Plemiona Aborygenów.

PLEMIĘ ABORYGENÓW

Znaczenie słowa "Aborygeni"
Aborygeni ( z łac. ab =od + origo,-inis =początek) - określenie ludności tubylczej, pierwotnej. W starożytności łacińską nazwą Aborigines nazywano ludy tubylcze rejonów Lacjum i Kampanii, mieszkające tam "od początku" historii Rzymu. W XVIII wieku termin ten zaczęto stosować w naukach przyrodniczych w znaczeniu "gatunki miejscowe", a później ograniczono go do ludzi zamieszkujących Australię "od początku", przed przybyciem Europejczyków. Nazwę tę dziś najczęściej stosuje się w odniesieniu do przedstawicieli geograficznej rasy australoidalnej Australii i Tasmanii.

Historia
Aborygeni pojawili się w Australii około 40 - 60 tysięcy lat temu. Przybyli prawdopodobnie z wysp Azji Południowo – Wschodniej, nie wiadomo jednak, czy zasiedlenia dokonali jednorazowo, czy fale ich migracji powtarzały się. Aborygeni tworzyli językowo – terytorialne wspólnoty plemienne. Około 10 tysięcy lat temu Aborygeni dotarli do Tasmanii. Tamtejsza gałąź Aborygenów to Tasmańczycy. Do 1788 około 500 plemion zamieszkiwało Australię. Dzieliły się one na mniejsze grupy, przemieszczające się w obrębie terytorium plemiennego w poszukiwaniu żywności. U progu kolonizacji europejskiej populacja Aborygenów liczyła prawdopodobnie 750-780 tysięcy osób. Istniało wówczas około sześciuset plemion. Każde z nich miało własną nazwę, język lub dialekt, zwyczaje i władało oddzielnym terytorium. Jednak osadnicy z Europy zaczęli ich wypierać z żyznych terenów w głąb kontynentu.. Wraz z przybyciem Brytyjczyków pojawiły się na wyspie choroby, z którymi Aborygeni nie mogli sobie poradzić, były to przede wszystkim tyfus, grypa, ospa i choroby weneryczne. W ciągu kolejnych 100 lat Aborygeni zostali pozbawieni swego kraju, nie uznano ich nawet za mieszkańców tej ziemi, a przybyli na wyspę ludzie strzelali do nich, truli ich, gwałcili i mordowali kobiety, zajmując powoli ziemie. Zatem przez ponad 100 lat ludność ta ginęła wskutek konfliktów z białymi osadnikami, z powodu braku pożywienia i nieznanych dla nich chorób, co spowodowało, że na początku XX wieku uznano ich za lud wymierający, ci, którzy przeżyli osiedlali się na przedmieściach miast, lub byli zamykani w rezerwatach. Sytuacja nieznacznie zmieniła się, kiedy na przełomie 1900/1901 r. nadano Australii autonomie. Jednak ich liczba katastrofalnie spadała aż do lat 30. XX wieku, kiedy to ich liczbę oceniano tylko na 67 tysięcy. Do późnych lat 60-tych ludność aborygeńska nie miała praw obywatelskich i nie mogła głosować, a władze stanowe regulowały miejsca ich zasiedlenia i odbierały matkom ich dzieci. Nikt z przedstawicieli ówczesnych władz Australii nie uważał Aborygenów za takich samych ludzi jak Europejczycy. Uznano, że nie są oni zdolni do przeżywania wyższych uczuć np. miłości macierzyńskiej. Mimo to ich kultura i obyczaje nie zmieniły się. Aborygeni poprzez strajki, sabotaże, odmowę współpracy i wzajemna pomoc oparli się i otrzymali prawo do głosowania, obywatelstwo, równość praw i zarobków a także ujmuje się ich w spisie ludności.
Kto jest Aborygenem?
Za aborygena uważa się osobę, która identyfikuje siebie za osobę z pochodzeniem aborygeńskim i jest zaakceptowana, jako taka przez miejscowa wspólnotę. W 1991 roku, narodowy spis powszechny określił, iż 265 tysięcy Aborygenów oraz mieszkańców cieśniny Torres zamieszkuje Australie. To dane oficjalne, aczkolwiek szacuje się ze ta liczba jest znacznie wyższa.

