Opis planet - podstawowe informacje

Merkury

Merkury krąży najbliżej Słońca, dlatego też temperatura na tej planecie sięga w dzień 4000C, a w nocy spada nawet do -1800Cpozbawiony jest on atmosfery przez co powierzchnia Merkurego pozaznaczana jest wieloma kraterami. Są one pamiątkami zderzeń licznych brył skalnych z planetą wkrótce po jej powstaniu. Nieliczne atomy gazu tworzą wokół Merkurego jego egzosferę. Płaszcz pod skorupą składa się z - niegdyś stopionych - skał. Środek planety zajmuje jądro - kula żelaza większa od naszego Księżyca.Merkury jest bardzo trudnądo obserwacji planetą, ponieważ jej wielkość i odległość od Słońca są niewielkie trzeba mieć dużo szczęścia żeby ją wypatrzeć (podobno sam M.Kopernik jej nie widział). Oprócz tego jest ona dość słabo poznana. Jedyna sonda dotarła do niego w 1974 roku - był to Mariner 10 .Planowane jest w nadchodzących latach wysłać na Merkurego jeszcze dwie sondy: amerykański Messenger i europejski Beppi Colombo.

Wenus

Wenus w swoich rozmiarach jest podobna do Ziemi, jak również jest najbliższa naszej planecie - orbity oddalone są o "zaledwie" 40 mln km. Jednak na tym się kończy podobieństwo obu planet. Wenus jest dla ludzi zabójcza. Już po kilku sekundach człowiek usmażyłby się tam w temperaturze 4800C, zostałby zgnieciony przez ciśnienie 90 razy wyższe niż na Ziemi, udusiłby się dwutlenkiem węgla i rozpuściłby w deszczu kwasu siarkowego! Ma to jednak swoje pozytywne strony. Dzięki tak gęstej i nieprzepuszczającej światła atmosferze planeta ta odbija większą część padających na nią promieni słonecznych, przez co tak dobrze jest widoczna z Ziemi. Sonda Magellan sporządziła dokładne mapy wulkanicznego krajobrazu Wenus.

Ziemia

Ziemia to nasz wspólny dom - planeta życia. Zawdzięczamy to w dużej mierze naszej atmosferze, która ma budowę warstwową. Atmosfera najbardziej zewnętrzna to egzosfera, poniżej w tzw. termosferze jest kilka warstw jonosfery, potem mezosfera, stratosfera i troposfera. Stratosfera zawiera ozon zatrzymujący szkodliwe promieniowanie ultrafioletowe. Większość zjawisk pogodowych zachodzi w troposferze. Ziemia obraca się wokół własnej osi w stronę przeciwną do ruchu wskazówek zegara (jeśli patrzeć od bieguna północnego). Podczas wędrówki po orbicie, na części Ziemi nachylonej w kierunku Słońca panuje lato, a na przeciwnej - zima.

Mars

Mars jest skalistą planetą o rozmiarach mniej więcej połowy Ziemi. Pokrywają go czerwone pyliste pustynie, stąd popularna nazwa - Czerwona Planeta. Rzadka marsjańska atmosfera nie nadaje się do oddychania - składa się głównie z dwutlenku węgla. Na powierzchni Marsa znajdują się stare obszary skorupy, młodsze równiny, wulkaniczne wpływy, kaniony i kanały. Występują tam potężne burze pyłowe. Bieguny są pokryta czapami z zestalonego dwutlenku węgla i zwykłego lodu. Na marsjańskim równiku latem bywa 100C ciepła, ale noc jest mroźniejsza niż gdziekolwiek na Ziemi. Nie odstrasza to badaczy, mających nadzieję, że na początku XXI w. człowiek stanie na Marsie.

Jowisz

Jowisz wiruje tak szybko, że wybrzusza się na równiku i spłaszcza na biegunach. Szybki ruch wirowy i ciepło z wnętrza planety powodują powstanie silnych wiatrów, dzielących atmosferę na równoleżnikowe pasy opadających lub wznoszących się gazów. Na tarczy Jowisza widać też cyklon o średnicy dwukrotnie większej od Ziemi, zwany Wielką Czerwoną Plamą. Cyklon ten w ciągu sześciu dni wykonuje pełny obrót w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara. Ten huragan szaleje na Jowiszu, od co najmniej 300 lat. Na Jowiszu występuje wodór i hel, z których zbudowane są gwiazdy. Grawitacja Jowisza jest jednak za słaba żeby zgnieść je wystarczająco mocno, by w środku ciśnienia wystarczyło do zapoczątkowania reakcji

