta w Islamie”
 Huston Smith „Religie Świata – śladami mądrości pokoleń”
 kolekcja Marschalla Cavendisha „Świat Wiedzy”
 Historia ludzkości tom III Ilustrowana Encyklopedia