Język Aborygenów
Początek tworzenia się języka australijskich Aborygenów prawdopodobnie sięga schyłku ostatniej epoki lodowcowej. Dotychczas sądzono, że korzenie tego języka należy datować na 5-6 tysięcy lat. Dotychczasowe badania antropologiczne i lingwistyczne wskazywały, że język australijskich Aborygenów zaczął rozwijać się ok. 5-6 tysięcy lat temu z, protojęzyka, którym wcześniej posługiwali się wszyscy tubylczy mieszkańcy Australii. Ojczyzną pierwszego języka były tereny lądowego połączenia kontynentu australijskiego z Nową Gwineą, które istniało od 28 do 13 tys. lat temu. Rejon ten był jednym z dwóch dość gęsto zaludnionych terenów na kontynencie zwanym Sahul. Drugim obszarem było wschodnie wybrzeże kontynentu.
Obie grupy rozwijały się niezależnie, oddzielone suchymi obszarami pokrywającymi większość kontynentu. We wschodniej części Australii powstały języki z grupy Pama Nyugen, na północy wykształciły się języki o całkiem odmiennej gramatyce i słownictwie.
Zalewanie lądowego pomostu pomiędzy Australią i Nową Gwineą rozpoczęło się wraz z ocieplaniem się klimatu ok. 11 tys. lat temu. Zmusiło ono północną grupę językową do wędrówki na południe, w głąb kontynentu oraz na północ na tereny późniejszej Nowej Gwinei. Te same zmiany klimatyczne, skutkujące obfitymi deszczami ożywiły suche połacie kontynentu i skłoniły mieszkańców wschodniego rejonu do migracji na zachód.
Obie grupy uległy częściowemu wymieszaniu, ale zachowały swoje własne języki. Różnorodność tubylczych języków Aborygenów do dziś stanowi zagadkę dla australijskich antropologów.

Flaga aborygeńska
Flaga aborygenów została zaprojektowana przez Harolda Thomas’a, aborygeńskiego artystę w 1971 roku. Miał to być przyciągający wzrok symbol dla Aborygenów, symbol ich rasy i tożsamości. Kolor czarny reprezentuje Aborygenów, czerwony - ziemie i ich duchowy związek z nią, żółty - słońce, dar życia.
W końcu lat 60-tych ludność aborygeńska rozpoczęła kampanie odzyskania utraconej ziemi. Odbyła się fala protestów i demonstracji, których ilość wzrosła na początku lat 70-tych. Sam Harold Thomas zauważył ze do protestów przyłączyła się spora ilość ludzi innej rasy z własnymi transparentami. Stąd właśnie narodziła się myśl dotycząca flagi.

Pierwszy raz flaga ta została wzniesiona na placu Wiktorii w Adelajdzie w Narodowy Dzień Aborygena w 1971 roku, ale oficjalnie przyjęto datę powieszenia flagi na namiocie ambasadzie na zewnątrz parlamentu w Canberra w 1972 roku. W 1994 roku Rząd Australijski oficjalnie uznał flagę aborygeńską.
Życie i zwyczaje
Aborygeni prowadzili koczowniczy tryb życia. Byli myśliwymi i nomadami. Przemierzali ogromne obszary zakładając tymczasowe obozy w pobliżu zbiorników wodnych. Kiedy tylko skończyły się zapasy jedzenia, wyruszali w dalszą drogę. Aborygeni polowali na zwierzęta, np. kangury. Mięsną dietę uzupełniali tym, co zdołali zebrać: dzikimi roślinami, orzechami, jagodami. Myśliwi używali włóczni z kamiennymi ostrzami, a także drewnianych bumerangów, broń, która powraca do rzucającego. Niektóre plemiona wykształciły język migowy, dzięki któremu mogły porozumiewać się podczas tropienia zwierząt. Aborygeni przekazywali z pokolenia na pokolenie legendy, pieśni i tradycje. Ich kultura przetrwała dzięki corroborres, ceremoniom towarzyszącym zgromadzeniom plemiennym, podczas których pieśniami, muzyką i tańcem odtwarza się pradawne opowieści o przeszłości Australii. U podnóża Uluru znajdują się prastare jaskinie z cennymi malowidłami, które przedstawiają mitycznych przodków Aborygenów, np. Mala (kangur) i Liru (wąż). Według legendy skała Uluru (Ayers Rock), co oznacza „Miejsce Spotkań”, została stworzona przez dwóch chłopców, którzy w mitycznych czasach bawili się gliną.

Skradzione pokolenie
Skradzione pokolenie to dzieci aborygeńskie, które zostały odseparowane od swoich rodzin ze względu na swoje autochtoniczne pochodzenie przez rząd australijski i organizacje kościelne w latach 1900 - 1970.Według rządu ze względu na dobro dziecka należało je odseparować od "dzikusów". Szacuje się, że od 100 do 200 tys. dzieci zostało "skradzionych". W latach dziewięćdziesiątych organizacje Aborygenów zaczęły domagać się społecznej dyskusji na ten temat, by uświadomić ludziom, jak wysoce niemoralne było separowanie. Obecnie takie praktyki uważa się za przestępstwo.