Saturn

Pierścienie wokół Saturna stanowią jeden z najbardziej charakterystycznych widoków Układu Słonecznego. Pierścienie składają się z orbitujących wokół planety kawałków skał pokrytych zestalonym gazem. Najprawdopodobniej pierścienie tworzy materiał, z którego kiedyś miał uformować się księżyc. Saturn robi pełny obrót wokół własnej osi w niecałe 11 godzin, więc wybrzusza się na równiku, a spłaszcza na biegunach pod wpływem siły odśrodkowej. Atmosfera składa się głównie z wodoru i helu oraz bladych chmur amoniaku. Wichry wiejące na równiku z prędkością 1800 kmh są dwudziestokrotnie silniejsze od jakiegokolwiek huraganu na Ziemi. Po takiej burzy powstają jasne chmury, utrzymujące się tygodniami w górnych warstwach atmosfery. Największym księżycem Saturna jest Tytan. Jego gęsta atmosfera zawiera związki chemiczne podobne do tych, które umożliwiły powstanie życia na Ziemi przed prawie 4 miliardami lat!

Uran

Ta planeta - obrazowo mówiąc - "leży na boku". Jej oś obrotu jest, być może wskutek ogromnej kosmicznej kolizji, prawie równoległa do płaszczyzny orbity wokółsłonecznej. Słońce "widzi" biegun, potem boki i drugi biegun, tej planety. Kiedy na jednym z biegunów ukazuje się Słońce - pozostaje na niebie przez 42 lata, zataczając kręgi najpierw nisko nad horyzontem, a potem wędrując spiralą coraz wyżej. Po 21 latach wisi prawie w zenicie, przez następne 21 lat obniża się spiralą do horyzontu i wreszcie zachodzi na 42 lata.Uran jest posiadaczem całkiem sporej rodzinki naturalnych satelitów. Jeden z nich, maleńka Miranda, w młodości prawdopodobnie rozpadł się, po czym znowu połączył w całość.

Neptun

Neptun swój błękitny kolor zawdzięcza metanowi. Ten sam gaz nadaje też niebieskie zabarwienie Uranowi. Sonda Voyager 2 odkryła, że na tej planecie wieją najsilniejsze chyba w całym Układzie Słonecznym wiatry. Ich prędkość dochodzi do 2400 kmh. Jak dotąd nie wyjaśniono przyczyn ich powstawania. Oprócz tego sonda dostrzegła, burzę w formie wielkiej ciemnej plamy, podobnej do czerwonej plamy na Jowiszu. Na jednym z księżyców Neptuna, lodowym Trytonie, sonda Voyager odkryła gejzery. Tryton jest najzimniejszym ciałem Układu Słonecznego - panuje na nim temperatura - 2350C (zdjęcie poniżej).w młodości prawdopodobnie rozpadł się, po czym znowu połączył w całość.

Pluton

Na Plutonie nawet w dzień jest ciemno, ponieważ Słońce jest bardzo oddalone. Ostatnie obserwacje wskazują, że Pluton jest niewielką planetą. Jego średnica wynosi nieco ponad 2000 km, jest, więc mniejszy od Księżyca. Jest zbudowany ze skał i lodu. Pluton ma satelitę, Charona, który jest zaledwie o 30% mniejszy od planety. Razem tworzą, więc układ podwójny, który wypadałoby nazywać Pluton-Charon. Orbita Neptuna troszkę wychodzi poza orbitę Plutona i przez 20 lat (od 1979 do 1999 r.) to Neptun przebywał najdalej od Słońca. W 1999 roku Pluton znowu został najdalszą planetą Układu Słonecznego na kolejne 227 lat. Kiedy Pluton jest najbardziej oddalony od Słońca, atmosfera zamarza i pokrywa powierzchnię planety szronem. Pluton jest upstrzony jaśniejszymi i ciemniejszymi plamami. Zmiany ich położenia mogą wynikać z przewiewania metanowego śniegu z miejsca na miejsce

Dlaczego Pluton nie jest już planetą?
Ze względu na małe rozmiary Pluton został uznany przez Międzynarodową Unie Astronomiczną ,,planetą karłowatą”. Stało się to 24 sierpnia 2006 r. Od tamtej pory nosi nazwę 134340 Pluton.

Dodatkowe informacje o pochodzeniu nazw planet:

Nazwy wszystkich planet Układu Słonecznego z wyjątkiem Ziemi i Urana pochodzą od imion rzymskich bogów. Nazwy te są uniwersalne w niemal całym zachodnim świecie, choć w niektórych nieeuropejskich językach, jak np. chiński, używa się innych. Wyjątkiem jest też Grecja, gdzie funkcjonują imiona bóstw greckich – Hermes (zastępuje Merkurego), Afrodyta (Wenus), Gaja (Ziemia), Ares (Mars), Zeus (Jowisz), Kronos (Saturn), Uranos (Uran), Posejdon (Neptun). Również nazwy większości księżyców planet pochodzą od imion postaci z klasycznej mitologii.