Wierzenia
Bardzo ważną rolę odgrywały obrzędy inicjacyjne związane z przechodzeniem do grupy ludzi dorosłych. Szczególna rola w społeczności przypadała starszym mężczyznom, którzy pełnili rolę strażników tradycji - mitów i rytuałów. Oni także byli autorytetami w zakresie wzorców wszelkich zachowań społecznych. Totemistyczna interpretacja powiązań człowieka z otaczającym go światem była najistotniejszą częścią wierzeń Aborygenów, zgodnie, z którymi duchy przodków przebywały w mitycznej przestrzeni poza czasem i
przestrzenią realną
Przedmioty kultu - totemy tzw. czuringa, a także inne przedmioty sakralne (mogły być nimi przedmioty użytkowe, np. broń), były zdobione rytami i rysunkami nawiązującymi do treści mitów. W ten sam sposób zdobiono miejsca o charakterze sakralnym, m.in. skały, drzewa, również ciała uczestników rytuałów pokrywano malowidłami. Znaczną rolę w obrzędach kultowych odgrywały poezja, muzyka i taniec. Aborygeni praktykowali także magię. Kontakt z Europejczykami, szczególnie w okresie nasilenia się kolonizacji Australii, spowodował znaczne zmniejszenie się populacji Aborygenów. Zostali oni wyparci na tereny bezludne i nieurodzajne (Australia Zachodnia, Queensland, Terytorium Północne).

Czas snu
Czas snu (, w językach aborygeńskich malchera, alcheringa, mura-mura, tjukurrpa i inne) to mitologia australijskich Aborygenów. Legendy opisujące "czas snu" stanowią najstarsze istniejące przekazy ustne, szacuje się, że legendy Aborygenów mają ponad 50 000 lat. Większość plemion aborygeńskich uważa, że wszystkie żywe stworzenia na Ziemi są ze sobą powiązane i tworzą jeden wielki system, który wywodzi się bezpośrednio od ich duchowych przodków z "czasu snu". Według Aborygenów, każde wydarzenie pozostawia za sobą jakiś fizyczny ślad, a cały świat fizyczny jest rezultatem działania metafizycznych stworzeń, które dzięki swojemu istnieniu go wykreowały. "Czas snu" opisuje okres przed stworzeniem Ziemi, kiedy nie istniał jeszcze fizyczny, materialny świat. "Czas snu" według wierzeń nadal istnieje i można się do niego dostać lub też porozumieć się z żyjącymi tam duchami poprzez odpowiednie rytuały magiczne.

Kultura, gospodarka oraz aktywność zawodowa
Kultura Aborygenów opiera się na ustnych podaniach przekazywanych z pokolenia na pokolenie i prastarych wierzeniach. Jest jedną z nielicznych na tym świecie, która od swoich początków niewiele się zmieniła. Jest ona pełna tajemniczych rytuałów. Ciekawostką jest to, że do momentu przybycia Brytyjczyków, a więc do XVIII wieku Aborygeni nie znali obróbki metalu i innych bardziej zaawansowanych technologii. Nie uprawiali także ziemi i nie hodowali zwierząt. Obce było im także tkactwo i garncarstwo. Gospodarka Aborygenów opierała się na zbieractwie, łowiectwie i rybołówstwie. Jeśli chodzi o wyrób narzędzi i innych przedmiotów użytku codziennego to ograniczało się to jedynie do obróbki kamienia, kości, muszli morskich, drewna, włókien roślinnych, skór, sierści, czy piór. Prowadzili handel z innymi plemionami wymieniając się z nimi różnymi towarami, np. włóczniami. Sztuka Aborygenów sięga czasów paleolitu. Tworzona była bez kontaktu z innymi ludami i kulturami i związana była ze sferą wierzeń i magii. Składa się przede wszystkim z naskalnych rysunków, rytów i malowideł. Najdawniejsze powstały około 20 tysięcy lat temu. Do malowania używali czterech kolorów: ceglastej czerwieni (ochra - odmiana hematytu), żółtego (ochra - odmiana limonitu), białego (kaolin) i czarnego (kaolin plus sadza). Podczas uroczystości plemiennych Aborygeni grali na instrumencie zwanym Didgeridoo. Zaliczany najczęściej do instrumentów dętych, najbliższy jest jednak gitarowym efektom, gdyż każdy "gotowy" dźwięk ma zupełnie odmienny wzór wydobywany przez człowieka za pomocą strun głosowych i krtani.
Przypominał on gigantyczny flet. Uznawany jest za jeden z najstarszych instrumentów muzycznych świata, a tradycyjny sposób jego wytwarzania nie zmienił się od tysięcy lat. Powstaje on z wyjedzonych przez termity gałęzi drzew (np. eukaliptusa), w których drąży się odpowiedni otwór. Dla Aborygenów olbrzymie znaczenie miała ziemia. Uważali, że ziemia ich żywi i dlatego w zamian za to maja obowiązek ja chronić. Przeciwstawiają się, zatem przemysłowi wydobywczemu i innym działaniom, które prowadzą do niszczenia natury. Ziemię uznają za wspólne dobro.
Między światem męskim i kobiecym istniał ostry podział ról oraz obowiązków. Mężczyzna trudnił się myślistwem, natomiast kobieta opieką nad dziećmi, zbieractwem oraz gospodarstwem. Kultura Aborygenów była zdominowana przez mężczyzn. To kobieta opuszczała swą grupę lokalną, łączyła się z mężem i przenosiła się do niego. Wiele danych świadczy o tym, że Aborygeni uprawiali grupowy promiskuityzm. Aż do momentu kontaktu z innymi kulturami Australijczycy nie wiązali współżycia seksualnego z prokreacją. Ciążę wyjaśniali sobie tym, że to duch dziecka dostał się do ciała kobiety. Rola mężczyzny polegała tylko na tym, że poprzez stosunek otwierał kobietę, aby duch dziecka mógł wniknąć do niej. Stosowane były zabiegi przerywania ciąży oraz - w przypadku głodu - dzieciobójstwa. Dziewczynkę, jeszcze zanim się urodziła, obiecywano mężczyźnie z innej grupy lokalnej, dlatego powszechna była znaczna różnica wieku między partnerami. Chłopców w wieku dziewięciu lat zabierano matkom i rozpoczynał się dla nich okres inicjacji, rozciągnięty na wiele lat, związany z wieloma obrzędami, np. poddawaniem próbie wytrzymałości na ból np. wybijanie zębów, wyrywanie włosów, nacięcie. Zmiana kolejnych współmałżonków wiązała się z tym, że starsze kobiety miały młodszych mężów. Zaledwie dziewięcioletnia dziewczynka rozpoczynała współżycie seksualne z wybranym uprzednio mężczyzną, a w przypadku owdowienia była dziedziczona przez jego młodszych braci. Przeciętna kobieta była, zatem zamężna kilkakrotnie. Mężczyzna miał również kilka żon, ponieważ model poligamii był powszechny w tej kulturze.

Aktywność społeczna
Organizacja społeczna Aborygenów była dość skomplikowana, jej podstawę stanowił patrylinearny system pokrewieństwa, małżeństwa były z reguły egzogamiczne. Małżonkowie pochodzili, zatem z różnych grup. Grupa społeczna dzieliła się na szereg podgrup i mniejszych jednostek. Szczególna rola w społeczności –jak mówiono już wcześniej- przypadała starszym mężczyznom., którzy pełnili role strażników tradycji, w tym mitów i rytuałów. Dla Aborygenów bardzo ważny był kontakt z grupą, każdy ma w niej swoje miejsce. Ma to związek z wyznawaną religią i obyczajami. Aborygeni kładą olbrzymi nacisk na dobro grupy, przedkładając je nad dobro jednostki. We wszystkich plemionach panował egalitaryzm. Hierarchie społeczne czy ekonomiczne nie istniały, władzę nad innymi można było osiągnąć jedynie dzięki umiejętnościom takim jak sprawność w polowaniu, dobra znajomość mitów i tradycji, sile osobowości. Więzy pokrewieństwa też miały duże znaczenie, głównie w scalaniu klanów i społeczności. Wartym opisania jest sposób wymierzania kar za przestępstwa. Był on prosty, ale i bardzo skuteczne. Polegały na tym, że osoba karana dostawała tarcze do ochrony, po czym musiała przebiec kilkunastometrową ścieżkę między podwójnym rzędem plemiennych wojowników, którzy bili osobnika drewnianymi maczugami zwanymi "Nulla Nulla" Surowość kary polegała na tym, że wielkość tarczy zależała od popełnionego przestępstwa (malała proporcjonalnie do jego wielkości) np. za morderstwo czy gwałt karany dostawał małą tarczę i kończył w bardzo ciężkim stanie lub ginął.